شروین طاهری - دوحه: تیم‌ ملی ایران در یک بازی تاریخی،‌ ژاپن، بهترین تیم آسیا را به زانو درآورد و در ورزشگاه شهر آموزش قطر به ملت‌های آسیا درس خودباوری داد. 

 شاگردان قلعه‌نویی دیروز مسیری حماسی را  از فوتبال  محافظه‌کارانه و منفعل نیم ساعت اول مسابقه مرحله یک‌چهارم نهایی جام آسیایی ۲۰۲۳ قطر  تا برقراری توازن  تاکتیکی در ۱۵ دقیقه آخر نیمه اول و سپس ابتدای نیمه دوم پیمودند و از آن پس نیز  تا پایان کار، شیردلانه‌ترین و مقتدرانه‌ترین بازی ملی طی 2 دهه گذشته را مقابل یک قدرت فوتبال جهان به نمایش گذاشتند تا پیروزی را در آغوش بکشند. آخرین باری که تیم‌ ملی در یک مسابقه بزرگ، این‌چنین توفانی ظاهر شده بود، در دیدار انتخابی بین قاره‌ای مقدماتی جام‌جهانی ۲۰۰۲ در ورزشگاه آزادی تهران برابر جمهوری ایرلند بود که البته به رغم پیروزی یک بر صفر به صعود منجر نشد. آن روز میروسلاو بلاژویچ کروات، سرمربی تیم سوم جام‌جهانی روی نیمکت ایران می‌نشست. دیروز اما پس از ۲۳ سال با یک سرمربی ایرانی، ژاپنی را  مقهور ساختیم که همین پارسال در قطر با شکست آلمان و اسپانیا و متوقف کردن کرواسی در وقت‌های اضافه تا یک قدمی جمع 8 تیم برتر جام‌جهانی ۲۰۲۲ رفته بود. 

علاوه بر این، شاگردان هاجیمه موری‌یاسو به عنوان مدعی بلامنازع پا به این جام آسیایی گذاشته بودند. 

ایران با 2 گل محمد محبی - روی پاس سردار آزمون - و  علیرضا جهانبخش برای نخستین بار پس از ۱۹ سال سامورایی‌ها را شکست داد و از آن مهم‌تر سد تاریخی ژاپن در جام‌های آسیایی را شکست. 

این در حالی بود که تیم ما از همراهی بزرگ‌ترین ستاره‌اش، مهدی طارمی - به دلیل محرومیت - و کاپیتان چند سال اخیر خود، احسان حاج‌صفی - به دلیل مصدومیت - محروم بود.‌ در غیاب این 2 مهره اصلی، کادر فنی تیم‌ ملی تغییراتی را در جناح چپ و مرکز زمین به وجود  آورده بود که در ابتدا برای بسیاری از اهالی رسانه‌های ایرانی بحث‌برانگیز به نظر می‌رسید اما هر چه از زمان بازی گذشت، کارساز بودن این تغییرات بیشتر مشخص شد. تلفیق میلاد محمدی در دفاع چپ با محمد محبی در بال چپ -که هر 2 قابلیت‌های هجومی و دفاعی متنوعی دارند- تا حد زیادی فقدان وزن حاج‌صفی و طارمی و همکاری‌های آنها در این سمت را جبران کرد، بویژه که ژاپن با از دست دادن بالاجبار گوش راست سرعتی‌اش، جونیا ایتو در این جناح ضعیف‌تر هم شده بود. در مرکز زمین نیز اضافه شدن امید ابراهیمی که یکی از بهترین روزهای ملی‌اش را بعد از جام‌جهانی ۲۰۱۸ به نمایش گذاشت، باعث شد مثلثی جدید با حضور او در کنار سعید عزت‌اللهی و سامان قدوس شکل بگیرد. همان طور که امیر قلعه‌نویی پس از بازی اشاره کرد، این ابتکار به رغم دریافت گل اول از ژاپن درست از حفره جلوی دفاع، موفق از آب در آمد و تا پایان، مثلث میانی حریف و چرخش‌های خطرناک مداوم‌شان را از بازی خارج کرد. عجیب نیست که گل ژاپن در دقیقه ۲8 توسط یکی از همین 3، یعنی موریتو به ثمر رسید. 

پس از آغاز توفان ایران در نیمه دوم، کادر فنی ژاپن 2 تعویض نخست را نیز در چیدمان 3-3-4 خط میانی‌اش انجام داد تا ثابت شود این بخش چقدر برای موری‌یاسو اهمیت داشته است. با این حال مثلث مزبور دیگر نتوانست کمر راست کند و همین باعث خاموش شدن موتور حریف شد تا  بازیکنان سفیدپوش جنگنده ما بازی خود را به حریف دیکته کنند؛ همان فوتبال مبتنی بر بازی مستقیم، ارسال‌های بلند، دوئل‌های قدرتی و سرعتی و بهره بردن از مزیت برتری ملی‌پوشان ایرانی روی هوا.

با آنکه قلعه‌نویی تا ثانیه‌های پایانی - بعد از گل پنالتی دقیقه ۹۶ جهانبخش- هیچ تعویضی انجام نداد اما نیمه مربیان را برد. این به واسطه  تغییر تاکتیکی سرنوشت‌ساز از ابتدای نیمه دوم بود. بدین ترتیب که محبی اجازه یافت در موقع لزوم از کانال چپ خارج شده و به زوج سردار آزمون در نوک حمله تبدیل شود. این ابتکار نه‌تنها سردار را از انزوا به عنوان تک‌مهاجم کشورمان در چیدمان 1-3-2-4 درآورد بلکه با ایجاد عرض بیشتر در حملات، باعث آزادی عمل بیشتر علیرضا جهانبخش در کانال راست خط حمله و سامان قدوس در  تمام نقاط پیشانی حمله شد.

به این ترتیب زنجیرهای تاکتیکی فیزیکی و ذهنی که به نوعی یادگار دوران طولانی ریاضت تاکتیکی کارلوس کی‌روش بود، ظرف کمتر از 10 دقیقه از پای ملی‌پوشان باز شد. ایران با هجومی همه‌جانبه کمتر از 10 دقیقه بعد از شروع نیمه دوم روی حرکت ترکیبی بی‌نظیری که از امید ابراهیمی و جهانبخش آغاز شد، روی پاس در عمق سردار و فرار و ضربه فنی محبی به گل تساوی رسید. این گل نه‌تنها نویدبخش تغییر جریان بازی به نفع ما بود بلکه می‌تواند نماد تغییر سرنوشت تیم‌ ملی در این جام هم باشد چون 4 بازیکن نامبرده را از خوابی که در 4 بازی قبلی در آن فرو رفته بودند بیرون آورد و تبدیل به قهرمانان یک‌ پیروزی  تاریخی کرد.

گل زیبایی که سردار کمتر از 10 دقیقه بعد از تساوی روی یک حرکت تکنیکی در عمق به ثمر رساند، اگر چه به خاطر آفسایدی میلیمتری مردود شد اما عملا سد ذهنی «نتوانستن» تیم ‌ما در مقابل بهترین تیم آسیا طی 3 دهه اخیر  را شکست. بلافاصله محبی می‌توانست از چند قدمی دروازه متزلزل سوزوکی جوان را باز کند.

از آن پس این فوتبال رونده و هجومی ایرانی وعده داده شده توسط قلعه‌نویی بود که برای پیروزی می‌جنگید و این ژاپنی‌ها بودند که برای فرار از شکست تقلا می‌کردند.

یک خبرنگار پیشکسوت ژاپنی به نام شوئیجی نامومیرو در نشست خبری بعد از بازی خطاب به موری‌یاسو به بهترین شکل این تغییر روند را توصیف کرد: «ایران ژاپن را نابود کرد!» جمله‌ای که حالا شاید  تیتر رسانه‌های ژاپنی شود.

کارت‌های زردی که حریف گرفت و افزایش موقعیت‌های ایران در نیمه دوم، نخستین نتیجه غلبه تاکتیکی ما بود‌. با این حال خیمه سنگینی که شاگردان قلعه‌نویی در نیم ساعت پایانی روی  دروازه سامورایی‌ها زدند، چیزی ورای یک برتری تاکتیکی بود‌ و پیامی قوی برای رقبای آینده ایران در نیمه نهایی و فینال آسیا محسوب می‌شد. صحنه‌هایی مثل جانفشانی بازیکنی معمولا محتاط مثل عزت‌اللهی در دفاع و در ادامه ضربه آکروباتیک به سوی دروازه حریف، چیزی نیست که هر روز در تیم‌ ملی شاهد باشیم. می‌توان گفت با پروازهای هر چه بیشتر و بیشتر هوانیروز تیم ملی - که در گزارش روز شنبه ۱۴ بهمن «وطن امروز» وصفش رفت - جنگ‌ از دقیقه 70 به بعد مغلوبه شده بود. در نهایت بعد از چند خطای مکرر نادیده روی مهاجمان ایرانی در  محوطه جریمه ژاپن، یک دفاع پیش‌کشیده به نام کنعانی‌زادگان بود که آنها را وادار به تقدیم پنالتی به ما در دقیقه پنجم وقت‌های تلف‌شده کرد. مرد شماره ۷ که پشت این ضربه حساس ایستاد، همانی بود که قبل از شروع مسابقه هنگام ورود به زمین در نمای بسته تلویزیونی در حال ذکر گفتن بود. کاپیتان جدید تیم ملی، در حالی که نفس در سینه‌ها حبس شده بود بار این مسؤولیت سنگین را به دوش کشید چون انگیزه‌های بسیاری داشت تا  یک جهان شادی به ایرانیان ببخشد و... دعایش هم مستجاب شد.

گزارشگر عربی شبکه قطری پوشش دهنده اصلی جام ‌آسیایی ضربه او را  چنین توصیف کرد: شلیک موشک ایرانی به هدف!

* تبریک سامورایی

پس از جشن پیروزی در زمین و روی سکوها، امیر قلعه‌نویی در نشست خبری ورزشگاه اجوکیشن سیتی دوحه، با تشویق خبرنگاران پرتعداد ایرانی روبه‌رو شد و متقابلا در مقابل آنها به نمایندگی از ملت ایران سر تعظیم فرود آورد. 

او بیش از آنکه درباره وقایع بازی صحبت کند بر لزوم توجه مسؤولان به رشد همه‌جانبه فوتبال کشور تاکید کرد.

قلعه‌نویی از شاگردانش تمجید کرد و  گفت: آنها فوتبالی بالاتر از سطح آسیا نمایش دادند. در عین حال پیامی هم برای منتقدانش داشت. زیباترین صحنه اما در کمتر از 10 دقیقه رقم خورد. او در پاسخ به یک خبرنگار ژاپنی، از رقیبش موری‌یاسو، سرمربی ژاپن به عنوان یک مربی باشخصیت و دارای افکار روشن تمجید کرد. لحظاتی بعد موری‌یاسو نیز در همان بدو ورود به سالن به بازیکنان و کادر فنی ایران تبریک گفت. او که یک روز جلوتر تقابل ژاپن و ایران را مصافی جهانی خوانده بود، اعتراف کرد تیمش نتوانسته سیل هجومی ایران را متوقف کند. 

* حمله به فینال

شیران ایران چهارشنبه ساعت ۱۸:۳۰ به وقت تهران در مرحله نیمه‌نهایی به مصاف برنده دیدار دیشب قطر و ازبکستان می‌روند. پس از ۴۸ سال انتظار حالا جام آسیایی چندان دور از دسترس نیست.

صفحه 6 را بخوانید