گروه فرهنگ و هنر: تا اوایل دهه 80 هر چه از نمایشها و اجراهای روی صحنه به یادگار میماند تنها منحصر به معدود عکسها و بروشورهای نمایشها بود اما از ابتدای دهه 80 بهرغم هزینه مضاعف، بسیاری از کارگردانها سعی کردند در کنار عکاسی و چاپ بروشور، از اجراهای روی صحنه فیلمبرداری نیز کنند تا علاوه بر عکس و بروشور، یک فیلم کامل و حرفهای نیز از اجراهایشان باقی بماند. از طرفی جشنوارههای خارجی نیز گروههای نمایشی را مکلف کردند برای پذیرش اثرشان در فستیوالها، فیلم کامل و حرفهای ارسال کنند و همین شد که از آن سالها، موجی از ضبط آثار حین اجرا در کشور بویژه در آثار اجرا شده در سالنهای تهران به راه افتاد، صد البته این نوع ضبطها با تلهتئاتر بسیار متفاوت است و عمده این تفاوتهای ضبط حین اجرا در سالن و با حضور تماشاگران است نه در استودیو با چند دوربین و بعضا کاتهای حین اجرا. بر همین اساس ضبط کامل یک اجرا، آرام آرام به جزء لاینفک گروههای نمایشی بدل شد؛ کاری که بهرغم هزینه گزاف اما برای ماندگاری و ارائه به جشنوارههای خارجی بسیار مفید و پرفایده بود. نکته قابل تامل اینکه ضبط این آثار کاملا شخصی و در تملک کارگردان اثر صورت میگرفت اما از اواخر دهه 80 و با تاسیس تماشاخانه ایرانشهر به عنوان یکی از مهمترین و موثرترین سالنهای نمایش در کشور و با تدبیر مدیر عامل وقت، ضبط تمام آثار روی صحنه رفته در تماشاخانه ایرانشهر با هزینه این مجموعه و در تملک تماشاخانه را باید نخستین اقدام سازمانیافته و البته هوشمندانه دانست که متاسفانه با تغییر مدیریت آن هرگز دنبال نشد.
اکنون با گذشت بیش از 2 دهه از راه افتادن این موج، کم و بیش آثار شاخص و مطرح تئاتر کشور به صورت شخصی ضبط شده است که طی سالهای اخیر در چند نوبت برخی از آنها در محافل خصوصی و مستقل نیز اکران شد اما خانه هنرمندان ایران در دور جدید فعالیت خود با پیشنهاد انجمن صنفی منتقدان، نویسندگان و پژوهشگران خانه تئاتر و سینماتک خانه هنرمندان ایران به صورت رسمی اقدام به پخش هفتگی فیلمتئاترهای شاخص کرده است که در نخستین گام نیز همزمان با هشتادوپنجمین سالروز تولد علی رفیعی، فیلمتئاتر «خانه برناردا آلبا» نوشته فدریکو گارسیالورکا را شامگاه پنجشنبه 20 دی با حضور ستاره اسکندری، بازیگر و تهیهکننده نمایش «خانه برناردا آلبا» و حمید پورآذری، کارگردان و دستیار علی رفیعی برای علاقهمندان و هنرمندان پخش کرد.
در این برنامه عباس غفاری، عضو هیات مدیره انجمن منتقدان و نویسندگان خانه تئاتر با اظهار خشنودی از آغاز این برنامه گفت: قرار است این جلسات به طور مداوم برگزار شود تا ما بتوانیم در کنار یکدیگر، تئاترهای خوب دهههای گذشته را ببینیم، چون فکر میکنیم اکنون نسلی وجود دارد که بسیاری از این آثار شاخص را ندیده و گاهی تنها اسم آنها را شنیده است. بنابراین ما تصمیم داریم نمایشهای شاخص تئاتر ایران و جهان در دهههای گذشته را در این برنامه نمایش دهیم.
امروز در افتتاحیه توانستیم یکی از شاخصترین آثار این 2 دهه گذشته، نمایش «خانه برناردا آلبا» را که به طراحی و کارگردانی علی رفیعی روی صحنه رفته به نمایش بگذاریم. این نمایش سال ۹۷ در تالار وحدت اجرا شده است. متاسفیم که بعد از آن اثر دیگری از دکتر علی رفیعی ندیدهایم.
ستاره اسکندری، بازیگر و تهیهکننده نمایش نیز با اشاره به جایگاه و شخصیت علی رفیعی در تئاتر کشور گفت: علی رفیعی یکی از ارکان مهم تئاتر ایران است.
اگر به تاریخ تئاتر ایشان نگاه کنیم، انگار یک پیشآگاهی در کارهای ایشان نسبت به جامعهای که در آن زندگی میکند، وجود دارد. نمایش «خانه برناردا آلبا» نیز از این قاعده مستثنا نیست. این چیزی است که همه ما در مقام شاگردان آقای رفیعی، سعی کردیم از او بیاموزیم تا نسبت به آن چیزی که در جامعه رخ میدهد حساس باشیم. شخصا فکر میکنم آثار علی رفیعی، هر کدام ورقی است از دفتر تاریخ این مملکت.
اما آنچه بسیار حائز اهمیت است و با توجه به رشد روزافزون دانشآموختههای تئاتر در سطح حرفهای، این روزها شاهد انبوهی از هنرمندان تازهکار هستیم که نهتنها اطلاعات چندانی پیرامون آثاری که طی 4 دهه گذشته روی صحنه رفته ندارند، بلکه در نهایت تاسف و با توجه به سیستم اشتباه آموزشی، حتی بسیاری از آنها نام هنرمندان شاخص و سرشناس تئاتر کشور را نیز نمیدانند؛ از همین رو برگزاری و پخش فیلمتئاترها برای آشنایی و آگاهی از سوابق و گذشته تئاتر کشور یکی از الزامات امروزی در حوزه هنرهای نمایشی کشور است که متاسفانه طی سالیان اخیر اهتمامی از سوی دستگاهها و نهادهای حرفهای و آموزشی در این زمینه شده بود تا با همت و تدبیر انجمن منتقدان و نویسندگان تئاتر کشور و همکاری خانه هنرمندان ایران قدمی برداشته شد.
البته در کنار اهتمام، استمرار آن نیز بسیار مهم و نتیجهبخش خواهد بود که امیدواریم این برنامه به صورت هفتگی با اطلاعرسانی مناسب ادامه یابد.