گروه فرهنگ و هنر: پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی در سال 58، فخرالدین انوار به عنوان نخستین معاون هنری کار خود را در مجموعه وزارت ارشاد آغاز کرد. احمد کریمیان، محمد معصومی، سیدکمال حاج سیدجوادی، ابوالقاسم خوشرو، مرتضی کاظمی، محمد حسین ایمانیخوشخو، حمید شاهآبادی، علی مرادخانی، سیدمجتبی حسینی، محمود شالویی و محمود سالاری دیگر سکاندارانی هستند که از ابتدای انقلاب تاکنون مسؤولیت مهمترین و تخصصیترین معاونت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را بر عهده داشتهاند؛ جایگاهی که بیتردید خط مقدم مواجهه با هنرمندان در رشتههای تخصصی چون تئاتر، موسیقی و تجسمی به شمار رفته و اساسا انتصاب هر فردی در این مسؤولیت نمود واضح و مبرهنی از نوع نگاه و دیدگاههای دولت متبوعشان نسبت به هنر، هنرمندان و سیاستهای هنری است.
اما 16 آذر 1400 در حالی که ۳ ماه از حضور دولت سیزدهم بر مسند امور اجرایی کشور میگذشت، پس از گمانهزنیهای بسیار محمود سالاری با حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ساکن خیابان استاد شهریار شد؛ مدیری که علاوه بر فارغالتحصیلی در رشته هنرهای نمایشی و ادبیات و زبان فارسی در حوزه موسیقی فعالیت داشته است و دستی هم بر هنرهای تجسمی دارد و از همین رو وی به عنوان تنها معاون هنری ادوار وزارت ارشاد است که در هنرهای سهگانه تخصص دارد. صد البته که مدیران گذشته نیز بعضا دارای تخصصهای حوزه هنری بودند اما بدونشک سالاری جزو معدود مدیران این بخش است که در حوزه تئاتر، موسیقی و تجسمی دارای تخصص و سوابق اجرایی است.
در کنار محاسن ذکر شده اما نباید فراموش کرد که وضعیت هنر به واسطه اپیدمی و شیوع کرونا در آن روزها بسیار فاجعهآمیز شده بود و به جرأت میتوان اذعان کرد هیچگونه فعالیت مهم هنری نهتنها در کشور انجام نمیشد، بلکه هنرمندان نیز به واسطه عدم حمایت دولت تمایلی به انجام کارهای هنری نداشتند و به نوعی خانهنشین شده بودند و به تبع آن اقتصاد هنر نیز بشدت دچار آسیب شده بود. از همین رو محمود سالاری فارغ از تخصصهای هنری، در روزهای نخست کاری خود باید با اتخاذ سیاستها و برنامههای ویژه و فوری رونق فضای هنری کشور را در دستور کار قرار میداد تا شرایط هنر کشور را در گام نخست به روال عادی و سابقش برمیگرداند که در نهایت و با اتخاذ سیاستها ویژه و فوری و همراهی مدیران مربوط در این حوزهها، در سال نخست دولت سیزدهم شاهد حضور حدود 5 هزار نمایش روی صحنه با جذب بیش از ۳ میلیون مخاطب تئاتر بودیم، همچنین برپایی 4 هزار کنسرت، صدور 170 مجوز آلبوم موسیقی و برگزاری بیش از 1000 گالری از جمله نتایجی بود که اقتصاد از بین رفته هنر را دوباره احیا کرد.
امروز و با گذشت نیمی از عمر دولت سیزدهم، وضعیت هنر بهمراتب از روزهای آغازین بهتر و در جایگاه بالاتری قرار گرفته است، بهگونهای که با مشاهده اعداد و ارقام رسمی بهسادگی میتوان دید وضعیت نابودشده هنر نهتنها بهبود یافته است، بلکه شاهد شکوفایی آن نیز هستیم. این نکته نیز حائز اهمیت است که یکی از شاخصها و پارامترهای سنجش عملکرد دولت برپایی جشنوارههای هنری فجر است که به نوعی عملکرد یکساله دولت در آن حوزه را بیان میکند، از همین رو با محمود سالاری به عنوان متولی و به نوعی مسؤول ارشد برپایی جشنوارههای فجر پیرامون وضعیت فعلی و برنامههای جشنوارهها با توجه به اتمام جشنواره تئاتر فجر و آغاز جشنواره تجسمی به گفتوگو نشستیم.
* آقای سالاری! لطفا درباره وضعیت جشنوارههای فجر پس از رکود شدید در سالهای گذشته بگویید.
جشنوارههای سهگانه معاونت هنری مانند تئاتر، موسیقی و تجسمی، در این دوره بخوبی تدارک دیده شده و الحمدلله روزهای خوبی را سپری میکنند. عمده نگاه ما در جشنوارهها توجه به عدالت فرهنگی است و اینکه همه مناطق کشور در حد بضاعت هنریشان دیده شوند که به نظرم اتفاق مبارکی بود و به همین خاطر کل کشور را امسال در جشنواره تئاتر به 4 منطقه تقسیم کردیم و همه هنرمندان در استانها نیز با استقبالشان از جشنوارهها حضوری پرشور را در این دوره رقم زدند و برگزیدگان به جشنواره تئاتر فجر راه یافتند و الحمدلله برنامه جشنواره تئاتر فجر امسال جدولی آکنده از استانها و هنرمندان استانی از سراسر کشور را تشکیل میدهد.
* پیرامون جشنواره تئاتر فجر نقدی که برخیها به آن وارد کردند اضافه شدن بخش دانشجویی به آن برای به اصطلاح پر کردن جدول آن بود، لطفا نظرتان را در این باره بفرمایید.
متاسفانه این شبههای است که برخی دوستان کملطف مطرح کردند، در حالی که اصل موضوع این نیست. جشنواره دانشجویی سالها برگزار نمیشد و جلساتی که با معاونت فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برگزار کردیم، موجب شد این بخش در جشنواره تئاتر فجر تجلی پیدا کند و به همین خاطر حضور دانشجویان و جوانان باانگیزه که جرأت شکستن چارچوبهای هنری را دارند در این دوره انجام شد. تجربهای که دانشجویان با حضورشان در فجر پیدا میکنند اساسا اتفاق مبارکی را رقم خواهد زد، از طرفی این حضور و مشارکت باعث ایجاد طراوت در جشنواره خواهد شد. این نکته نیز حائز اهمیت است که این جوانان از اقصی نقاط کشور در جشنواره امسال حضور دارند؛ جوانانی که بعضا آثار هنری و کارهایشان در گذشته دیده نمیشد یا مورد اقبال قرار نمیگرفت اما حضورشان در فجر باعث شد کارهای آنها دیده شود، بنابراین ما در جشنوارههای فجر تلاش کردیم رویکرد عدالت فرهنگی را عملیاتی کنیم.
* امسال جشنواره تجسمی فجر دارای ویژگیهای خاص و متفاوتی نسبت به ادوار گذشته آن است، لطفا کمی درباره این ویژگیها توضیح دهید.
خدا را شکر در جشنواره هنرهای تجسمی امسال اتفاق بسیار مبارکی را شاهد بودیم همانطور که در جشنوارههای سهگانهمان بخشهای «هویت ملی» و «غزه» را به صورت جدی پیگری کردیم، در جشنواره تجسمی نیز این اتفاق مبارک افتاد و در کنار سایر بخشها بخش «تجسم هنر» را نیز برگزار کردیم؛ بخشی که در سراسر کشور برگزار میشود و همه استانها از دبیر و داوریهای مستقل و مجزا برخوردارند. البته در جشنواره تجسمی نیز آثار فراوانی با موضوعات ملی، دینی و مقاومت داریم. نکته مهم دیگر درباره جشنواره تجسمی فجر امسال اینکه در بخش اصلی جشنواره هم شاهد حضور اساتید برجسته حوزه تجسمی هستیم؛ موضوعی که نسبت به ادوار گذشته بسیار کمنظیر یا بینظیر است که اثری از یک استاد برجسته تجسمی در بخش مسابقه شرکت کند. به هر حال داورانی که امسال آثار را دیده بودند، در گزارشهای خود اشاره داشتند که امسال آثار حاضر در جشنواره تجسمی باکیفیت، فاخر و قابل اعتنا در همه بخشهای هستند. به عنوان نمونه یکی از اساتید در بخش خوشنویسی جشنواره بیان کرد آثاری که در جشنواره امسال حضور دارند از آثاری که در دوسالانه خوشنوسی شرکت کرده بودند بسیار معتبرتر و ارجمندتر هستند. به هر حال این نظرات کارشناسان است اما واقعیت این است بخشهای متنوع جشنواره هنرهای تجسمی در این دوره کاملا قابل اعتناست.
* جشنواره موسیقی فجر سال گذشته نهتنها با اقبال عمومی مواجه شد که بسیاری از هنرمندان سرشناس موسیقی نیز در آن شرکت کردند، لطفا درباره جشنواره موسیقی فجر امسال بفرمایید چه تمهیداتی برای آن اندیشیده شده است؟
در بخش موسیقی به خاطر اینکه ما هم بخش جشنواره موسیقی جوان و هم بخش موسیقی نواحی را داشتیم و هر دو جشنواره با استقبال بسیار خوب اساتید برگزار شد، شاهد آثار فاخری هستیم. جدول جشنواره موسیقی فجر جدول قابلاعتنا و دفاعی است هم در حوزه بخش رقابتی و هم در بخش غیررقابتی که به موسیقی پاپ اختصاص دارد. با توجه به اینکه عدالت فرهنگی یکی از رویکردهای اصلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم است، این تمهید را در نظر گرفتیم که محل اجرای خوانندگان و آهنگسازان قابل اعتنای جشنواره امسال بر خلاف سال های قبل، به سمت مناطق میانه به پایین شهر تهران باشد. سالنهای امسال به مناطقی از شهر رفته است که مردم طبقه متوسط به پایین هم بتوانند آثار را ببینند، در حالی که در سالهای گذشته کنسرتها در سالنهایی برگزار میشد که هم تهیه بلیت بسیار دشوار بود و هم برای بسیاری از مردم و مخاطبان مشکل رفتوآمد ایجاد میشد، بنابراین امسال این اتفاق افتاده و خوانندگان محبوب مردم و آهنگسازان قابل اعتنا در سالنهایی که دسترسی همه مردم به آنها راحتتر است، آثارشان را اجرا خواهند کرد.