گروه فرهنگ و هنر: ساز و موسیقی در زمانه‌ای که هنوز ابزارهای کنونی اطلاع‌رسانی در جامعه بشری متولد نشده بودند، به عنوان یکی از هنرهای نخستین بشری برای اعلام اوقات روز در خدمت مردم بوده است. ماه مبارک رمضان و اعلام وقت سحر و افطار به مردم از جمله این اوقات بوده که برای مردم ایران‌زمین اهمیت والایی در میان سایر ماه‌های سال داشته است. مردم در این روزگاران از میان افراد جوامع کوچک خود افرادی را برای اطلاع‌رسانی از سحرگاهان و شامگاهان انتخاب می‌کردند و آنها نیز با استفاده از سازهای مرسوم در آن مناطق و یا آیات و مناجات‌ها مردم را از وقت سحر آگاه می‌کردند.

از همین رو موسیقی و نغمه‌های رمضانی در فرهنگ موسیقی ایرانی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. به عنوان نمونه در مناطق جنوبی کشور و بویژه در بوشهر نوعی از موسیقی با عنوان «گم‌گم سحری» از شهرت بسیاری برخوردار است. این موسیقی به خاطر صدای حاصل از دمام‌زنی که نوعی دهل النگویی جنوب است به نام «گم‌گم سحری» مشهور شده است؛ موسیقی‌ای که به گفته هوشنگ جاهد، پژوهشگر موسیقی در هنگام سحر و پیش از اذان صبح با «السلام» یا «شهر رمضان» گویان در کوچه‌ها طنین‌انداز می‌شود. رسمی که در دوران پهلوی اول ممنوع شده بود و از سال 1325 توسط شخصی به نام محمد ابراهیم و با تغییراتی در آن مجدد در کوچه‌پس‌کوچه‌ها خوانده می‌شود. 

آنچه مشخص است فرهنگ موسیقی اصیل در ایران‌زمین همواره پیوند ناگسستنی با ماه مبارک رمضان داشته است اما متاسفانه این ظرفیت مهم آنچنان که باید و شاید در حوزه‌های مختلف شناسانده نشده است به طوری که به جرأت می‌تون اذعان کرد تنها کتاب منتشر شده پیرامون آشنایی با فرهنگ موسیقی رمضانی را هوشنگ جاوید با کتاب «موسیقی رمضان در ایران» به رشته تحریر درآورده است؛ کتابی که به بررسی و تحقیق درباره نغمه‌های آشنا در خاطرات نه‌چندان دور ایرانیان می‌پردازد. آواها و نغمه‌های سحرخوانان، سال‌ها زینت‌بخش شب‌های رمضان بوده و این شب‌ها را تبدیل به یکی از خاطره‌انگیزترین شب‌های سال کرده است. بخش‌بندی کتاب بسیار دقیق انجام شده و در هر بخش جزئیات مربوط به هر مراسم به دقت ذکر شده است. هوشنگ جاوید در بخش اول این کتاب، ضمن بررسی آیین‌های مربوط به ماه رمضان، از قبیل پیش‌خوانی رمضان،‌ موسیقی رویت هلال، ‌آواها و نواهای بیداری و سحرخوانی،‌ به بررسی تک‌تک این آیین‌ها در نقاط مختلف ایران می‌پردازد. یکی از نکات قابل تقدیر در این بخش از کتاب،‌ سازشناسی موسیقی رمضان در ایران است.

هوشنگ جاوید با تکیه بر تخصص خود در حوزه موسیقی،‌ به بررسی سازهای کوبه‌ای، زخمه‌ای و بادی مورد استفاده سحرخوانان در شهرها و روستاهای مختلف ایران پرداخته. این امر باعث شده تا این کتاب مورد توجه اهالی موسیقی بویژه دانشجویان و پژوهشگران عرصه موسیقی قرار گیرد. در بخش دیگری از کتاب، آوازهای ماه رمضان در شهرهای مختلف ذکر شده است. در این بخش همچنین تصاویری از نوازندگان، مداحان و سحرخوانان معروف هر شهر گنجانده شده است. از دیگر نکات قابل توجه در این کتاب، ذکر اشعار مورد استفاده سحرخوانان در مناطق مختلف ایران است. در ادامه، آیین نقاره‌زنی ماه رمضان مورد بررسی قرار گرفته است.

جاوید با استناد به منابع به‌جا مانده از تاریخ کهن ایران، ریشه‌های آیین نقاره‌زنی را مربوط به دوران پیش از اسلام می‌داند و معتقد است ایرانیان در اوقات خاص از جمله برآمدن آفتاب و هنگام جنگ، از سازهای کوبه‌ای مانند نقاره استفاده می‌کردند. مصاحبه با سحرخوانان در نقاط مختلف ایران و بیان خاطرات ایشان،‌ یکی از بخش‌هایی است که مطالعه آن‌ برای خوانندگان خالی از لطف نیست. کتاب «موسیقی رمضان در ایران»، تحقیقی ارزشمند است درباره هنر سحرخوانی در ایران؛ هنری که به واسطه ظهور رسانه‌های جمعی مانند رادیو و تلویزیون رو به فراموشی است. این کتاب که همراه یک لوح فشرده حاوی الحان موسیقی ماه رمضان ارائه شده،‌ مجموعه‌ای ارزشمند جهت ثبت خاطرات شب‌های رمضان در ایران است.