گروه سیاسی: آنچه این روزها در رفتار سیاسی اصلاح‌طلبان جلوه می‌کند نه به حضور علنی در انتخابات شبیه است و نه می‌توان آن را حضوری چراغ خاموش به حساب آورد. آنچنان که بالا گرفتن اختلافات در اعلام رسمی موضع اصلاحات نشان از آن دارد که این جریان سیاسی از طرفی برای حضور در انتخابات برنامه دارد (آنچنان که نامه110 فعال سیاسی اصلاح‌طلب گویای این انگیزه است) و از سوی دیگر از تجربه سومین شکست سنگین پس از انتخابات‌ سال 98 و 1400 هراس دارد. در این فضا طبیعی است آنها در جست‌وجوی مسیری باشند که از سویی اقبال خود را به آزمون بگذارند و از سویی در صورت شکست مجرای فرار داشته باشند. شواهد و اخبار این روزها نیز این فرضیه را تصدیق می‌کند.

در جدیدترین مورد روز گذشته سعید نورمحمدی، عضو شورای مرکزی حزب ندای ایرانیان در گفت‌وگویی با اشاره به دلیل صدور بیانیه ۱۱۰ امضایی با عنوان «روزنه‌گشایی کنیم» گفت: دغدغه‌های جمع امضا‌کنندگان موجب شد این بیانیه صادر شود. با توجه به تجربه انتخاباتی ما در 3-2 دهه اخیر، در هر انتخاباتی که بدنه اصلاح‌طلبی در آن شرکت نکرد، شرایط نامطلوبی به کشور تحمیل شد. وی با بیان اینکه در انتخاباتی که مشارکت پایین بوده تبعات سنگینی دامنگیر کشور شده است، گفت: دلیلی که نامه موسوم به ۱۱۰ امضایی نوشته شد دغدغه مشترک کسانی بود که باور داشتند با بی‌تفاوتی، تحریم و سکوت در برابر انتخابات چیزی عاید کشور و مردم نخواهد شد.

نورمحمدی به وجود 2 دیدگاه در میان جریان اصلاحات اشاره کرد و گفت: بعد از صدور این بیانیه تغییری در نظر کسانی که مخالف شرکت در انتخابات بودند ایجاد نشد و در مرزبندی‌های موجود در جبهه اصلاحات هیچ تغییری رخ نداد. اعضای هیأت رئیسه جبهه اصلاحات هم کنفرانسی مطبوعاتی داشتند و در آنجا گفتند از هر روزنه‌ای که ایجاد شود استقبال می‌کنند. تصور برخی دوستان هم این است که در شرایط فعلی امکان ایجاد روزنه نیست و تفاوت دیدگاه ما با آنها همین است. وی به جمع‌بندی برخی اصلاح‌طلبان برای ارائه لیستی در تهران اشاره و تصریح کرد: «علی مطهری» در حال تهیه یک لیست ۳۰ نفره در شهر تهران با عنوان «صدای ملت» است و از احزاب، گروه‌ها و شخصیت‌های مختلفی مشورت گرفته و در حال مشورت گرفتن است. ما هم در حزب ندای ایرانیان از آن لیست حمایت خواهیم کرد ولی لیست توسط آقای مطهری و به سرلیستی وی نهایی می‌شود. بنای ما این است که در تهران لیستی ندهیم و تنها از همین لیست حمایت می‌کنیم. نورمحمدی گفت: «اعتماد ملی»، «کارگزاران» و «اعتدال و توسعه» هم از احزابی هستند که از لیست «صدای ملت» حمایت خواهند کرد.

مازیار بالایی، عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی هم با اشاره به برنامه‌ریزی 4 حزب اعتماد ملی، کارگزاران، اعتدال و توسعه و ندای ایرانیان با محوریت علی مطهری برای انتخابات پیش رو گفت: این 4 حزب جلساتی را با آقای مطهری برای انتخابات پیش رو برگزار کرده‌اند. وی افزود: این 4 حزب اسامی افراد تایید صلاحیت‌شده خود را معرفی کرده‌اند و در حال برنامه‌ریزی انتخابات پیش رو در تهران و شهرستان‌ها هستند. عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی خاطرنشان کرد: تاکنون 45 نفر توسط این احزاب و آقای مطهری برای لیست تهران با گرایش‌های اصلاح‌طلبی، اعتدالی و اصولگرای میانه‌رو شناسایی شده‌اند و آقای مطهری شخصا با این افراد مصاحبه انجام می‌دهد. بالایی در پایان گفت: طی یکی دو روز آینده این فهرست با سرلیستی آقای مطهری منتشر خواهد شد و فهرست 30 نفره تهران از گرایش‌های مختلف تشکیل می‌شود.

این مواضع را البته چندان نمی‌توان با مشی رسمی جبهه اصلاحات و چهره‌های پرنفوذ این جریان در تضاد دید. آنچنان که سعید حجاریان به عنوان سمبل چهره‌های طرفدار ایده تحریم در بین اصلاح‌طلبان نیز در آخرین موضع خود عدم انتشار لیست با برچسب اصلاحات در پایتخت را خط قرمز دانسته و گفته بود: «الگوی مطلوب از نظر من این است که اگر حزبی می‌تواند نفر تایید صلاحیت‌شده‌اش را کاملا تضمین کند، به اسم و هویت حزبی‌اش کار کند اما نام جبهه اصلاحات را خرج نکند. بر سر این موضوع نباید دعوای هویتی کرد چون بحث استان‌ها کمی متفاوت است اما در تهران لیست دادن صحیح نبود و جبهه اصلاحات هم کار درستی انجام داد و اطلاعیه‌ای در این رابطه صادر کرد».

به همین خاطر به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان ضمن به میدان آوردن تمام ظرفیت‌های خود در شهرستان‌ها به دنبال آن هستند که کنش انتخاباتی خود در تهران را در پوشش یک لیست دیگر پیگیری کنند.

* شورش میانه‌روها علیه پارلمان اصلاحات؟

بالا گرفتن اختلاف نظر در میان اصلاح‌طلبان به این ترتیب است که احزاب «اعتماد ملی»، «کارگزاران»، «ندای ایرانیان» و «اعتدال و توسعه» که ایده اصلی‌شان در بیانیه آخر جبهه اصلاحات مورد هجمه قرار گرفت به دنبال برجسته کردن خط‌ کشی خود با احزاب رادیکال همچون «اتحاد ملت ایران» هستند. روزنامه سازندگی، ارگان مکتوب حزب کارگزاران سازندگی در مطلبی به قلم محمد قوچانی با عنوان «ظهور جنبش کنشگران مرزی» نوشت: «طرز تفکر تمامیت‌خواهانه از حزب توده به چریک‌های فدایی خلق و از آنان به مجاهدین خلق و از ایشان به برخی احزاب اصلاح‌طلب رسیده است که همه مصلحان باید از یک مرکزیت پیروی کنند و به نام مخدوش نکردن وحدت هر حرکتی که خلاف دستورالعمل آن پولیت بر روی پنهان عمل کند، سکتاریستی، تفرقه و حتی خائنانه است». در بخش دیگری از این یادداشت به موضع رادیکال حجاریان نیز اشاره شده و آمده است: «چهره‌هایی چون سعید حجاریان به علت هوش و رنج و مهارت و مرارتی که مصروف اصلاحات کرده‌اند مورد احترام شاگردان‌شان در نسل‌های جدید اصلاحات هستند اما عرصه سیاست عرصه اجتهاد و تحقیق است نه انفعال و تقلید. نافرمانی مدنی در جامعه‌ای ممکن است که نهادهای مدنی و اخلاق مدنی داشته باشد تا مرزبندی نافرمانی مدنی با انقلاب، شورش و خشونت ممکن باشد. نافرمانی مدنی کنشی مصلحانه است که فقط از افراد ازجان‌گذشته و دارای اصول چون گاندی و ماندلا برمی‌آید که از منافع فردی دست شسته باشند و چیزی برای از دست دادن نداشته باشند و نه تنها در برابر حکومت که در برابر اپوزیسیون خشونت‌طلب تقوای پرهیز داشته باشند و با خشونت برخورد نکنند تا اصلاحات با روش‌های مسالمت‌آمیز به پیروزی برسد. چنین عناصر آموزش دیده و از جان گذشته‌ای در جریان اصلاحات وجود ندارد».

در این شرایط به نظر می‌رسد اختلاف‌نظر احزاب عملگرایی چون کارگزاران سازندگی با احزاب رادیکالی چون اتحاد ملت ایران در انتخابات پیش رو افزایش محسوسی پیدا کند.