گروه سیاسی: بیانیه تعدادی از چهره‌های باتجربه و جوان اصلاح‌طلب و فعالان سیاسی و اجتماعی نزدیک به این جریان سیاسی که به بیانیه ۱۱۰ نفر مشهور شده را می‌توان از زوایای بسیاری مورد ارزیابی قرار داد. 

این بیانیه در بزنگاه انتخابات ۱۱ اسفند آیا به معنای یک‌ پالس مثبت از سوی جبهه اصلاح‌طلبان برای مشارکت در ساختارهای قانونی جمهوری اسلامی است؟ آیا بیانگر افزایش اختلافات در درون جبهه اصلاحات و سرکشی طیف‌های نوگرا از دستورات انحصارگرایان رادیکال است؟ آیا نشانگر یک عقب‌نشینی از مواضع ساختارشکن سال ۸۸ و رهیافتی به وضعیت تعادل سیاسی است؟ آیا اهتمامی از سوی برخی افراد پشت پرده برای رهایی از کلافگی حضور در بن‌بست ناشی از حقنه طیف‌های تندرویی است که خاتمی از سال ۷۶ بیم آنها را داشت و یک سینه حرف ناگفته موج می‌زند در دهانش؟ آیا دنبال راه نجاتی از سقوط اصلاحات به ورطه ناپیدای اپوزیسیون است؟ و...‌. می‌توان از زوایای مختلف به این موضوع نگریست و آن را مورد ارزیابی قرار داد. با این حال به ‌نظر می‌رسد اگر نگاهی واقع‌بینانه به این بیانیه که‌ به اسم عده‌ای ‌ریش‌سفید و جوان منتشر شده بیندازیم، می‌توان به این جمع‌بندی رسید که این بیانیه از چند زاویه می‌تواند مورد استقبال قرار گیرد.  واقعیت آن است که اصلاح‌طلبی از زمانی‌که در قالب یک تشکیلات سیاسی و ذیل دولت خاتمی تعریف و عرضه شد، فاقد راهبری واحد و انسجام تشکیلاتی و سیاست‌گذاری بود. اصلاح‌طلبی‌ سرحدات وسیعی از مجمع روحانیون و مجمع مدرسین تا مشارکت و مجاهدین انقلاب و همین‌طور نهضت آزادی را برای خود در نظر گرفته بود؛ دامنه وسیعی که هرگز‌ ذیل یک گفتمان و یک راهبرد قرار نگرفت. رفتارهای متناقض این جریان به گونه‌ای بود که بعضا زیر عبای خاتمی تصمیماتی با تبعات تشدید حساسیت‌های ضد اهل سنت گرفته می‌شد اما همزمان در جراید اصلاح‌طلبان، امیرالمومنین علی(ع) متهم به خشونت در صفین، جمل و نهروان می‌شد! 

کنایه‌های پرکاربردی مانند «گوگوش تا سروش» برآمده از همین شلختگی فکری و بی‌سر و سامانی تشکیلاتی این جریان بود. تفاوت دیدگاه‌های مبنایی و عقیدتی اصلاح‌طلبان از همان سال ابتدایی ریاست‌جمهوری خاتمی قابل تشخیص بود و ۲ سال بعد پس از شکل‌گیری مجلس ششم در سال ۷۸ به صورت علنی رونمایی شد. برخی از آنها که خیلی زود جامه تئوریسینی پوشیدند، تلاش کردند این هرج‌ومرج فکری و رفتاری را در قالب استراتژی «فشار از پایین/ چانه‌زنی در بالا» تئوریزه کنند اما در واقع، آنچه شد این بود که بالا و پایین این جریان خیلی زود و البته با صرف هزینه‌های هنگفت به کشور، با هم درافتادند. تندروها خواستار برچیدن ساختارهای جمهوری اسلامی شدند و در این راه حتی هاشمی‌رفسنجانی را نیز چاقو زدند؛ آنها در حالی که کت و شلوار دولتی بر تن داشتند، قداره‌بند خیابان شدند و در حالی که از جامعه مدنی می‌گفتند، در پایتخت خیابان‌ها را می‌بستند. ذکر تناقضات مبنایی جبهه اصلاحات در دولت‌های خاتمی مفصل است. هدف، یادآوری این واقعیت است که این جریان سیاسی از ابتدا دچار «خوددرگیری» بود. وقتی خاتمی گفت از درون جبهه اصلاحات صدای دشمن شنیده می‌شود، در واقع اعتراف و اذعانی بود به اینکه این جریان فاقد امکان راهبری و مدیریت است. این اختلافات البته هیچ وقت کنار گذاشته نشد.‌ در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۸۴، تکه‌ پاره‌های این جریان هر کدام به سوی کاندیدایی رفتند؛ عده‌ای طرفدار معین بودند، عده‌ای طرفدار مهرعلیزاده، عده‌ای بیشتر جانب کروبی را گرفتند و کمی بیشتر از آنها، از هاشمی‌رفسنجانی هواداری ‌کردند. انتخابات که به دور دوم کشیده شد، هاشمی‌رفسنجانی در مقابل ۱۷ میلیون رای احمدی‌نژاد تنها توانست ۱۰ میلیون رای بیاورد. هاشمی در دور اول بیش از ۶ میلیون رای آورده بود و از مجموع ۱۰ میلیون رای ۳ کاندیدای اصلاح‌طلب در دور اول، تنها ۴ میلیون به سمت هاشمی متمایل شد. هاشمی‌رفسنجانی، مغموم از شکست در انتخابات، این واقعیت را مطرح کرد که اصلاح‌طلبان از او حمایت نکردند و باختش نتیجه عدم حمایت اصلاح‌طلبان از او بود. بعدها علی شکوری‌راد از اعضای شورای مرکزی حزب تندروی مشارکت اعتراف کرد در انتخابات ۸۴ نظر محمد خاتمی به حمایت از هاشمی بود اما آنها توان ابراز این دیدگاه خاتمی را در حزب نداشتند چون اکثر اعضای حزب مخالف هاشمی و طرفدار مصطفی معین بودند. مهدی کروبی نیز سال ۸۷ در مصاحبه‌ای که با «وطن امروز» داشت، صراحتا از عدم حمایت خاتمی و مجمع روحانیون از او در انتخابات ۸۴ گلایه کرد و گفت مشارکت و سازمان مجاهدین اصلی‌ترین مخالفان او بودند.