محمدرضا پارسا: 4 ماه پیش زمانی که خبر برگزاری نخستین جشنواره ملی پادکست فارسی اعلام شد، بسیاری از افرادی که در حوزه رسانه فعال بودند و در بسترهای مختلفی از روزنامه و خبرگزاری تا شبکه‌های اجتماعی و پادکست فعالیت داشتند این اتفاق را به فال نیک گرفتند.

شاید برای آنها که کمتر با مفهوم و معنی پادکست آشنا هستند، بد نباشد این را بگویم که  خیلی‌ها به هر نوع فایل صوتی  مثل یک مصاحبه یا فایل صوتی آموزشی  و... یا حتی مجموعه‌ای از فایل‌های صوتی غیرمرتبط پادکست می‌گویند. در حالی که پادکست، مجموعه‌ای از فایل‌های صوتی است  که با یک موضوع یا محور ثابت به هم ربط دارند؛ مثل یک سریال. پادکست قاعدتا باید مشترکان ثابت و گذری (غیرثابت) داشته باشد و  به محض انتشار هر قسمت جدید آنها را مطلع کند. همه قسمت‌های قبلی پادکست، باید در دسترس باشد و اگر یک برنامه صوتی زنده اینترنتی، آرشیو نشود، پادکست محسوب نمی‌شود.

اگرچه کلمه پادکست  حدود 2 دهه است هویتی مشخص یافته و نخستین‌بار نویسنده یک مقاله در گاردین این کلمه را به کار برد و بعد، هویتش ساخته و مشخص شد اما در این 2 دهه توانسته است با پیداکردن مخاطبان جدی و ثابت، جایگاه متزلزل ابتدایی خود را به موقعیتی ثابت تغییر دهد و مانایی خود را اثبات کند. 

در کشور ما هم با آنکه یک دهه از ورود  پادکست به فضای رسانه و جا باز کردنش میان عموم مردم می‌گذرد اما در همین مدت توانسته است جایگاهی خوب و محکم میان مردم و خصوصا جوانان پیدا و با وجود آمدن انواع و اقسام اشکال رسانه‌ای این جایگاه را حفظ کند.

شاید به استناد این استقبال بود که خیلی‌ها گمان می‌کردند با روشن شدن چراغ یک جشنواره که پادکست را محور قرار داده، استقبال زیادی از آن شود و حتی خود را به عنوان نقطه عطفی در فضای پادکست‌ها تثبیت کند. اغلب اهالی رسانه گمان داشتند اگرچه تعدادی از پادکست‌های پرمخاطب به دلیل عدم رعایت موازین و قوانین فرهنگی کشور در جشنواره‌هایی شبیه این امکان تشویق و تایید یا حتی حضور نخواهند داشت اما آنقدر در حوزه پادکست‌ها دست‌مان پر است که عدم حضور این بخش از پادکست‌ها هیچ آسیبی به جشنواره نرساند. جشنواره پادکست‌ها با این پشتوانه قوی می‌تواند از سویی معیار و مرجع تعیین بهترین و بدترین پادکست‌ها شود و از آن سو با معرفی و برجسته کردن پادکست‌های خوب، بقیه پادکست‌ها را ترغیب کند تا در شکل ارائه موضوعات، شیوه روایت  و سایر موارد  مورد استفاده پادکست‌های برتر از آنها الگو بگیرد یا دست‌کم نیم‌نگاهی به آنها داشته باشد.

با این احوال پس از 4 ماه، نتایج اعلام شده امیدواری شکل گرفته را کمرنگ کرد. نخستین رویداد ملی پادکست فارسی در 2 بخش حرفه‌ای و ویژه از ۸ مهر ۱۴۰۲ به منظور استعدادیابی و ارتقای مهارت‌های نوین برنامه‌سازی صداپایه، برجسته‌سازی ظرفیت رسانه‌های نوین در فرآیند امتداد پیام و افزایش اثربخشی و ماندگاری تولیدات صداپایه در فضای مجازی برگزار شد. به گفته برگزار‌کنندگان این رویداد، اهدافی مثل ظرفیت‌سازی پرورش استعدادهای تولید پادکست، آموزش ساخت پادکست برای علاقه‌مندان به حوزه تولیدات صداپایه با عنوان هدف فرعی و در راستای هدف اصلی خود، جریان‌سازی و نهادینه‌کردن نهضت تولید پادکست فارسی، میزبانی از تمام پادکسترهای فارسی، زمینه‌سازی برای ورود به زمینه‌های نوپدید تولید و انتشار محتوای صداپایه بر بستر وب برای این رویداد مدنظر بوده است؛ اهدافی که اگر در این رویداد مورد نظر قرار می‌گرفت، حالا بحث درباره این رویداد و نقد یا تعریف و حمایت از آن را می‌شد بدون هیچ تبلیغات و پروپاگاندایی در اغلب رسانه‌های رسمی و غیررسمی در تمام بسترهای رسانه دید. این رویداد می‌توانست به حدی برای اهالی رسانه جذاب باشد که از همین حالا پادکست‌ها برای حضور در دومین دوره آن به خط و آماده شوند اما طبیعی است که وقتی پادکست‌های حاضر در سبد جشنواره محدود باشد و جای بسیاری از مهم‌ترین آنها در این سبد خالی باشد و اسامی اعلام‌شده با آنچه همه گمان داشتند تفاوتی جدی و معنادار داشته باشد، دیگر نه از شور و اشتیاق خبری خواهد بود و نه از سر و صدای طبیعی و بدون تبلیغات رسمی.

البته وقتی پادکست‌ها ملزم شوند در صورت علاقه‌مند بودن به حضور در این رویداد فرم پرکرده و مدارک مورد نیاز را ارسال کنند و  داوری نیز فقط از میان آثاری که داوطلب شده‌اند انجام پذیرد، می‌شود حدس زد دلیل نبود بسیاری از نام‌های مطرح  چیست و چرا  با آنکه ۴۶۹ اثر به دبیرخانه نخستین رویداد ملی پادکست فارسی ارسال شده، نام پادکست‌های پر‌مخاطب و جذابی را که مقید به رعایت اصول و قواعد فرهنگی هم بوده‌اند، نمی‌شود در این لیست دید؛ لیستی از برندگان جشنواره‌ای که به گفته برگزارکنندگانش اصالت و پژوهش، سوژه‌یابی و خلاقیت، کیفیت روایتگری، کنش‌های کاربران، کیفیت به‌کارگیری ابزارها و ملزومات پادکست حرفه‌ای، خلاقیت و نوآوری در گرافیک و طراحی و بهره‌مندی از قابلیت‌ ابزارها و سکوهای انتشار، از جمله معیارهای اصلی آن بوده است. 

برگزیدگان نخستین رویداد ملی پادکست فارسی در بخش‌های مختلف به این شرح اعلام شده است:

بخش آموزش، علم و فناوری، کسب‌وکار، پادکست فوربو از رضا توکلی، بخش نمایش، طنز، سفر و موسیقی، پادکست چهارگاه از علیرضا هدایتی، بخش فرهنگ، هنر و ادبیات، پادکست رادیو بندر تهران از محمدامین چیتگران، بخش بهداشت و سلامت، مهارت‌های زندگی، خانواده و کودک، پادکست هم‌زن از سیدمیلاد ناظمی، بخش ورزش و سرگرمی، پادکست صدای پرسپولیس از محسن شاهمرادی، بخش ویژه پادکست داکس از پیمان بشردوست و بخش مردمی، سیده‌مریم اقسمی.‌ اولین رویداد ملی پادکست فارسی به دبیری و مدیریت شبکه رادیویی جوان از ۸ مهر ۱۴۰۲ کار خود را آغاز کرد و دوم بهمن ۱۴۰۲ با معرفی برگزیدگان به کار خود پایان داد.