جام ملت‌های آسیا برای ما همان جایی تمام شد که خیلی پیش‌تر از این در ادوار قبل. درست همان مرحله که پیش‌تر بارها حذف شده بودیم؛ پای فینال. همان مرحله همیشه نحس برای فوتبال ایران. چه کسی باور می‌کرد بازی‌ای را که در همان دقیقه 3 پیش افتادیم، در نهایت 3 بر 2 ببازیم؟ اما متاسفانه چنین شد. ما باختیم تا قطر به فینال برود و میزبان در بازی نهایی مطابق انتظار با 3 پنالتی از سد اردن گذشت تا جام در خانه بماند. قطر قهرمان دوره قبل بود که این بار در خانه‌اش موفق به تکرار این مهم شد اما چه شد که ما در آستانه حضور در فینال باختیم؟ پیش خودمان فکر می‌کردیم این ‌بار نوبت ما است که جام را مال خود کنیم، حتی اگر نگرانی و تردید لحظه‌ای رهای‌مان نمی‌کرد. با خود می‌گفتیم این بار این کاپیتان احسان حاج‌صفی خواهد بود که کمر خم می‌کند، ۲ طرف جام را با دست می‌گیرد و جام را بالای سر می‌برد و همراه میلیون‌ها ایرانی فریاد شادی برمی‌آورد.

در طول مسابقات البته همه چیز بر وفق مراد نبود. نگرانی‌ها و نکاتی از بازی‌های تیم‌ ملی به چشم می‌خورد که در پیش‌بینی نهایی کمی مرددمان می‌کرد. ما بعد از بازی سوریه و پیش از بازی ژاپن تقریبا به ناامیدی رسیده بودیم اما بین ۲ نیمه مسابقه بزرگ با ژاپن مدعی اول جام ملت‌های آسیا، اتفاقی در رختکن ایران افتاده بود که همه پیش‌بینی‌ها را تغییر داد. بنابراین ما از یک تیم نه‌چندان امیدوارکننده، بدل به مدعی اصلی فتح جام شدیم، حتی بالاتر از کره که عربستان و استرالیا را در بازی‌هایی سنگین حذف کرده بود. با این حال در نخستین بازی نیمه‌نهایی وقتی موسی التعمری از چنگ مدافعان کره می‌گذشت تا دومین گل را وارد دروازه چو هیون وو کند، انگار قرار بود سرنوشت جام ناگهان تغییر کند و به سمت یک‌ فینال تمام عربی برود؛ چیزی که مدنظر میزبان و هزاران هوادار فوتبالی بود که از کشورهای نزدیک، به دوحه سفر کرده بودند. پس از ناکامی در جام جهانی، دیدار مقابل ایران فرصتی برای قطر بود تا آن شکست‌های تلخ را از ذهن هوادارانش پاک کند و دوباره جامه قهرمانی آسیا بپوشد؛ یک شگفتی جدید پس از قهرمانی ناباورانه آنها در جام ملت‌های پیشین که با قلع و قمع کردن همه مدعیان حاصل شد. اگرچه در آن دوره هم فکر می‌کردیم اگر ما حریف قطر در فینال بودیم، بازی را به سود خود به پایان می‌بردیم.

در طول تورنمنت البته چیزهایی توجه ما را به خود جلب کرده بود. از مصاحبه‌های مطبوعاتی عجیب سرمربی تیم‌ ملی تا فرم ضعیف بعضی بازیکنانی که قرار بود کار را برای تیم‌ ملی دربیاورند؛ یکی‌اش مهدی طارمی، ستاره فوتبال ایران که بعد از یک نیم‌فصل ضعیف با پورتو، در این جام آن مهدی‌ای نبود که انتظارش را داشتیم‌. همین‌طور علیرضا بیرانوند که بیش از اینها انتظار داشتیم در این جام سرپنجه و غیرقابل رسوخ باشد اما او فقط سرنوشت یک بازی بزرگ را برای ما عوض کرد؛ جایی که در دیدار مقابل سوریه با شیرجه‌ای به سمت راست، پنالتی بازیکن حریف را گرفت و عامل صعود تیم 10 نفره ما به دور بعد رقابت‌ها شد. همچنین تردیدها در خط دفاعی و خط هافبک به چشم می‌خورد؛ آنجا که به نظر غیبت احمد نوراللهی، مهره ثابت تیم‌ ملی از جام ملت‌های قبلی تا پیش از آخرین فیفادی تیم ملی، به سختی پر شد و خط هافبک تیم‌ ملی با وجود جنگندگی و استفاده از بازیکنان فیزیکی و پرنفس فاقد مهارت لازم برای ریتم دادن، تند کردن یا کند کردن بازی به نظر می‌آمد و البته قلب دفاع که یکی از اصلی‌ترین مهره‌های چند سال اخیر با فرمی بسیار متفاوت با گذشته و پس از نیمکت‌نشینی در باشگاهش به تیم‌ ملی می‌آمد. به اینها مصدومیت صادق محرمی، مهره ثابت دفاع راست و البته مرتضی پورعلی‌گنجی را نیز اضافه کنید که تاثیرش را در پرسپولیس نیز نشان داده بود. ما آنجا مجید حسینی را هم از دست دادیم تا کمی بیشتر دست‌مان در دفاع خالی باشد که البته این مساله می‌توانست در روزهای انتخاب نفرات نهایی تیم‌ ملی مورد مداقه بیشتری قرار بگیرد. خط جلو هم با وجود تعدد بازیکنانی با سبک‌های مختلف و استفاده از زوج طارمی - آزمون به عنوان ۲ شماره ۹ در نهایت هرگز تبدیل به راه‌حل اصلی تیم‌ ملی نشد و حتی مهدی قائدی هم که تا بازی سوریه مهره فیکس تیم‌ ملی بود، برای دور‌های بعد و بازی‌های سخت‌تر از جمع ملی‌پوشان کنار ‌رفت. همه اینها نکاتی بود که از ذهن‌ها می‌گذشت و فکر می‌کردیم در جایی گریبان تیم‌ ملی را خواهد گرفت اما خب! نه در بازی قطر که در همان دقایق اول دروازه‌شان را باز کردیم و ۲ بار دیگر می‌توانستیم در ۲۰ دقیقه توپ را به تورشان بچسبانیم... اما وقتی طارمی پشت محوطه جریمه قطر سرنگون شد و تمرکز کادر فنی بی‌جهت روی اعتراض به داوری رفت و بازیکنان ناخودآگاه تمرکزشان متوجه وقفه احتمالی داوری و اخراج دفاع وسط قطر شد، گل اول را خوردیم؛ لحظه‌ای که به قطر از دست رفته، روحیه مبارزه و جنگ بخشیدیم تا میزبان با حمایت هواداران با استفاده از اشتباهات عجیب و غریب دفاعی از ایران پیش بیفتد و در نهایت هم بازی را به سود خود تمام کند. در واقع با آن ۱5-۱0 دقیقه بد و بی‌نظم نیمه اول، نسخه خودمان را پیچیدیم.

همه اینها یک طرف و آن لحظات پایانی بازی یک طرف؛ جایی که ما ۲ بار تا آستانه فروریختن دروازه قطر پیش رفتیم؛ جایی که اگر تقدیر با ما کمی مهربان‌تر بود، عدد ۳ روی اسکوربورد مقابل اسم ایران نقش می‌بست. البته امیر قلعه‌نویی پس از بازگشت به ایران در صفحه شخصی‌اش نوشت: این تیم باز خواهد گشت و ما امیدواریم با صعود به جام‌جهانی و مهمتر از آن صعود از گروه خودمان بازگشتی بزرگ به جایگاه اول فوتبال آسیا داشته باشیم.

* 7 ناکامی تیم‌ ملی در نیمه‌نهایی‌های جام ملت‌ها

تیم ملی برای هفتمین دوره پیاپی پس از راهیابی به نیمه‌نهایی جام ملت‌های آسیا از صعود به فینال بازماند. آخرین قهرمانی تیم‌ ملی فوتبال ایران به سال 1976 بازمی‌گردد که با حشمت مهاجرانی برای سومین مرتبه به فینال رسیدیم و برای سومین دوره متوالی قهرمان شدیم. پس از سومین قهرمانی متوالی اتفاقات زیادی در ایران رخ داد؛ از انقلاب تا جنگ تحمیلی 8 ساله که سبب شد یک دوره جام ملت‌ها به همین شکل از دست برود. با این حال در ادامه فوتبال ایران خودش را پیدا کرد و توانست بارها به نیمه‌نهایی راه پیدا کند اما حالا که جام ملت‌های 2023 هم برای فوتبال ایران تمام شده، هنوز در رسیدن به فینال ناکام بوده‌ایم. طی 48 سال اخیر البته 7 مرتبه به نیمه‌نهایی رسیده‌ایم. نخستین مرتبه در سال  1980 و در بحبوبه جنگ ایران و عراق بود که به کویت رفتیم اما با وجود اینکه در مرحله گروهی اول شدیم، در نیمه‌نهایی مقابل کویت میزبان با نتیجه 2 بر یک مغلوب شدیم. 4 سال بعد در جام ملت‌های 1984 و سپس 1988 سناریوی مشابهی انتظارمان را می‌کشید و 2 دوره پیاپی به عربستان باختیم.

فوتبال ایران 8 سال بعد توانست با نسل طلایی خود دوباره به نیمه‌نهایی برسد اما بار دیگر عربستان سد راه‌مان شد و برخلاف دوره قبل با ضربات پنالتی باختیم. فوتبال ایران برای رسیدن به نیمه‌نهایی 8 سال دیگر صبر کرد تا با برانکو یک نسل طلایی دیگر به نیمه‌نهایی راه یابد. این‌ بار هم ضربات پنالتی مقابل چین سد راه تیم برانکو شد.

جام ملت‌های 2019 آخرین مرتبه‌ای بود که به نیمه‌نهایی رسیدیم ولی با شکست سنگین 3 بر صفر به رهبری کی‌روش جام را ترک کردیم. جام ملت‌های 2023 آخرین تلاش فوتبال ایران برای قهرمانی در آسیا و رسیدن به فینال بود که این ‌بار هم مقابل قطر میزبان قرار گرفتیم و در شرایطی که ابتدا پیش افتاده بودیم، در نهایت با نتیجه 3 بر 2 بازی را واگذار کردیم.

باید دید این انتظار تلخ و این افسوس که از نیم قرن عبور خواهد کرد و به 51 سال می‌رسد، چه زمانی برای مردم ایران تمام خواهد شد.

***

تأکید رسمی رئیس فدراسیون: قلعه‌نویی می‌ماند

رئیس فدراسیون فوتبال یک بار دیگر تأکید کرد امیر قلعه‌نویی به کارش در تیم‌ ملی ادامه خواهد داد. پس از شکست تیم‌ ملی ایران برابر قطر و حذف از جام ملت‌های آسیا، عنوان شد امیر قلعه‌نویی به کارش ادامه خواهد داد و حالا مهدی تاج به صورت رسمی این موضوع را تأیید و از تصمیم سرمربی تیم‌ ملی برای جوانگرایی استقبال کرد. رئیس فدراسیون در حاشیه راهپیمایی 22 بهمن در جمع خبرنگاران درباره نتایج تیم‌ ملی گفت: من از کادر ایرانی راضی هستم و از این بابت خاطر جمع هستم که اتفاقات خوبی می‌افتد. ژاپن هم حذف شد اما سرمربی ژاپنی خود را ابقا کرد. تاج در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران مبنی بر اینکه تیم‌ ملی با قلعه‌نویی ادامه می‌دهد یا نه، گفت: بله! ادامه می‌دهد.