گروه اجتماعی: 29 دی ماه در تقویم روز هوای پاک نام‌گذاری شده است اما دیروز شاخص آلودگی هوا در تهران با وجود تعطیلی روی عدد 121 و ناسالم گزارش شد.

6 سال از تصویب قانون هوای پاک می‌گذرد اما ساکنان پایتخت و کلانشهرها هر سال با ورود به فصول سرد، با هوای آلوده مواجه می‌شوند؛ آلودگی‌ای که بخش عمده آن ناشی از خروجی اگزوز خودروها بویژه خودروهای فرسوده است که به ریه شهروندان می‌رود. طبق گزارش‌های موجود آلودگی هوا سالانه باعث مرگ بیش از ۲۶ هزار نفر از شهروندان می‌شود. در این میان تهران سال جاری تا قبل از بارش‌های یک هفته گذشته یعنی تا 20 دی، ۹ روز هوای پاک، ۱۹۲ روز قابل قبول، ۸۲ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱۱ روز هوای ناسالم برای تمام گروه‌ها را تجربه کرده بود. از طرفی طبق گزارش وزارت بهداشت، سال ۱۳۹۶ (به عنوان سال پایه و مبنا) اجرای قانون هوای پاک میانگین غلظت سالانه ذرات معلق برابر با ۳۰ میکروگرم در مترمکعب بود ولی متاسفانه طی سال‌های اجرای این قانون (پس از ۶ سال) نه تنها کاهشی در میزان غلظت سالانه ذرات معلق نداشته‌ایم، بلکه میانگین غلظت سالانه ذرات معلق 2.5 PM سال ۱۴۰۱ به ۳۵ میکروگرم در مترمکعب افزایش یافته که نشان‌دهنده اجرای ناصحیح قانون هوای پاک است. حال سوال خیلی‌ها از مسؤولان این است که چرا با وجود بودجه‌های سالانه برای مهار آلودگی هوا اما هر ساله مردم دوباره با آلودگی هوا مواجه می‌شوند؟ چرا دستگاه‌ها و نهادها و سازمان‌هایی که هر کدام موظف به انجام وظایف خود در اجرای قانون هوای پاک هستند، خروجی چندانی ندارند؟

حسین آخانی، کارشناس محیط‌ زیست و عضو هیات علمی دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «وطن امروز» می‌گوید: تا زمانی که یک دستگاه یا سازمان متولی اصلی اجرای قانون هوای پاک نشود، هر ساله با معضل آلودگی هوا مواجه می‌شویم، چرا که نه تنها انسجام خاصی بین سازمان‌ها نیست، بلکه هر کدام کم‌کاری‌ها را به گردان دیگری می‌اندازند.

وی با بیان اینکه قانون هوای پاک دارای نقایص زیادی است، افزود: در این قانون هیچ اشاره مستقیمی به حمل‌و‌نقل پاک نشده است؛ حال از آنجا که بیش از 70 درصد آلودگی هوا ناشی از دود خودروهای فرسوده است و تاکنون اقدام قابل توجهی در این زمینه نشده است، نباید انتظار داشت هوا پاک شود. به گفته آخانی، متولی اصلی اجرای قانون هوای پاک سازمان محیط ‌زیست است، در حالی که این سازمان دستگاهی نظارتی و حاکمیتی است و حتی در این زمینه هم تاکنون اقدام خاصی انجام نداده است.

کارشناس محیط‌ زیست اضافه کرد: تجربه نشان داده است چنانچه یک وظیفه به 2 دستگاه برای اجرا محول شود، خروجی رضایت‌بخشی نخواهد داشت، در حالی که اجرای قانون هوای پاک هم اکنون به بیش از 20 دستگاه و سازمان محول شده است. به نظر می‌رسد اجرای قانون هوای پاک با مساعدت و حمایت ویژه باید به شهرداری‌ها سپرده شود، زیرا منشأ آلودگی هوا خودروها بویژه وسایط حمل‌و‌نقل عمومی است و طبیعتا شهرداری‌ها مسؤول حمل‌و‌نقل عمومی هستند. هر چند اکنون قراردادهای زیادی برای ورود خودرو و موتوسیکلت برقی بسته شده است و ایستگاه‌های مترو نیز زیاد شده است اما همچنان خودروهای فرسوده‌ای که بیش از 20 سال از عمر آنها می‌گذرد، در خیابان‌های شهرها جولان می‌‌دهند و خبری از اسقاط این خودروها نیست.

* ادغام 2 ماده از قانون‌ها؛ هوای پاک و ساماندهی صنعت خودرو

رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط ‌زیست از ادغام 2 ماده از قانون ساماندهی صنعت خودرو به‌صورت یکپارچه با آیین‌نامه اجرایی قانون هوای پاک خبر داد و اظهار کرد: بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده طی 2 سال اول حدود ۱۰۰ هزار تاکسی بالای ۱۲ سال و ۲۰۰ هزار موتوسیکلت نوسازی می‌شود و این میزان برای مرحله اول خوب است.

داریوش گلعلیزاده همزمان با روز ملی هوای پاک (۲۹ دی‌) درباره تدوین آیین‌نامه‌ای جدید درباره از رده خارج کردن خودروهای فرسوده اظهار کرد: آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو به‌ صورت یکپارچه با آیین‌نامه اجرایی قانون هوای پاک ادغام می‌شود و به دلیل اینکه به سن فرسودگی خودروها و از رده خارج کردن خودروهای فرسوده مربوط بود، این آیین‌نامه تهیه و اقدامات کارشناسی بسیاری نیز برای آن انجام شده است. وی ادامه داد: بر اساس تجربیات گذشته تلاش شده است این آیین‌نامه بتواند چرخه اسقاط خودرو را ایجاد کند و نقص‌های گذشته را نیز از بین ببرد. خوشبختانه این آیین‌نامه به تصویب دولت رسید و طی روزهای آتی اعلام خواهد شد و در آن سعی شده از طریق تولید گواهی‌های اسقاط خودروهای فرسوده نسبت به نوسازی خودروها بویژه حمل‌و‌نقل عمومی و موتوسیکلت‌ها اقدام شود.