گروه فرهنگ و هنر: بعضی رویدادها و اشخاص در مقاطعی از تاریخ چنان تثبیت می‌شوند که تا سال‌های سال رد و نشان آنها باقی می‌ماند. یکی از این رویدادها ماجرای ملی شدن صنعت نفت است که موجب شد نام ۲ نفر در کنار این رویداد برای همیشه تثبیت شود: آیت‌الله کاشانی و دکتر مصدق؛ ۲ شخصیتی که اگرچه همراهی و همگرایی ابتدایی آنها موجب به ثمر نشستن نفت ملی و کوتاه شدن دست اجانب از نفت شد اما در نهایت، دام و توطئه‌های افرادی که نمی‌خواستند این ۲ با هم باشند، موجب شد مصدق منکر نقش و جایگاه آیت‌‌الله کاشانی شده و خود را همه کاره این پیروزی بداند؛ اتفاقی که در نهایت باعث انزوا و تنها شدن او شد و دست آخر 14 اسفند 1345 در حالی که دوران تبعید و انزوا را می‌گذراند، در تنهایی مرد. در این میان یک نکته مهم وجود دارد؛ اینکه چرا سینماگران و فیلمسازانی که به آن مقطع تاریخ می‌پردازند، هر چقدر دوست دارند بازیگری با شمایل مصدق جلوی دوربین‌شان قدم بزند و یک بازیگر، مصدق فیلم‌شان شود، همان‌قدر هم فراموش می‌کنند که اگر روحانی خوشنامی به نام آیت‌‌الله کاشانی نبود، حالا خبری از ملی شدن صنعت نفت نبود و یادشان می‌رود که پیشرفت، تکنولوژی، سینما و تصویر به ایشان مدیون است و دست‌کم باید این فرض را بر خود واجب بدانند که سایه این مرد بزرگ را هم در فیلم و سریال‌های‌شان به تصویر بکشند. اگر در سریال معمای شاه جناب وزیری ردای آیت‌‌الله کاشانی را بر تن نمی‌کرد و ایفاگر نقش ایشان نمی‌شد، حالا حتی یک نفر هم نبود که نقش ایشان را ایفا کرده باشد اما در عوض نقش مصدق دست‌کم در 10 فیلم و سریال وجود دارد. 

محمد مصدق، معروف به دکتر مصدق از سیاستمداران نام‌آشنای ایرانی است که علاوه بر 8 دوره نمایندگی در مجلس شورای ملی، به عنوان استاندار، وزیر و ۲ دوره در مقام نخست‌وزیری ایران بوده است. مصدق برای نخستین‌بار اردیبهشت‌ 1330 به نخست‌وزیری می‌رسد و عمر این دوره تا 25 تیر 31 به درازا می‌کشد و مجددا در 31 تیر همان سال سکان نخست‌وزیری را به دست می‌گیرد که سرانجام با کوتادی معروف 28 مرداد 32 دولت مصدق با نقشه انگلیسی‌ها و به دست اراذل و اوباش خیابانی و البته با حمایت محمدرضا شاه سقوط می‌کند. مصدق را دادگاهی و به احمدآباد مستوفی تبعید می‌کنند و سرانجام پس از سال‌ها تبعید 14 اسفند 1345 از دنیا می‌رود.

* کدام بازیگران ایفاگر نقش دکتر مصدق بوده‌اند؟

در عالم تئاتر، سینما و تلویزیون دست‌کم در 10 فیلم یا سریال نقش دکتر مصدق وجود داشته و چند نفر این نقش را ایفا کرده‌اند اما در این میان ۲ بازیگر در نقش دکتر محمد مصدق خوش درخشیده‌اند؛ اصغر معینی‌صالح ۳ بار و فرهاد آئیش ۲ بار به دلیل شباهت ظاهری و توانایی‌های بازیگری، ایفاگر نقش دکتر مصدق در مجموعه‌های نمایشی بوده‌اند. قد بلند، اندام و بینی استخوانی و صورت فرهاد آئیش حتی بدون گریم هم شباهت زیادی با چهره دکتر مصدق دارد. وی برای نخستین‌بار در تئاتر «راپورت‌های شبانه دکتر مصدق» به نویسندگی و کارگردانی اصغر خلیلی که در تالار وحدت روی صحنه رفت، ایفاگر نقش مصدق بود؛ مجری طرح این نمایش مرحوم علی سلیمانی بود که به تهیه‌کنندگی محمدرضا منصوری سال 95 روی صحنه رفت. فرهاد آئیش برای دومین‌بار در فیلم سینمایی «خائن کشی» مسعود کیمیایی، نقش دکتر مصدق را بازی کرد. آئیش این ماجرا را اینگونه روایت می‌کند: «یکی از دلایلی که آقای کیمیایی من را برای این نقش انتخاب کردند، جدا از شباهت چهره، توافقی بود که روی شخصیت و نقش تاریخی دکتر مصدق داشتیم. البته باید بگویم من مصدقی نیستم و تکرار کنم هیچ راه سیاسی را دنبال نمی‌کنم». اما جز فرهاد آئیش که ۲ بار نقش دکتر محمد مصدق را بازی کرده، اصغر معینی‌صالح نیز ۳ بار ایفاگر این نقش بوده است. محمدرضا ورزی نخستین کسی بود که او را برای این نقش انتخاب کرد. معینی‌صالح در چند کار ورزی از جمله سریال «کریم‌خان زند» و «سال‌های خاکستری» بازی کرده بود تا اینکه ورزی به عبدالله اسکندری که طراحی گریم فیلم تلویزیونی «سقوط» را به عهده داشت، پیشنهاد کرد اصغر معینی‌صالح را هم برای نقش مصدق گریم کند. در آن موقع معینی‌صالح مو و ریش بلند داشت. بعد از کوتاه شدن مو و گرفتن تست گریم، چهره او شباهت زیادی به مصدق پیدا کرد. از سوی دیگر فیزیک او تناسب زیادی با فیزیک مصدق داشت.  معینی‌صالح سال 1384 در سریال «پدرخوانده» به نویسندگی و کارگردانی محمدرضا ورزی باز هم نقش مصدق را تجربه کرد. اما معینی‌صالح برای سومین‌بار در سریال «معمای شاه» ایفاگر نقش دکتر مصدق بود؛ نقشی کامل‌تر با بازی‌ها و سکانس‌های بیشتر که فرصت بازی بیشتری برای معینی صالح فراهم کرد. اصغر معینی، بازیگر تئاتر و تلویزیون در روز سه‌شنبه 6 شهریور 1397 پس از سال‌ها مبارزه با سرطان استخوان جان به جان‌آفرین تسلیم کرد.