گروه فرهنگ و هنر: اسفند سال 1400 در حالی که 6 ماه از روی کار آمدن دولت سیزدهم می‌گذشت، کاظم نظری با حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان چهاردهمین سکاندار تئاتر کشور انتخاب شد. محمدطاها عبدخدایی، علی منتظری، رحیم نجفی‌برزگر، مهدی مسعودشاهی، حسین سلیمی، مجید شریف‌خدایی، خسرو نشان، حسین پارسایی، سیدحسین مسافرآستانه، قادر آشنا، حسین طاهری، مهدی شفیعی، شهرام کرمی، قادر آشنا (برای دومین بار) و کاظم نظری سکانداران تئاتر کشور از دهه 60 تاکنون به شمار می‌روند؛ مدیرانی که هر کدام نقش و سهم متفاوتی را در تئاتر ایران بر عهده داشته‌اند. از محمدطاها عبدخدایی و علی منتظری به ترتیب به عنوان بنیان‌گذاران جشنواره تئاتر فجر و مرکز هنرهای نمایش در چارت سازمانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گرفته تا مجید شریف‌خدایی که در نهایت تاسف، از دست دادن پارکینگ بزرگ و بدون حریم شدن تئاتر شهر در دوره مدیریتی او رخ داد، فراز و فرودهایی است که در تاریخ تئاتر ایران پس از انقلاب اسلامی ثبت و ضبط شده است.

اما در دوره 2 ساله حضور کاظم نظری بر مسند تئاتر کشور، بی‌تردید توجه ویژه به تئاتر استان‌ها همسو با شعار عدالت فرهنگی دولت از نکات و نقاط برجسته دوره مدیریتی وی به شمار می‌رود. از طرفی کاظم نظری در حالی سکان تئاتر کشور را در دست گرفت که شیوع ویروس کرونا یکی از بدترین و وخیم‌ترین دوران تئاتری ایران را رقم‌ زده بود و اساسا تئاتری وجود نداشت، بنابرین احیای تئاتر پس از کرونا را می‌توان از جمله اقدامات مهم دوره 2 ساله او نیز برشمرد. به همین منظور و در روزهای پایانی چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با مدیرکل هنرهای نمایشی کشور به گفت‌وگو نشستیم. 

***

* آقای نظری! اسفند 1400 در حالی شما به عنوان مسؤول تئاتر کشور منصوب شدید که تئاتر به دلیل شیوع کرونا وضعیت بسیار اسفباری را می‌گذراند و از طرفی برپایی دو دوره جشنواره تئاتر فجر با توجه به شرایط کشور نیز امری بسیار مهم بود؛ لطفا در این باره کمی توضیح بفرمایید؟ 

وقتی مسؤولیت اداره کل هنرهای نمایشی به بنده سپرده شد کرونا کل کشور را فرا گرفته و سالن‌های تئاتر را به تعطیلی کشانده بود و بسیاری از هنرمندان حاضر نبودند در چنین شرایطی نمایشی را روی صحنه ببرند و عملا تئاتر کشور تعطیل شده بود. از طرفی جشنواره تئاتر فجر - به عنوان مهم‌ترین رویداد تئاتری کشور - نیز به صورت محدود و مجازی برگزار می‌شد و در کل تئاتر کشور اوضاع و احوال بسیار ناخوشایندی را سپری می‌کرد اما ما تلاش کردیم تا در 2 دوره‌ این جشنواره که بنده مسؤولیت اداره کل هنرهای نمایشی را بر عهده داشتم، از تمام هنرمندان دعوت کنیم در مهم‌ترین رویداد تئاتری کشور شرکت کنند و حضور بسیار پررنگی داشته باشند. البته در جشنواره چهل‌ویکم موضوع اغتشاشات هم مطرح شد که در گفت‌وگو و تعاملاتی که با هنرمندان تئاتر داشتیم، تلاش کردیم از اصحاب هنر صیانت کنیم تا دوستان از ورود به اغتشاشات اجتناب و دوری کنند که در نهایت نیز جشنواره چهل‌ویکم به‌رغم اینکه برخی هنرمندنماها با تماس‌هایی که از داخل کشور با گروه‌های خارجی گرفته بودند تا از حضور در جشنواره تئاتر فجر انصراف بدهند، با کمک دوستان از جمله شخص دبیر جشنواره جناب آقای زارعی به بهترین حالت ممکن برگزار شد و به نوعی در بین ادوار جزو ماندگارترین دوره‌های تئاتر فجر به شمار رفت. 

* یکی از نقد‌ها به دوران مدیریت شما، رویدادمحور بودن برنامه‌ها در 2 سال گذشته است و از طرفی احیای جشنواره‌هایی چون مناطق، استقبال از اجراها در مهم‌ترین مجموعه تئاتری کشور یعنی تئاترشهر و استقبال از جشنواره تئاتر فجر در دوره‌های 41 و 42، از جمله دستاورد‌های شما نیز به شمار می‌رود؛ لطفا کمی درباره فعالیت‌ها و برنامه‌های اداره کل هنرهای نمایشی بفرمایید؟

حوزه هنرهای نمایشی از ابتدای مسؤولیت بنده با 2 معضل مهم روبه‌رو بود؛ یکی شیوع کرونا و دیگری اغتشاشاتی که معدود افرادی تمام تلاش‌شان را کردند تا چراغ هنر نمایش را خاموش کنند اما با همت و تلاش شبانه‌روزی همکارانم در اداره کل هنرهای نمایشی، هنرمندان را تشویق کردیم تا با مشارکت و حضورشان چراغ تئاتر را روشن نگه دارند. یکی از همین اقدامات احیای مجدد جشنواره مناطق پس از 8 سال تعطیلی بود تا به واسطه این مشارکت شور و نشاط اجتماعی به وجود بیایید؛ جشنواره‌ای که با برپایی در 4 منطقه کمک شایانی به جشنواره تئاتر فجر در هر دو دوره کرد تا هنرمندان در کنار پیدا کردن خودشان، با استان‌های همجوار نیز آشنایی بیش از پیش پیدا کنند. به همین منظور ما جلسات متعددی را با مدیران کل ارشاد استان‌ها برگزار کردیم تا برای نخستین بار جشنواره‌های مناطق به صورت فراگیر برگزار شود. در این بین تمام دستگاه‌های استانی و استانداران پای کار آمدند و از ظرفیت‌های‌شان استفاده شد که این یک اتفاق کم‌نظیر در مشارکت و همکاری سایر دستگاه‌های استانی با اداره کل هنرهای نمایشی و ارشاد استان‌ها بود و مورد توجه هنرمندان قرار گرفت و به کیفیت و توسعه تئاتر کمک شایانی کرد.

* لطفا پیرامون موضوع حریم تئاتر شهر نیز توضیح دهید؛ مساله‌ای که به جرأت می‌توان اذعان کرد به مهم‌ترین چالش 30 سال اخیر حوزه هنرهای نمایشی کشور بدل شد و امروز بالاخره شاهد اجرایی شدنش هستیم؟

ما در این سالی که رو به پایان است 3 اتفاق مهم و بزرگ را رقم زدیم؛ موضوع اول همان‌طور که شما اشاره کردید بحث حریم تئاتر شهر بود، موردی که دوستان پیش از ما 3 دهه تلاش کردند ولی نتیجه نگرفتند اما با همت همکارانم در تئاتر شهر و اداره کل بیش از یکصد ساعت با مسؤولان شهری و میراث فرهنگی جلساتی را برگزار کردیم تا این حریم پس از 3 دهه به نتیجه برسد. شما مستحضر هستید وقتی حریم تئاتر شهر را برداشتند هیچ برنامه‌ای برای پیوست فرهنگی آن نداشتند و در نتیجه شاهد آسیب‌های شدید و جدی برای مجموعه‌ای که نگین تئاتر کشور و نشان فرهنگ و هنر پایتخت است بودیم و چهره این فضای مهم مخدوش شد. البته بحمد‌الله حریم تئاتر شهر با حمایت شخص وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون هنری وزیر و رئیس مجموعه تئاترشهر به سرانجام رسید و امیدواریم به‌زودی شاهد بهر‌برداری آن باشیم. نکته بعدی اما موضوع احصا و شفاف‌سازی آمار متعلق به حوزه تئاتر است، شما مطلع هستید که در این حوزه هیچ گونه آمار و مستنداتی وجود ندارد به همین منظور سامانه‌ای با عنوان سمتا را ایجاد کردیم تا تمام اطلاعات مربوط به نمایش‌ها از جمله فروش، تعداد مخاطبان و بانک آماری هنرمندان در این سامانه بارگذاری شود و یک تیم متعهد، خلاق، جوان و حرفه‌ای 6 ماه به صورت شبانه‌روزی تلاش کردند تا این جمع‌آوری‌ها انجام شود و امروز شاهد هستیم که آمار فروش، مخاطب و هنرمندان فعال در سراسر کشور به‌روز و به‌لحظه در این سامانه قرار دارد و ان‌شاءالله 12 بهمن نیز افتتاح خواهد شد. اما برنامه بعدی و موضوع سوم راه‌اندازی سامانه گیشه تئاتر است که پیش از این به صورت انحصاری توسط یک بخش خصوصی انجام می‌شد که با راه‌اندازی آن در 12 بهمن در کنار ارائه آمار به‌روز از نمایش‌ها، شاهد فروش بلیت آثار در این سامانه خواهیم بود؛ سامانه‌ای که هزینه‌ها و درآمد‌های ناشی از فروش بلیت‌های مستقیم به خود هنرمندان و گروه‌ها در سراسر کشور برخواهد گشت.

* درباره وضعیت سند تحول تئاتر بفرمایید که در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

درباره سند تحول تئاتر کشور باید بگویم در حال تنظیم آن هستیم و همکارانم در اداره کل هنرهای نمایشی با خبرگان و بزرگان تئاتر کشور در حال رایزنی هستند تا ان‌شاءالله توسط هنرمندان و کارگروهی که از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شده. این سند تحول تا پایان سال به صحن شورای عالی هنر برود و در صورت تصویب به شورای عالی انقلاب فرهنگی تحویل داده شود تا در نهایت پس از تصویب در این شورا، شاهد اجرایی شدن این سند مهم و ملی باشیم که تمام دستگاه‌ها  از آن تبعیت کنند. 

* در حوزه پرورش استعدادها با وجود فعال شدن بیش از پیش جوانان در استان‌های مختلف چه برنامه‌ای را مد نظر دارید؟

بببیند، در حوزه استعدادیابی و استفاده از ظرفیت‌ها و جوانان مستعد حوزه هنرهای نمایشی، دوره‌های متعدد آموزشی را در سراسر کشور برگزار کردیم. به هر حال احیای جشنواره مناطق باعث شد بسیاری از جوانان مستعد استان‌ها علاقه‌مند به حوزه تئاتر شوند و همانطور که می‌دانید نمایشنامه از ارکان مهم یک اثر نمایشی به شمار می‌رود، به همین منظور دوره‌های مختلف و متعدد نمایشنامه‌نویسی را در استان‌ها با حضور اساتید بزرگ و خوشنام و سرشناس تئاتر برگزار کردیم تا جوانان علاقه‌مند در استان‌ها بتوانند به صورت رایگان از این آموزش‌ها استفاده کنند و بهره ببرند. به هر حال همان‌طور که در برنامه‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام شد، عدالت فرهنگی از سیاست‌های کلان ما در وزارت ارشاد به شمار رفته و هیچ علاقمندی در تئاتر نباید به دلیل مشکلات مالی از یادگیری در حوزه هنر بویژه هنرهای نمایشی باز بماند، به همین منظور با اهتمام ویژه در حال برگزاری این دوره‌ها هستیم و ان‌شاءالله به‌زودی شاهد به ثمر نشستن آن خواهیم شد.