رها عبداللهی: پیشرفت به معنای رو به جلو بودن در علم، عدالت، صنعت، آموزش، سبک زندگی و... است که نقطه مقابل پسرفت و ارتجاع است. واژه پیشرفت توسط رهبر معظم انقلاب به جای «توسعه» به گفتمان سیاسی ما وارد شد. ایشان بارها فرمودهاند: «بنده عمدا گفتم کلمه توسعه را به کار نمیبرم؛ چون کلمه توسعه یک کلمه غربی است؛ یک مفهوم غربی دارد. من کلمه پیشرفت را به کار میبرم».
توسعه به نوعی متمدن شدن در تمام جهات اعم از اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و... به مفهوم غربی است و در درون خود پذیرش فرهنگ غربی را به همراه دارد. دلیل تعمد رهبری در جایگزینی واژه پیشرفت، پرهیز از انفعال در برابر الگوهای غربی توسعه و تحمیل ابعاد گریزناپذیر فرهنگی و ارزشهای انسان غربی است.
میزان پیشرفت یک کشور از مهمترین عوامل احساس عزت، احساس رضایت، ایجاد علقه، امید و تابآوری ملت است. به شرط اینکه ادراک جامعه با پیشرفت آن همراهی کند و دچار بیخبری یا اختلال نشود.
بیخبری افکار عمومی از مظاهر پیشرفت جامعه، تحت تأثیر 2 عامل اتفاق میافتد؛ اینکه رسانه دشمن ادراک جامعه را به سمت دیگری منحرف کند و نیز دستگاه رسانه دولت در روایت پیشرفت، ضعیف و منفعل عمل کند.
«روایت پیشرفت» عبارتی است که به دنبال شناخت خلأ عمیق ناآگاهی افکار عمومی از پیشرفتهای کشور به وجود آمد و هدف خود را بیان پیشرفتهای ایران اسلامی پس از انقلاب و در سالهای اخیر قرار داد.
ضعف در روایت پیشرفت دلیل انتقاداتی است که رهبر معظم انقلاب بویژه در 2 سال اخیر بسیار آن را تکرار کردهاند و بارها به دولت سیزدهم به خاطر این ضعف تذکر دادهاند. مرتبه آخر این انتقاد چند روز پیش در دیدار فعالان اقتصادی بود که ایشان پس از بازدید از نمایشگاه توانمندیهای تولید داخلی فرمودند: «من تصور میکنم میتوانیم نمایشگاه دیروز را نمونهای از نمایش اقتدار علمی و فناوری کشور معرفی کنیم. تنها تأسفی که من دارم این است که این پیشرفتها برای مردم توضیح داده نشده و مطمئناً اکثر افراد کشورمان از این تلاشهایی که انجام گرفته و توفیقاتی که به دست آمده و ابتکاراتی که از نیروهای انسانی نخبه ما سر زده، بیاطلاعند».
حجتالاسلاموالمسلمین سیدابراهیم رئیسی نیز روز دوشنبه در همایش ملی روایت پیشرفت، گفت: «روایت پیشرفتها تلاش دشمن برای القای ناامیدی و یأس را به شکست میکشاند. باید رشادتها، شجاعتها، ایستادگیها و مظاهر پیشرفت را تبدیل به امید در روح، جان و روان جامعه کرد». البته مخاطب این «باید»ها پیش از همه خود دولت است.
هفته گذشته صندوق بینالمللی پول اعلام کرد ایران پس از هند بهترین رتبه رشد اقتصادی دنیا در سال ۲۰۲۳ در میان ۳۰ اقتصاد برتر دنیا را به دست آورده است. این در حالی است که آرژانتین، عربستان، آلمان و پاکستان سال گذشته با رکود اقتصادی و رشد منفی مواجه بودهاند. این رشد اقتصادی حاصل افزایش فروش نفت، روابط تجاری پویا با کشورهای همسایه، کنترل نقدینگی، افزایش تولید با حمایت از تولید و احیای کارخانههای تعطیل شده در دولت قبل توسط دولت سیزدهم بوده است. اما گرانی و بیخبری مردم از این پیشرفتهای بیسابقه موجب شده بیشتر مردم تصور کنند اقتصاد کشور در حال سقوط است!
دیروز اعلام شد مدالآوری نخبگان ایران در المپیادهای علمی در سال گذشته رشد 2 برابر و نیم داشته و این حاصل حمایت بالای دولت و شخص رئیسجمهور از نخبگان است اما افکار عمومی فقط آمار مهاجرت و بحث قدیمی فرار مغزها را در تصور دارد و از احیای باشگاه دانشپژوهان جوان توسط آقای رئیسی پس از ۱۳ سال تعطیلی بیاطلاع است!
ایران به باشگاه فضایی دنیا پیوسته، به لبههای تکنولوژی دست یافته و هرچند مدت پرتاب یک ماهواره جدید به فضا با فناوری کاملاً داخلی اتفاق میافتد اما افکار عمومی خودروسازی و پراید را نماد صنعت میداند و بابت آن سرافکنده و ناراضی است.
از این مثالها فراوان است. دلیل گلایههای رهبری از ضعف دولت در اطلاعرسانی اقدامات بینظیرش همین است که پیشرفتی که جامعه از آن آگاه نباشد، نمیتواند منجر به تولید عزت ملی و امید و بازتولید سرمایه انسانی شود؛ چیزی که امروز بیش از همیشه کشور به آن نیاز دارد.
گرچه دولت نخستین مسؤول روایت پیشرفت است اما همه در این مسیر وظیفه دارند و باید با اهمیت و شیوه آن آشنا شوند. همانطور که رهبری فرمودند، خواص یعنی هر کسی که اثرگذاری دارد موظف به نقشآفرینی در نیازهای جامعه است.
حال که از وظیفه خواص در این مسیر گفتیم، چند کلمهای هم درباره ویژگیهای روایت پیشرفت بیان کنیم:
- روایت پیشرفت یعنی روایت فراز و نشیب؛ یعنی روایت رو به جلو بودن با وجود شکستها و زمین خوردنها. وقتی افکار عمومی، جامعه را رو به جلو بداند، زمین خوردنها و کاستیها و حتی توقفهای مقطعی را شکست و پسرفت تعبیر نمیکند و امیدش را از دست نمیدهد.
- روایت پیشرفت باید اثر هویتی داشته باشد. وقتی مخاطب از یک اتفاق مهم و یک دستاورد باخبر میشود و اهمیت آن در ارتقای سطح زندگی مردم را میفهمد، این شناخت، عزتمندی و امید را به هویت او میافزاید. اثر روایت پیشرفت بر بهبود هویت ملی جامعه قطعاً از وقایعی مثل پیروزیهای تیم ملی فوتبال در مسابقات عمیقتر و پایدارتر است.
- روایت پیشرفت امکان تکرارپذیری اتفاقات خوب را در اذهان ایجاد میکند و منحصربهفرد بودن آن را از بین میبرد و امکان رو به جلو بودن را تثبیت میکند.
- اولویت خطاب در روایت پیشرفت با کسانی است که بیشترین تأثیرگذاری را روی مردم دارند. معلمان، اساتید دانشگاه، فعالان رسانه، مبلغان و... متاسفانه بیخبری بسیاری از معلمان و اساتید دانشگاه از پیشرفتهای کشور، برخی کلاسهای درس را به مراکز تولید تحقیر و یأس تبدیل کرده است. رسانهها نیز سیاهیها و مشکلات را چند برابر پیشرفتها پوشش میدهند و ذائقه مردم را به خبرهای بد عادت دادهاند.
- نیاز نیست برای مخاطب، یک جامعه بینقص را روایت کنیم. وقتی مفهوم رو به جلو بودن جامعه جا بیفتد، پیشرفتگی با وجود کاستیها باورپذیر میشود.
-امروز وظیفه اصلی هر کسی که دلسوز این آب و خاک و انقلاب است، کمک به تولید امیدواری است. سریعترین و صادقانهترین ابزار برای تولید امید همین روایت پیشرفتهاست. گفتمان پیشرفت مطمئنا با تقابل امواج یأسآفرین، سرزنش دوستان نادان و هجمه دشمنان بدخواه مواجه میشود اما نقش آن در عزتمندی کشور آنقدر بالاست که به هیچوجه نباید انگیزه دستاندرکاران آن با این رفتارها کم شود یا برایشان از اولویت بیفتد.