شروین طاهری - دوحه: امروز ملی‌پوشان ایران یک مصاف کلاسیک را با تیم‌ ملی ژاپن در پیش دارند؛ مصافی که برخلاف پیش‌بینی‌های روزهای قبل از آغاز جام آسیایی قطر ۲۰۲۳، چندان هم یک‌طرفه به نظر نمی‌آید. از ساعت 15 (به وقت تهران) شنبه 14 بهمن‌ تیم‌ ملی ایران با پیشاهنگی هوانیروزهایش که شاید بهترین سرزنان جام نوزدهم آسیا باشند، در ورزشگاه اجوکیشن‌سیتی - که حالا دیگر حکم ورزشگاه خانگی‌اش را در دوحه پیدا کرده - به مصاف حریفی می‌رود که تا قبل از آغاز رقابت‌ها قهرمان بلامنازع آسیا خوانده می‌شد. البته دیگر کمتر کسی چنان تصوری درباره آبی‌های سرزمین آفتاب تابان دارد. ژاپن حالا فقط یک رقیب جدی بر سر راه ما برای پایان دادن به دوری 50 ساله‌مان از مهم‌ترین جام فوتبال قاره کهن است. بنابراین انتقام از 2 شکست جام‌های 1992 و 2019 از این قدرت جهانی فوتبال و کسب نخستین پیروزی‌مان‌ مقابل آن در تاریخ جام آسیا، فقط گیلاس‌های روی کیک قهرمانی خواهند بود. همان طور که هاجیمه موری‌یاسو، ظهر جمعه در نشست خبری قبل مسابقه عنوان کرد ایران-ژاپن دیگر نه یک مصاف صرفا آسیایی بلکه نبردی جهانی است. 

* پیش از یک 

در فاصله کمتر از ۲۴ ساعت قبل از آغاز دیدار شیرهای پارسی و سامورایی‌ها - که البته خبرنگاران ‌و نمایندگان رسانه‌های ژاپن اصلا از چنین عنوانی برای تیم‌ ملی‌شان راضی نیستند- وضعیت اردوی ایران در باشگاه الریان در حومه غربی دوحه به مراتب آرام‌تر و امیدبخش‌تر از اردوی حریف در مجموعه تمرینی الارسال نزدیک سیتی سنتر است. اینها همان کمپ‌های 2 تیم  از یک سال و 3 ماه پیش یعنی روزهای جام‌جهانی  ۲۰۲۲ قطر بوده‌اند و جالب اینکه شاگردان قلعه‌نویی در این زمینه هم از حریف خود جاافتادگی و ثبات بیشتری دارند، چون برخلاف امیر قلعه‌نویی که تقریبا همان اسکلت تیم کارلوس کی‌روش در جام‌جهانی را به قطر بازگردانده، هاجیمه موری‌یاسو تغییرات زیادی در تیمی ایجاد کرده که پارسال تا آستانه صعود به جمع 8 تیم برتر دنیا هم رفت. برخلاف تصور عمومی در ایران، انگیزه او و اسلاف ژاپنی‌اش از خانه‌تکانی در تیم‌ ملی بعد از بازگشت از هر جام‌جهانی فقط تربیت یک نسل جوان از ملی‌پوشان برای جام‌جهانی بعد نیست بلکه ژاپنی‌ها عمیقا معتقدند باید برای تداوم موفقیت‌های‌شان حتی در آسیا، میانگین سنی تیم‌ ملی‌شان را پایین نگاه دارند.

اینکه آبی‌های امروز، آن تیم توفانی یک سال  و نیم گذشته نیستند یکی از بحث‌های متداول روزهای اخیر میان خبرنگاران ژاپنی و همکاران‌شان از دیگر کشورها در راهروهای مرکز رسانه‌ای بازی‌ها و جایگاه ورزشگاه‌های مختلف بوده است. حتی برخی خبرنگاران ژاپنی اعتقاد دارند هر چه از جام گذشته است، تیم‌ ملی‌شان ضعیف‌تر هم شده است.

* بحران دفاعی تیمی که چندان شبیه خودش نیست

این  می‌تواند مایه امیدواری ما باشد که این ژاپن نه شباهتی به فینالیست دوره قبل جام آسیایی دارد که در آن بازی تلخ نیمه‌نهایی درس بزرگی به فوتبال ما داد و نه حتی شباهتی به تیمی که از جام‌جهانی ۲۰۲۲  رکوردهای آنچنانی برپا کرده؛  شکست آلمان و اسپانیا برای صعود از گروه جام جهانی، 2 بار شکست دادن آلمان در  مدت یک سال از جمله تحقیر ژرمن‌ها با نتیجه 4 بر یک در خانه خودشان، بی‌شکست ماندن در تمام بازی‌های رسمی طی بیش از یک سال - تا قبل از باخت  به عراق در مرحله گروهی جام آسیایی - و ۱۰ پیروزی‌ پرگل متوالی مقابل تیم‌هایی از 5 قاره تا قبل از حضور در این جام که باعث شد آنها‌ رکورد فوق‌العاده ۵۸ گل در ۱۷ مسابقه را بعد از بازگشت از جام‌جهانی قطر برجا بگذارند.

اگر چه موری‌یاسو قدرت خط حمله‌اش را به رهبری آیاسه یوئدا، گلزن شماره ۹ کلاسیک خود حفظ کرده اما در آن سوی زمین، تغییرات، قهقرایی بوده است. شاخص‌ترین بازیکنان، قلب دفاع و راست و چپ آن را ترک کرده‌اند تا بحران خط دفاعی گریبان موری‌یاسو را بگیرد.  مصدومیت‌ها هم دلیل مضاعفی شدند تا ترکیب خط دفاع 4 نفره این تیم بویژه در 2 بازی گذشته دستخوش تغییرات بسیار شود تا جایی که موری‌یاسو مجبور شد در دیدار یک‌هشتم نهایی برای جلوگیری از تزلزل عمق دفاع مقابل بحرین رو به دفاع میانی 3 نفره بیاورد. وضعیت درون دروازه از این هم بحرانی‌تر است. شعار موری‌یاسو در 6 سالی که سکان تیم‌ ملی را در دست داشته، تیمی یک دست و با عمق کافی و بدون اتکا به تک‌چهره‌هاست. وضعیت فعلی، شعارهای او را کاملا به چالش می‌کشد چون حالا کل اعتبار فوتبال ژاپن در گروی یک جوان ۲۱ ساله دورگه آفریقایی - چشم بادامی است که نه‌تنها متزلزل‌ترین سنگربانی است که تیم‌ ملی این کشور در 3 دهه گذشته در یک تورنمنت بزرگ فوتبال به خود دیده، بلکه هیچ جایگزین مناسبی هم ندارد. او جانشین کسانی مثل شوئیجی گوندا، بهترین دروازه‌بان معاصر این کشور شده که پارسال بعد از جام‌جهانی در ۳۳ سالگی و فقط با ۳۸ بازی ملی خداحافظی کرد. موری‌یاسو بعد از او، اوساکو و ناکامورا را درون دروازه امتحان کرد اما با افت یا مصدومیت آنها از پاییز گذشته به گزینه ۲۱ساله آینده‌داری به نام زیون سوزوکی رسید که پدری غنایی - آمریکایی دارد ولی طبق عرف بیگانه‌ستیزانه ژاپنی‌ها، نام فامیل بومی خانواده مادرش را یدک می‌کشد. سوزوکی تنها دروازه‌بان ژاپنی است که در سطح اول یکی از 10 لیگ معتبر جهان - در باشگاه سنت ترودن بلژیک - به طور ثابت بازی می‌کند و این در کنار استعداد و آینده‌دار بودن، دلیل اعتماد سرمربی سخت‌گیر ژاپن به او بوده است. مشکل  اینجاست که ظاهرا این بچه غول می‌خواهد برای کسب تجربه لازم، همه اشتباهات جوانی‌اش را وسط مهم‌ترین رقابت آسیایی انجام دهد. او تا اینجای کار در 4 بازی تیمش، 6 گل دریافت کرده که 4 تای آنها مقابل تیم‌های درجه سوم آسیا مثل ویتنام، اندونزی و بحرین بوده‌ است. بدتر اینکه او به وضوح روی توپ‌های بلند و جاگیری هنگام ارسال‌های کناری خام و پراشتباه است. 5 گل از 6 گلی که ژاپن در این جام دریافت کرده روی ارسال‌های کناری بوده‌اند، 4 تای آنها با ارسال‌های بلند و نیمه‌بلند به عمق دفاع یا تیر دوم حاصل شده‌اند و روی 3 تا از آنها شخص سوزوکی مقصر بوده، تا آنجا که خبرنگاران ژاپنی حاضر در دوحه به کنایه این دروازه‌بان جوان را مدعی عنوان کسب آقای گلی به خاطر دریافت 3 گل مشابه گل به خودی می‌دانند.

* بحران روحی سامورایی‌ها

کاش دفاع متزلزل آخرین مشکل موری‌یاسو بود‌. ریزش بازیکنان کلیدی در هر 3 خط و بحران روحی هم به سرگیجه‌های او و شاگردانش افزوده است.

ژاپن نه‌تنها 2 تن از ستون‌های دفاع و هافبکش را به خاطر مصدومیت از دست داده بلکه با ماجرایی که منجر به خروج - بخوانید اخراج - جونیا ایتو از کمپ الارسال شد، حالا بهترین بال هجومی‌اش را هم از دست داده است. به عبارت دیگر عمق تیم سامورایی‌ها به حداقل رسیده و این از جانبی دیگر شعار اصلی موری‌یاسو را به چالش می‌کشد. بحران روحی ناشی از اتهام و دادگاهی شدن ایتو به جرم تجاوز به 2 زن را هم باید در نظر گرفت. دیروز در نشست خبری این تیم در دوحه، موج منفی ناشی از این رسوایی کاملا آشکار بود‌. بیشتر سوالات خبرنگاران از موری‌یاسو حول این مساله دور می‌زد و خبرنگاران ژاپنی حاضر،  مشخصا در این کنفرانس مشارکتی اندک داشتند. 

ترکش‌های پرونده اخلاقی ایتو به اغلب سامورایی‌های حاضر در دوحه اصابت کرده است.

موری‌یاسو در پاسخ به پرسشی درباره اینکه چطور بحران روحی ناشی از اخراج ایتو را مدیریت می‌کند، صریحا اعتراف کرد تیمش ضربه خورده ولی باید جلوی ضربات بزرگ‌تر را گرفت. ریمونی، عکاس باسابقه فوتبال ژاپن سر میز ناهار بعد از یادآوری خاطرات حضورش در تهران در مسابقه مقدماتی جام‌جهانی ۲۰۰۶ -که آخرین پیروزی تیم‌ ملی ایران بر ژاپن محسوب می‌شود- ناگهان با یادآوری موضوع ایتو منقلب می‌شود. او اعتراف می‌کند این بال سرعتی‌شان را بیش از سایر بازیکنان دوست دارد ‌و بعد دست به یک افشاگری مهم می‌زند. او می‌گوید: «فدراسیون فوتبال ژاپن ایتو را تنها گذاشت. پشت او را خالی و مجبورش کردند تیم را ترک کند چون به خاطر اتهامی که به او وارد شده، ممکن است حامیان مالی فدراسیون کنار بکشند!» 

فراموش نکنیم که ژاپنی‌ها چندان هم خود را آقای آسیا نمی‌دانند. آنها ۱۳ سال است در این رقابت‌ها قهرمان نشده‌اند و شکست دور قبل در فینال از قطر کوچک، ضربه بدی به‌ هواداران ژاپنی زد.

* میراث دهداری برای قلعه‌نویی