گروه فرهنگ و هنر: از دیرباز عروسک نقش و سهم بسیار مهمی درحوزه تولیدات هنری برای سنین کودک و نوجوان داشته است. در دهه‌های 60 و 70 که موجی از شاهکارهای به یاد ماندنی در تولیدات سینمایی، تئاتری و تلویزیونی به وجود آمد، مبنا و پایه اصلی‌شان ظهور و بروز عروسک‌های جذاب برای نسل نوجوان و کودک آن سال‌ها بود. از مجموعه‌های تلویزیونی چون «صندوق پستی» که شخصیت معروف و مشهور کلاه‌ قرمزی برای نخستین بار در چند قسمت پایانی آن متولد شد تا «آسمون و ریسمون»، «هادی و هدی»، «هاچین واچین»، «خونه مادربزرگه» و «چاق و لاغر» در مجموعه‌های تلویزیونی گرفته تا آثار سینمایی چون «دزد عروسک‌ها»، «الو الو من جوجوام»، «گربه آوازخوان»، «گلنار» و بسیاری دیگر، همواره اقبال و استقبال خود را مدیون حضور عروسک‌هایی هستند که در این آثار متولد شدند. در این بین اما مجموعه‌هایی هم بودند که تبدیل به نسخه‌های سینمایی و صد‌البته پرمخاطب شدند؛ از مجموعه تلویزیونی «مدرسه موش‌ها»که بعد‌ها با نسخه سینمایی «شهر موش‌ها» در ۲ نسخه سینمایی‌اش 6‌میلیون مخاطب را به سینما کشاند، گرفته تا مجموعه کلاه قرمزی که طی سالیان مختلف با نسخه‌های سینمایی در مجموع 10 میلیون مخاطب به سینماها آورد را به جرأت می‌توان دوره قدرتنمایی محض عروسک‌ها در بطن و متن جامعه دانست. این روند رو به رشد اما رفته‌رفته رو به افول نهاد و عملا کپی‌ها دم‌دستی و بی‌کیفیت در مجموعه‌های تلویزیونی و آثار سینمایی، باعث شد اقبال مخاطبان از عروسک‌ها در تولیدات هنری کم و کمتر شود؛ به نوعی کنار رفتن یا کنار گذاشته شدن عروسک‌های قدیمی قدرتمند و عدم جایگزینی عروسک‌های جدید در سطح و کیفیت آنها یکی از مهم‌ترین دلایل افول حوزه نمایش عروسکی شد. صد البته که همچنان گرایش به نمایش عروسکی در دانشگاه‌ها با استقبال علاقه‌مندان و هنرجویان روبه‌رو است اما خلأ موجود در عرصه حرفه‌ای و در مدیوم‌های مختلف بسیار مشخص و محرز است. طی سال‌های اخیر تلاش‌های بسیاری از سوی متولیان و تصمیم‌گیران برای بازگرداندن عروسک‌های قدیمی و مشهور انجام شده است که خود می‌تواند کورسوی امیدی برای بهتر شدن شرایط موجود باشد اما آنچه مهم است اینکه عروسک‌ها اساسا برای نسل کودکان و نوجوانان سابق جذابیت داشته و معلوم نیست این شخصیت‌ها مورد اقبال نسل جدید با دنیای جدید قرار بگیرد؛ از همین رو اهتمام ویژه برای تولید و ساخت شخصیت‌های عروسکی جدید در کنار تلاش برای حضور دوباره آنها امری بسیار مهم است. با توجه به آنچه بیان شد خبر برپایی جشنواره عروسکی «عروسک خونه» با همراهی رسانه ملی و شبکه پویا و انجمن نمایشگران عروسکی خانه‌ تئاتر را می‌توان یکی از اقدامات موثر در احیای دنیای از دست رفته عروسکی دانست؛ اقدامی که قطعا رسانه ملی و تلویزیون به عنوان بازوی مهم و موثر در بطن و متن جامعه و انجمن نمایشگران عروسکی به عنوان نهاد صنفی فعالان و خالقان عروسک‌ها در کنار یکدیگر می‌توانند دوباره شکوفایی این حوزه را برای کودکان و نسل آینده‌ساز این سرزمین آن هم در شرایط ویژه‌ای که بسیاری از کمپانی‌های معتبر خارجی با تولیدات هدفمند و همسو با سیاست‌های غرب‌گرایانه خود در تلاشند تا نسل آینده را همزاد و همفکر خود کنند بسیار مهم و قابل تحسین است. 

این همکاری در گام نخست خود روز گذشته با امضای تفاهمنامه‌ای با حضور محمدصادق باطنی رئیس شبکه کودک، مقصود نعیمی‌ذاکر مدیرعامل خانه تئاتر، هما جدیکار رئیس انجمن صنفی نمایشگران عروسکی و علی خواجه تهیه‌کننده برنامه تلویزیونی عروسک‌خونه انجام شد.  در این جلسه باطنی مدیر شبکه کودک با اشاره به نقش موثر تلویزیون در معرفی و شناساندن عروسک‌ها به کودکان و خانواده‌ها افزود: از دیرباز خانه‌ عروسک‌ها، تلویزیون بوده و در موقعیت‌های مختلف عروسک‌ها فرصت پیدا می‌کردند در دایره متکثر از مخاطبان خود قرار گیرند که میدان آن‌ تلویزیون و صداوسیما بوده ‌است و عروسک‌هایی که دهه به دهه آمدند، شاید بتوان گفت آجرهای اولیه هویتی و تربیتی ما را ساختند.  

باطنی با اشاره به بازه انقطاع رسانه ملی از تولیدات نمایشی عروسکی، ادامه داد: در مقطعی فاصله‌ای بین تولیدات عروسکی و جهان کودکان افتاد. نظام دغدغه‌ها‌ی قصه‌های نمایش عروسکی به گونه‌ای شد که انگار آثار حوزه‌ بیشتر از قالب لذت می‌بردند و با قصه آنچنان ارتباط نداشتند و در نهایت به نقطه انقطاع تولیدات عروسکی در آنتن رسانه ملی رسیدیم.  

 رئیس شبکه پویا اظهار کرد: دهه ۹۰ فاصله جدی‌ای اتفاق افتاد؛ عروسک‌های قدیمی رفتند و عروسک‌های قدرتمند جدیدی نیز جایگزین نشدند و حوزه نمایش عروسکی آرام آرام از خاطره رشد و تربیتی کودکان کشور در حال پاک شدن بود. باطنی کرونا را یکی دیگر از عوامل افت تئاتر صحنه‌ای عروسکی دانست و یادآور شد: از طرف دیگر کرونا منجر به افت تئاتر عروسکی شد و این پیکره شریف و نحیف تئاتر عروسکی با بحران جدی مواجه شد.  وی با اشاره به آیه و«َمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِیُبَیِّنَ لَهُمْ» گفت: حوزه نمایش عروسکی از دایره مصرف فرهنگی کودکان کشور در حال پاک شدن بود، در حالی که خداوند در سوره ابراهیم می‌فرماید هر پیامبری با زبان قومش تبیین می‌کرد و شاید بتوان عروسک را مصداق زبان کودک دانست. باطنی با اشاره به رویکرد جدید سازمان صداوسیما افزود: در سازمان این نگاه وجود دارد که در حوزه‌ نمایش عروسکی رویکرد و نگاه جدیدی اتفاق بیفتند اما هما جدیکار، به عنوان رئیس انجمن صنفی نمایشگران عروسکی در ادامه این نشست با اظهار خشنودی از اهتمام ویژه سیما پیرامون احیای عروسک‌ها در آثار و تولیدات نمایشی، گفت: خوشحالم که بالاخره صداوسیما عروسک‌ها را جدی گرفت و روی خود را به سمت عروسک‌ها بازگرداند. ظاهرا از مدل «یک عروسک و یک مجری» داریم به «نمایش عروسکی» می‌رسیم. امیدواریم گام‌های اولیه رشد نمایش عروسکی در تصویر تلویزیون برداشته شود. نمایش عروسکی همراه و همراز کودکان است. بچه‌هایی که در این عرصه خشم و ناامیدی و سختی‌ها بزرگ می‌شوند، عروسک به زندگی آنها لطافت می‌بخشد که این عرصه را طی کند. باید بتوانیم تولیداتی داشته باشیم که بچه‌ها با آن زندگی کنند و پلی بین واقعیت و دنیای پررمز و راز تخیلی بچه‌ها باشد. رئیس انجمن صنفی نمایشگران عروسکی افزود: ما در کنار شما هستیم ولی صداقت را از نمایش عروسکی نباید بگیریم. اگر برنامه‌ای صادقانه تولید شود، مخاطب با آن ارتباط می‌گیرد، زیرا کودکان باهوش هستند و دروغ و ریا را به‌سرعت تشخیص می‌دهند.   جدیکار با ذکر این نکته که کودکان، نسل بعد و آینده‌ کشور هستند، گفت: امیدوارم این تفاهمنامه باعث رشد مسیر عروسکی و در نتیجه آینده بهتر کشور شود چون کودکان نسل بعدی کشور هستند. امیدوارم همکاری خوب و شروعی باشد برای حضور نمایش عروسکی نه لزوما فاخر، بلکه درست در تلویزیون.   

 مقصود نعیمی‌ذاکر، مدیرعامل خانه تئاتر در قسمت پایانی نشست نیز با اشاره به تاثیرگذاری تلویزیون بر اثربخشی این فضا گفت: اثربخشی پیام در فضای تئاتر بیشتر شده است و تلویزیون باید به رشد آن کمک کند. دانستن پیام کافی نیست، بلکه هنر ارسال آن مهم است که تلویزیون می‌تواند این نقش را به عهده بگیرد. وی به این موضوع هم اشاره کرد که جشنواره‌ عروسک‌خونه و این جلسه، از آن دست کارها و اتفاقات مهم و بزرگی است که می‌تواند برکات و تبعاد بسیار خوبی در آینده برای این حوزه نمایشی به همراه داشته باشد. نعیمی‌ذاکر گفت: جشنواره‌ عروسک‌خونه می‌تواند و باید با اتصال به نهادهای میدانی تئاتر عروسکی، صحنه‌ تئاتر عروسکی کودک را نیز تقویت کند و باعث رشد و رونق آن شود، چرا که صحنه‌ای که در آن هنرمند به صورت رودررو با مخاطب مواجه است، می‌تواند اثری عمیق‌تر از نمایش تلویزیونی داشته باشد.

در بخش آخر این مراسم نیز آرش مصطفایی به عنوان بازرس انجمن نمایشگران عروسکی با تشکر از برگزاری این جلسه و انجام تفاهم، ابراز امیدواری کرد با حمایت از نمایش عروسکی به عنوان محل تلاقی هنرمندان سینما، تلویزیون و تئاتر، شاهد رشد هنر نمایش عروسکی در عرصه‌های مختلف باشیم. باطنی نیز در پایان نشست پس از امضای تفاهمنامه گفت: در صحنه و میدان باید هم‌افزایی داشته باشیم تا اتفاقات خوبی را رقم بزنیم، همچون اتفاق‌های خوبی که در حوزه انیمیشن رخ‌ داد و در نتیجه فرهنگ رفتن به سینما به همراه کودک تقویت شد. ما آمادگی داریم که بتوانیم از پا گرفتن و رشد ظرفیت‌های ویژه تئاترهای کودک حمایت کنیم تا باعث رونق بخشیدن به حوزه تئاتر عروسکی شویم.