گروه اجتماعی: این روزها حرف و حدیث‌های زیادی درباره سرقت ابرها یا دستکاری در جو و اقلیم مطرح است اما اغلب کارشناسان هواشناسی و اقلیم‌شناسی معتقدند چنین پدیده‌ای هیچ واقعیت و سندیت علمی ندارد و پربارشی یا کم‌بارشی‌ها در فصول پاییز، زمستان و بهار ناشی از تغییرات اقلیمی، همچنین گرم شدن زمین در برخی مناطق است.

هر‌چند تفاوت بارش‌ها در ایران و کشورهای همسایه مشهود است و این پدیده دستمایه‌ای شده تا برخی‌ها شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی بدون هیچ سند و مدرکی از ربایش ابرها بگویند و در واقع دست به تشویش اذهان عمومی بزنند اما شواهد نشان می‌دهد چنین پدیده جوی‌ای حتی در برخی استان‌های کشور نیز به عینه دیده می‌شود به طوری که در مرز 2 استان ارتفاعات یک استان پوشیده از برف و دیگر استان هم‌مرز با کاهش نزولات جوی مواجه است؛ رخدادی طبیعی که پژوهشگران آن را نتیجه تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین، همچنین تاثیر‌گذاری مصرف انرژی و آلودگی هوا عنوان می‌کنند. 

طبق داده‌های مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی تا ۱۰ دی امسال بارش در ۲۹ استان کشور نسبت به دوره بلندمدت منفی بوده است. در مجموع میزان بارش‌ها در کشور نیز  از ابتدای سال آبی جاری تا ۱۰ دی ۱۴۰۲ نسبت به دوره بلندمدت 44.8 درصد کاهش یافته است. کاهش نزولات جوی اگرچه برای برخی استان‌های کم‌آب نگران‌کننده است اما به گفته کارشناسان، تغییرات جوی در فلات ایران به شکلی است که نمی‌توان گفت تا پایان سال بارشی اتفاق نمی‌افتد و در واقع اوج بارش‌ها برای تامین منابع آبی و کشاورزی معمولا زمستان و بهار است.

در همین ارتباط رئیس مرکز ملی اقلیم و سرپرست بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور می‌گوید: علت بارش برف در ترکیه این است که مناطق کوهستانی این کشور به سمت بادسوی جریان است، یعنی جریانات مرطوب ابتدا وارد جنوب شرق ترکیه و بعد وارد ایران می‌شوند، مثل شمال و جنوب البرز؛ جریان‌های هوا که از دریای خزر می‌آید، وارد گیلان و مازندران می‌شود و بارندگی بیشتری دارد که اقلیم آن منطقه را متفاوت می‌کند ولی در جنوب رشته کوه البرز مثل استان تهران بارندگی خیلی کمتر است؛ آن طرف کوه برف است و این طرف خبری نیست که این به دلیل اختلاف توپوگرافی است.

به گفته احد وظیفه در ترکیه هم همین اتفاق می‌افتد و جریانات مرطوب به کوه برخورد کرده و مجبور به صعود کوهساری شده و سرد شده و شروع به بارش می‌کنند اما جریانی که از کوه عبور می‌کند خشک‌تر است. در همه دنیا شرایط به همین صورت است. شمال هیمالیا فلات تبت است و جنوب آن هندوستان و نپال و می‌بینید که سمت هندوستان سبزتر است و فلات تبت خشک‌تر. در زاگرس نیز ایلام، کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری و لرستان که سمت جریان هوا و غرب کوهستان هستند، بارندگی خوبی دارند و وقتی به آن سمت کوه  یعنی استان اصفهان می‌رویم، همه چیز خشک می‌شود؛ این اتفاقات جزئی از طبیعت و اقلیم است. 

همچنین محمدحسین رامشت، اقلیم‌شناس و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره علل تغییرات جوی و کم‌بارشی‌ها در کشور طی 2 ماه اخیر گفت: تغییرات اقلیمی پدیده‌ای است که از دیرباز وجود داشته اما درباره آن اطلاع‌رسانی دقیقی نشده است. به گفته وی، هر 50 سال یک بار یک دوره چند ساله نوسان نزولات جوی یا کم‌بارشی و حتی خشکسالی در کشور رخ می‌دهد، البته ایران چند سال است با پدیده کم‌بارشی مواجه است اما خیلی نگران‌کننده نیست، چرا که اگر متناسب با ویژگی هویت اقلیمی سرزمین برنامه‌ریزی شود و سیاست‌های راهبردی برای مدیریت منابع آبی اجرا شود، حتی کم‌بارشی‌ها نیز هیچ مشکلی برای کشور ایجاد نمی‌کند.

این اقلیم‌شناس در ادامه افزود: از آنجا که تمام مناطق غرب کشور از شمال غرب تا جنوب، مناطق زاگرس‌نشین و حتی البرز در سال‌های کم‌بارشی، از بارش‌های نسبتا مناسبی برخوردارند، بنابراین چنانچه در ایران یک شبکه سراسری آب ایجاد شود، از این طریق می‌توان نیاز آبی همه استان‌ها را تامین کرد، چرا که میزان بارش‌ها در مناطق نامبرده در طول سال قابل توجه است اما این منابع بدرستی مدیریت و ذخیره نمی‌شود. وی با اشاره به پدیده ابردزدی که این روزها نقل هر محفلی است، اظهار داشت: بحث ابردزدی واژه‌ای است که برخی‌ها درست کرده‌اند. اینکه رفتار آسمان برای بارش باران دستکاری شود، خیلی به واقعیات نزدیک نیست، هر چند می‌توان با فناوری‌ها ابرها را بارور کرد، البته به شرط اینکه ابرها در مناطقی بارور شوند که شرایط و زمینه لازم را برای بارش داشته باشند. به طور مثال بارور کردن ابرها در استان یزد بخوبی جواب نمی‌دهد اما این امکان در مناطق سردسیر بخوبی اتفاق می‌افتد. از طرفی در برخی مناطق کشور به دلیل تغییر در اقلیم و گرمایش زمین ابرها شکل نمی‌گیرند. 

به گفته رامشت، در ایران 12 سیستم بارشی مناسب طی سال وجود دارد که اگر این بارش‌ها ضعیف اتفاق بیفتد، کم‌بارشی رخ می‌دهد و به‌عکس. البته باید قبول کرد در این سال‌ها میزان مجموعه آب‌ها ناشی از نزولاجات جوی کم شده است و در صورتی که مدیریت آب با ایجاد شبکه سراسری آب اعمال نشود، ادامه چنین پدیده‌ای می‌تواند در سال‌های آینده نگران‌کننده باشد. از آنجا که ایران دارای 4 کانون مهم افزایش منابع آبی به دلیل بارش‌های نرمال در سال است، بنابراین براحتی می‌توان با ذخیره‌سازی و مدیریت منابع از بحران کمبود آب در زمان خشکسالی عبور کرد.

* سامانه بارشی از امروز وارد کشور می‌شود

سامانه بارشی که از اواخر هفته گذشته وارد کشور شد، نیمی از استان‌های کشور را با بارش برف و باران مواجه کرد، حال طبق پیش‌بینی سازمان هواشناسی، قرار است سامانه بارشی جدید دیگری از امروز عصر وارد کشور شود؛ سامانه‌هایی که به دلیل افت دمای هوا، پیش‌بینی‌ می‌شود موجب بارش‌های مناسب در اغلب مناطق کشور بویژه استان‌های غربی شود. سازمان هواشناسی از ورود سامانه بارشی به کشور طی اواخر وقت سه‌شنبه و آغاز بارش برف و باران در نوار غربی و شمال‌غرب و کاهش محسوس دما در برخی مناطق خبر داد. بر اساس پیش‌بینی کلی نقشه‌های همدیدی و آینده‌نگری سازمان هواشناسی امروز در  اکثر مناطق کشور جو آرام و پایداری حاکم است که با توجه به پایداری و سکون هوا شرایط برای انباشت آلاینده‌های جوی و کاهش کیفیت هوا در شهرهای صنعتی فراهم است. از اواخر وقت سه‌شنبه با ورود سامانه بارشی در برخی مناطق آذربایجان غربی بارش باران و برف روی می‌دهد. روز چهارشنبه در برخی مناطق شمال غرب،‌ غرب، دامنه‌های جنوبی البرز مرکزی و غرب سواحل دریای خزر، پنجشنبه در مناطقی از نوار غربی، استان‌های ساحلی دریای خزر، دامنه و ارتفاعات زاگرس مرکزی و البرز مرکزی و جمعه در مناطقی از نوار غربی، دامنه‌های و ارتفاعات زاگرس مرکزی و استان‌های واقع در دامنه جنوبی البرز مرکزی بارش باران،‌ برف، وزش باد شدید موقتی و در ارتفاعات کولاک برف پیش‌بینی شده است. روز جمعه همچنین در برخی مناطق شمال غرب،‌ غرب، شمال شرق، جنوب شرق و بخش‌هایی از مرکزی کشور وزش باد به ‌نسبت شدید پیش‌بینی می‌شود. چهارشنبه و پنجشنبه نیز در نوار شمالی و غرب کشور کاهش محسوس دما روی می‌دهد.