محمدمحمدی: «پرویزخان» را باید تنها فیلم شاخص با موضوع فوتبال در سینمای ایران دانست؛ فیلمی که در جشنواره فجر بسیار خوش درخشید و تنور جشنواره 42 را هر چند دیر اما حسابی داغ کرد. «پرویزخان» با نامزدی در 9 رشته و کسب سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول (بخش نگاه نو)، دیپلم افتخار بهترین فیلمنامه و سیمرغ بلورین بهترین تدوین از نظر بسیاری از منتقدان و اصحاب رسانه به عنوان بهترین فیلم جشنواره فجر شناخته شد.

علی ثقفی، کارگردان دهه شصتی پرویزخان فعالیت خود را در تئاتر و از استان قم آغاز کرد. بازیگری، نویسندگی و کارگردانی از جمله فعالیت‌های او در حوزه تئاتر است؛ هنرمند جوان و باآتیه‌ای که با نخستین فیلمش تمام نگاه‌ها را به خود جلب کرد و طبیعتا کار خود را در ادامه بسیار سخت کرد و انتظار منتقدان و مخاطبان از آثار و فیلم‌های ورزشی را بسیار بالا برد. به این بهانه با این کارگردان جوان به گفت‌وگو نشستیم.

***

* در سینمای ایران فیلم با موضوعات ورزشی بسیار کم ساخته شده است، بویژه فوتبال که عملا اثر شاخصی در این حوزه نداریم، بنابراین «پرویزخان» را باید نخسین فیلم با موضوع فوتبال در سینمای ایران دانست. از طرفی هزینه‌های تولید در سینما به قدری بالا رفته که نمی‌شود به سادگی برای تولید اثر ریسک کرد؛ چه شد که تصمیم گرفتید در نخستین فیلم چنین ریسکی کنید و سراغ سوژه‌ای چون استادپرویز دهداری بروید؟

چیزی که باعث می‌شود به چنین موضوعی ریسک نگویم، زمانی است که شما همه موارد را در نظر بگیرید و همه مصائبی را که قرار است با آن روبه‌رو شوید یک بار در مراحل پیش‌تولید و نگارش تجربه کرده باشید و در واقع همه امتحان‌ها را قبلا پس داده باشید و سعی کنید همه چیز را در نظر بگیرید. من می‌توانم بگویم بویژه درباره بخش فوتبال بسیاری از تجربه‌هایم از مستندهای فوتبالی‌ای است که قبلا تولید کرده‌ام. خاطرم هست در آن زمان با تلفن همراه به داخل استادیوم شهیدشیرودی می‌رفتم و در همان زمان بارها به این فکر می‌کردم که چگونه پلان‌هایی فوتبالی می‌توان گرفت و از آنجا و آن زمان این دغدغه‌ها با من همراه بود و همین مسائل هم ریسک را بسیار کم می‌کند. البته عوامل بسیاری در مرحله پیش‌تولید تلاش کردند بتوانیم با کسب آمادگی وارد مرحله تولید شویم و باید از تک تک بچه‌ها تشکر کنم که همراه ما بودند و طبیعتا با این میزان آمادگی، عنوان ریسک نمی‌توان به کار داد، چون به همه مواردش از قبل فکر شده بود. 

* برخی منتقدان در ایام جشنواره فیلم فجر نسبت به روایت مستند موضوع مواردی را مطرح کرده بودند؛ بحث همزمانی عملیات یا حتی بحث پخش مستقیم مسابقات. لطفا در این خصوص توضیح دهید که آیا این تفاوت‌ها وجود داشته و اگر داشته آیا مواردی چون ضرورت درام باعث آن بوده یا خیر؟

اجازه بدهید من به ترتیب به این موضوعات پاسخ دهم. در مقطعی از زندگی آقای پرویز دهداری که ما نشان دادیم و در بهمن‌ماه، عملیات کربلای 4 رخ داده است و این بازی در 8 اسفند همزمان با کربلای 5 انجام شده است، حتی شهید رضایی‌مجد ۹ اسفند یعنی فردای این بازی در کربلای ۵ شهید می‌شود، این را هم می‌دانیم که بخشی از عملیات کربلای 5 آبی بود و جزیره بوبیان کویت در اختیار لشکر عراق قرار گرفته بود. آبان 65 کویت رسما اعلام کرد طرفدار صدام است و بعد از آن میزبان کنفرانسی با حضور کشورهای عربی خلیج‌فارس شد و در آن کنفرانس کشورها می‌خواستند معادلات جنگ را به نفع صدام تغییر دهند، حتی گفتند برای این بازی حاضر نیستند ایران را به خاک کویت راه بدهند و ایران هم اعلام کرد حاضر به بازی با کویت نیست و به این میزان بحث جدی و مهم شده بود که در نهایت کشور بی‌طرف قطر میزبان می‌شود و ایران به قطر رفت، تا اینجا که تمام موارد فیلم منطبق بر واقعیت است و تنها موضوعی که از تخیل من به وجود آمد بحث منور زدن برای تضعیف رزمندگان بود که آن هم دقیق خاطرم نیست اما این موضوع را هم قبلا شنیده بودم که در بازی‌های قبلی با کویت چنین کاری انجام شده بود. اما پیرامون بحث پخش مستقیم هم بله! تلویزیون پخش مستقیم نداشت اما به دلیل اینکه می‌خواستم از فیلم واقعی استفاده کنم و مداوم به مخاطب یادآوری کنم این بازی و گل‌های آن واقعی است، برای همین تمایل داشتم از بازی واقعی استفاده شود و فکر می‌کنم برای مخاطب جذاب باشد که بداند عین به عین این گل‌ها ‌زده شده. حتی آقای کوتی که گزارشگر بازی بودند، در آن زمان با تاخیر در رادیو گزارش کرده بودند و این موضوع را من از گزارش‌های مردمی در یک روزنامه در آن زمان خواندم که خوانندگانش زنگ ‌زده و پرسیده بودند درست است ایران 2 گل به کویت‌ زده است و روزنامه هم پاسخ داده بود بله! به هر حال اینها تغییرات بزرگ نیست اما این را هم باید بدانیم که جذابیت یکی از ملزومات سینماست ولی ما سعی کردیم تا جایی که امکان دارد وفادار بمانیم. شما فرض کنید آقای کوتی را از آن بازی حذف کنیم یا اصلا فیلم بازی را نشان نمی‌دادیم، به نظرم با حذف اینها جذابیت فیلم از بین می‌رفت. 

* با توجه به اینکه «پرویز خان» به‌ رغم اکران در روز پایانی تنور جشنواره فیلم فجر را گرم کرد و به جرأت می‌توان گفت تنها روز شلوغ کاخ جشنواره روز اکران این فیلم بود، پیش‌بینی‌تان از اکران نوروز و میزان اقبال و استقبال مخاطب از این فیلم چیست؟

درست می‌فرمایید! ما اکران بسیار موفقی در کاخ جشنواره داشتیم و حیف که در قرعه‌کشی روز آخر افتادیم و درست بعد از اکران موفق برج میلاد و واکنش‌های مثبت که دهان به دهان چرخید و به سرعت منتشر شد، شاهد اکران‌های فوق‌العاده در سینماهای مردمی شدیم. اگر اکران ما زودتر در کاخ جشنواره انجام می‌شد، قطعا استقبال مردم و اکران‌های ویژه و فوق‌العاده بیشتری را شاهد بودیم اما چیزی که من را بشدت در اکران عمومی  امیدوار می‌کند، واکنش‌های بسیار مثبت مخاطبان است؛ واکنش‌هایی که بسیار غافلگیر‌کننده بود و خستگی را از تن‌مان درآورد. ما از شیراز، مشهد، قم، رشت، آبادان و خیلی استان‌های دیگر واکنش‌های بسیار مثبتی دریافت می‌کردیم و اینها به ما این نوید را می‌دهد که «پرویزخان» اکران بسیار خوبی را پشت سر خواهد گذاشت.

* یکی از نکات ویژه و جالب توجه در «پرویزخان» بازسازی مسابقه فوتبال ایران - کویت بود، مخصوصا صحنه گلزنی ایران؛ لطفا در این باره توضیح دهید و اینکه با حضور بازیگران سینما بازسازی بازی فوتبال سخت نبود و نگرانی از بابت مصنوعی شدن نداشتید؟

درباره بازسازی این صحنه‌ها همان طور که در آغاز گفت‌وگو اشاره کردم، ما در همه بخش‌ها با سختی‌های مختلفی مواجه بودیم. این سختی‌ها وقت بسیار زیادی از ما گرفت؛ به عنوان نمونه خیلی از بچه‌ها اضافه وزن داشتند و باید زیر نظر مربیان فوتبال تمرین می‌کردند تا بدن‌شان آماده و فوتبالیست‌تر شوند. فیلمبردارمان نمی‌توانست با تجهیزات به داخل زمین چمن برود، به همین خاطر باید تدبیری اندیشیده می‌شد تا با کمترین تجهیزات حرکتی به داخل زمین چمن می‌رفتیم که به همین خاطر باید از ایشان تشکر ویژه کنم. صدابردارمان هم کار بسیار سختی داشت. من ترجیح می‌دادم صداها به صورت نت ضبط شود، بنابراین همکاران‌شان باید داخل زمین می‌رفتند و ایشان باید به گونه‌ای طراحی حرکت می‌کردند تا سایه بچه‌های صدابردار مشخص نشود. از طرفی سردی هوا و مصدوم شدن بچه‌ها هم از جمله سختی‌هایی بود که ما با آنها مواجه بودیم، البته ترس از مصنوعی شدن هم بود ولی خدا را شکر بازخورد مخاطبان در جشنواره فیلم فجر نشان داد کار بسیار خوب درآمده است.