گروه فرهنگ و هنر: جشنواره هنرهای تجسمی فجر در حالی به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود که این دوره یکی از مهم‌ترین ادوار فجر را سپری می‌کند؛ جشنواره‌ای که پیش‌تر محمود سالاری، معاون هنری وزیر ارشاد در گفت‌وگو با «وطن امروز» سطح و کیفیت آن را به‌مراتب بالاتر از سایر دوره‌ها دانست و از حضور چهره‌های مهم و اساتید معتبر هنرهای تجسمی برای حضور در بخش رقابتی جشنواره خبر داد.

جشنواره هنرهای تجسمی فجر بر خلاف همتاهای سینمایی و تئاتری خود از سال 1387 شروع به کار کرد. در آن سال نخستین دوره جشنواره تجسمی به دبیری «غلامعلی طاهری» و به شکل بین‌المللی برگزار شد؛ جشنواره‌ای که آیین‌نامه آن توسط غلامعلی طاهری، مصطفی گودرزی و ابراهیم حقیقی نوشته شد تا سیاست و خط‌مشی‌های کلان و اساسی جشنواره هنرهای تجسمی فجر را مشخص سازد. دومین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر سال 1388 به دبیری «سیدعباس میرهاشمی» با اهدافی چون ایجاد بستر مناسب برای بروز خلاقیت‌های هنری و انتقال پیام هنرمندان، ارج نهادن به هنر معنوی و دینی، معرفی و تعالی ارزش‌های والای هنر ایرانی و اسلامی، ارتقای ارتباط میان هنرمندان معاصر ایران و جهان، تاکید بر ارزش‌های هنر متعهد انقلاب اسلامی و شناسایی هنرمندان معاصر و فعال، در دومین گام به عنوان یکی از مهم‌ترین رویداد‌های تجسمی انقلاب نامیده شد و از این دوره هنرمندان بسیاری در حوزه تجسمی با رویکرد انقلاب وارد عرصه و چرخه فضای تجسمی کشور شدند.

سومین دوره سال 1389 برای دومین بار به دبیری «سیدعباس میرهاشمی» با یک بخش ویژه تحت عنوان «هفت هنر، هفت هنرمند» برگزار شد و برای نخستین بار هنرمندان آثارشان را برخلاف 2 دوره گذشته صرفا به صورت ثبت‌نام اینترنتی انجام دادند. سال 1390 جشنواره با دبیری «محمدعلی رجبی‌دوانی» و در گام چهارم خود با شعار «بیداری اسلامی» و ارج نهادن به تلاش هنرمندان عرصه هنرهای اسلامی ایران و هنرهای معنوی با استقبال هنرمندان برگزار شد.

دوره‌های پنجم، ششم و هفتم نیز در سال‌های 91، 92 و 93  با دبیری مجدد «سیدعباس میرهاشمی» با همان شیوه سابق برگزار شد تا مجتبی آقایی دبیر دوره هشتم با تغییر در شیوه و رویکردهای 7 سال گذشته، مدل جدیدی از برگزاری این رویداد را به مرحله اجرا رساند. یکی از ویژگی‌های مهم این دوره که با استقبال بسیاری از هنرمندان روبه‌رو شد موضوعیت خریداری آثار حاضر در این رویداد بود که پس از بررسی در کمیسیون هنری رخ می‌داد. 

از همین رو آقایی در دوره‌های نهم و دهم نیز عهده‌دار دبیری جشنواره در سال‌های 95 و 96 شد. 

ابراهیم حقیقی با حضور در دوره‌های یازدهم و دوازدهم به عنوان پنجمین سکاندار این رویداد با شعار گفت‌وگو با هنرمندان، این رویداد را برگزار کرد که در این 2 دوره ورود هنرهای جدیدی چون ویدئوآرت، پرفورمنس‌آرت و چیدمان، رنگ بوی به‌روز و مدرنی به جشنواره بخشید. 

در سال 1399، دوره سیزدهم فجر به دبیری «علی‌اشرف صندوق‌آبادی» با رویکرد مخاطب‌محوری و تفکیک بین هنر معاصر و هنر پیش از آن، نه به واسطه تفاوت تقویمی و بازه‌ زمانی خلق ‏آثار، بلکه به واسطه ویژگی‌های منحصر به فرد آن برگزار شد.

دوره چهاردهم در نخستین سال از قرن جدید، همچنان تحت تاثیر فراگیری ویروس کرونا قرار داشت. اتفاق ویژه این دوره، بازدید حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابراهیم رئیسی، ریاست‌جمهوری اسلامی ایران از نمایشگاه آینه در آینه موزه هنرهای معاصر تهران بود. دوره چهاردهم به دبیرکلی «سیدعباس میرهاشمی»، با رویکرد «هنر متعالی برای مردم»؛ هنری خلاق، وحدت‌بخش، امیدآفرین، هویت‌مند و زمینه‌ساز تمدن نوین اسلامی برگزار شد. در این دوره بخش ویژه «ایثار و فداکاری» با مضامین ایثار و فداکاری اقشار مختلف جامعه مانند: آتش‌نشانان، کادر درمان، گروه‌های جهادی و... به صورت رقابتی به ساختار جشنواره افزوده شد. همچنین در فجر چهاردهم برای نخستین بار، بخش «آینه در آینه» به عنوان یکی از بخش‌های جنبی جشنواره‌ با هدف تمرکز و پژوهش حول هنر انقلاب اسلامی در موزه هنرهای معاصر تهران برپا شد. این بخش دربرگیرنده نقاشی‌های دوران انقلاب اسلامی بود.

جشنواره پانزدهم پس از فروکش کردن تب فراگیری کرونا به دبیرکلی «سیدعباس میرهاشمی» برگزار شد. در آن دوره رویکرد جشنواره عبارت بود از هنر خلاق، وحدت‌بخش، امیدآفرین، هویت‌مند در قالب «هنر متعالی برای مردم». همچنین بخش‌های جدیدی به بافتار جشنواره اضافه شدند که ازجمله آنها می‌توان به بخش ویژه «قله‌ها» با هدف پرداختن به قله‌های افتخار ایران و ایرانی، بخش جنبی «لبخندآفرینان جهان» به منظور ارائه آثار سرآمدان حوزه کارتون و کاریکاتور از سراسر جهان و بخش جنبی «به افق امید» با هدف طراحی پوستر با نگاهی امیدوارانه اشاره کرد. در این دوره بخش «تجسم هنر» یا فجر استان‌ها نیز به سیاق دوره‌ چهاردهم در ظرف جشنواره تدارک دیده شده بود. یکی دیگر از بخش‌های جشنواره پانزدهم، «آینه در آینه 2» بود که امتداد بخش نخست آن محسوب می‌شد. در این بخش نمایشگاهی از عکس‌های زنده‌یاد قربان خلیلی، عکاس فقید و کمتر شناخته‌شده سال‌های آغازین انقلاب اسلامی در موزه هنرهای معاصر تهران به نمایش درآمد.

اکنون نیز در شانزدهمین دوره جشنواره تنها کمتر از 4 روز دیگر یعنی پنجشنبه سوم اسفندماه اختتامیه مهم‌ترین هماورد هنرهای تجسمی برگزار خواهد شد؛ رویدادی که از ویژگی‌های منحصربه‌فردش اهدای «طوبای زرین آرای مردمی» به بهترین اثر از نگاه مخاطبان فجر شانزدهم خواهد بود؛ جشنواره‌ای که به دبیرکلی «امیر عبدالحسینی» و دبیر هنری «مسعود زنده‌روح‌کرمانی»، بهمن امسال با رویکرد هنر نوآور، خلاق، وحدت‌بخش و امیدآفرین در تهران و سایر استان‌های کشور برگزار شد.

جشنواره شانزدهم  امسال در حالی تا روز پنجشنبه به کار خود پایان خواهد داد که در 2 بخش رقابتی و غیررقابتی و ذیل ۱۰ رشته هنری شامل طراحی و نقاشی، طراحی گرافیک (پوستر)، تصویرسازی، عکاسی، خوشنویسی (نستعلیق، شکسته نستعلیق، نسخ، ثلث، نقاشیخط)، نگارگری (نقاشی ایرانی، گل و مرغ، تذهیب، تشعیر)، کارتون و کاریکاتور (موضوعی و چهره)، مجسمه‌سازی، سرامیک و آبگینه هنری و رسانه‌های هنری جدید، برگزیدگان خود را پنجشنبه سوم اسفند در تالار وحدت خواهد شناخت.