گروه اجتماعی: این روزها که در آستانه روز هوای پاک قرار داریم (29‌دی)، به برکت ورود سامانه‌های بارشی به کشور، پایتخت‌نشینان و ساکنان اغلب کلانشهرها هوای سالمی استنشاق می‌کنند، این در حالی است که از ابتدای سال -‌303‌روز‌- فقط 9روز از هوای پاک برخوردار بوده‌اند. مطابق گزارش‌های موجود، تهران در سال جاری تا قبل از بارش‌های یک هفته اخیر یعنی تا 20 دی، ۹ روز هوای پاک، ۱۹۲ روز قابل قبول، ۸۲ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱۱ روز هوای ناسالم برای تمام گروه‌ها را تجربه کرده است. هوای ناسالمی که در طول سال بویژه در فصل پاییز منجر به تعطیلی مدارس و مراجعه بسیاری به مراکز درمانی می‌شود. آنطور که وزارت بهداشت اعلام کرده است 13.9 درصد مرگ‌های طبیعی ایران منتسب به آلودگی هواست و شهر تهران، رتبه ۱۹ را از نظر غلظت ذرات معلق بین پایتخت‌های کشورهای جهان دارد. در این میان، آلودگی هوا در حالی نفس ساکنان کلانشهرها را تنگ کرده و می‌کند که چند سال از اجرای قانون هوای پاک می‌گذرد، بدون اینکه خروجی قابل قبولی داشته باشد.

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با اشاره به انجام مطالعه‌ای برای بررسی اثرات بهداشتی و اقتصادی منتسب به آلاینده ذرات معلق PM 2.5 در ۳۳ شهر کشور گفت: تعداد کل موارد مرگ منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق PM2.5 در افراد بالای ۳۰ سال در سال 1401 به طور میانگین ۲۶ هزار و ۳۰۷ نفر گزارش شده است که بیش از ۲۶ درصد نسبت به سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است. عباس شاهسونی، ‌با تاکید بر اینکه هوا یکی از اساسی‌ترین نیازهای فیزیولوژیک انسان و سایر موجودات زنده است، گفت: این نیاز به شکلی است که تصور ادامه حیات بدون هوا حتی برای چند دقیقه غیر ممکن است. با این حال بر اساس آخرین گزارش بیماری‌ها، آلودگی هوا چهارمین عامل خطر مرگ در جهان و مهم‌ترین تهدید محیط زیستی برای سلامت انسان است. وی با اشاره به اینکه بر اساس آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت، آلودگی هوای آزاد و هوای داخل سالانه منجر به بیش از ۷ میلیون مرگ زودرس در جهان می‌شود، تصریح کرد: در واقع از هر ۹ مرگ در جهان، یک مرگ منتسب به آلودگی هواست. طبق آمار و اطلاعات سازمان جهانی بهداشت در حال حاضر ۹۹ درصد جمعیت جهان در کشورهایی زندگی می‌کنند که در آنها سطح آلودگی هوا (غلظت سالانه ذرات معلق PM2.5) بالاتر از رهنمود سازمان جهانی بهداشت (۵ میکروگرم در مترمکعب) است. شاهسونی افزود: همچنین آلودگی هوا پس از دود سیگار به عنوان دومین علت مرگ‌های ناشی از بیماری‌های غیر واگیر در جهان شناخته می‌شود. وی در ادامه توضیح داد: سال ۱۳۹۶ (به عنوان سال پایه و مبنا) میانگین غلظت سالانه ذرات معلق برابر با ۳۰ میکروگرم در متر مکعب بود ولی متاسفانه در طی سال‌های اجرای قانون هوای پاک (پس از ۶ سال) نه تنها کاهشی در غلظت سالانه ذرات معلق نداشتیم، بلکه میانگین غلظت سالانه ذرات معلق PM2.5  سال ۱۴۰۱ به ۳۵ میکروگرم در مترمکعب افزایش یافته است که نشان‌دهنده عدم اجرای صحیح قانون هوای پاک است. وی تاکید کرد: هر چند تحریم‌های ظالمانه باعث کندی اقدامات برای کاهش آلودگی هوا شده است ولی در دولت‌های مختلف بویژه دولت سیزدهم اقداماتی خوبی از جمله توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی، بهبود کیفیت سوخت و تسهیل واردات خودروهای برقی آغاز شده است که ان‌شاءالله در سال‌های پیش ‌رو منجر به بهبود کیفیت هوا خواهد شد. وی درباره وضعیت آلودگی هوای پایتخت در سال ۱۴۰۱ هم توضیح داد: در شهر تهران ۳۶۰ روز (تقریبا تمام یک سال گذشته) میانگین غلظت روزانه ذرات معلقPM 2.5 بالاتر از رهنمود روزانه سازمان جهانی بهداشت (۱۵ میکروگرم در متر مکعب) بوده است که یعنی فقط 1.4 درصد از روزهای سال (۵ روز) در تهران غلظت ذرات معلق PM2.5 کمتر از رهنمود سازمان جهانی بهداشت گزارش شده است. شاهسونی ادامه داد: سال ۱۴۰۱ به طور میانگین 13.5 درصد روزهای سال ۳۳ شهر مورد مطالعه، هوای خوب داشتند که این رقم نسبت به سال ۱۴۰۰ تقریبا ۴ درصد کاهش یافته است. به طور کلی تعداد روزهای با هوای قابل قبول در سال ۱۴۰۱ نیز نسبت به سال ۱۴۰۰ تقریبا ۸ درصد کاهش یافته است. رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت درباره مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال ۱۴۰۱، به ایسنا گفت: میانگین تعداد کل موارد مرگ منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق PM۲.۵ در افراد بالای ۳۰ سال در شهرهای مورد مطالعه به طور میانگین ۲۶ هزار و ۳۰۷ نفر بوده است که در پایتخت به طور میانگین مرگ ۷۱۲۵ نفر منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق PM2.5 در سال ۱۴۰۱ گزارش شده است. وی افزود: تعداد کل موارد مرگ (همه علل) منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق PM2.5 در سال ۱۴۰۱ بیش از ۲۶ درصد نسبت به سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است و نتایج نشان می‌دهد به طور میانگین کل موارد مرگ منتسب به ذرات معلق در کشور در سال ۱۴۰۱ برابر با 13.91 درصد بوده است. وی تاکید کرد: ذکر این نکته ضروری است که سال ۱۴۰۰ نیز تعداد همه مرگ‌های منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق PM2.5 بیش از ۸۷ درصد نسبت به سال ۱۳۹۹ افزایش یافته بود که علت این موضوع نیز کاهش رهنمود غلظت ذرات معلق توسط سازمان جهانی بهداشت بود؛ در واقع حد رهنمود غلظت ذرات معلق PM2.5 از ۱۰ میکروگرم به ۵ میکروگرم کاهش یافت. شاهسونی در ادامه به بررسی میزان مرگ و میر ۳ بیماری مهم منتسب به آلودگی هوا پرداخت و گفت: ۳ بیماری سرطان ریه، سکته‌های قلبی و سکته‌های مغزی ارتباط معنی‌داری با آلودگی هوا دارند. به گفته رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، تعداد مرگ به علت سکته مغزی منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق PM2.5 در سال ۱۴۰۱ در شهرهای مورد مطالعه به طور میانگین ۲۶۳۲ نفر بوده است و به طور میانگین مرگ به علت سکته مغزی منتسب به ذرات معلق در کشور برابر با 15.8 درصد گزارش شده است. وی درباره مهم‌ترین عامل آلودگی هوای شهرها نیز اظهار کرد: با توجه به سیاهه‌ای که توسط سازمان حفاظت محیط زیست و شهرداری تهران منتشر شده است، در حال حاضر مهم‌ترین عامل آلودگی هوای شهرها بویژه کلانشهر تهران، تردد خودروهای فرسوده، موتوسیکلت‌های کاربراتوری و فرسوده (طبق آمار تقریبا ۸۰ درصد آنها فرسوده هستند)، تردد کامیون‌های دیزلی فرسوده و فاقد فیلتر دوده و استفاده از سوخت نامناسب است. البته در شهرهای دیگر از جمله اراک و اصفهان، نقش منابع ثابت نیز قابل توجه است.

***

رونمایی از تاکسی‌های برقی در هفته هوای پاک