زهرا صلواتی: اگر مدعی باشیم اکثر قریب به اتفاق مردم ساعت تحویل سال را پای تلویزیون می‌گذرانند، سخن به گزاف نگفته‌ایم و ادعایی واهی نکرده‌ایم. بیشتر جامعه تلویزیون را بهترین رسانه‌ها برای آگاهی از شروع سال نو شمسی و خواندن دعای آغاز سال و درک حال و هوای خاص و معنوی‌اش می‌دانند. اکثر شبکه‌های تلویزیون نیز بر همین اساس، ویژه‌برنامه‌هایی را به مناسبت آغاز سال نو تدارک می‌بینند و هنگام تحویل سال به شکل زنده میهمان خانه‌های مردم می‌شوند. در این میان طی سال‌های اخیر، یک رقابت سالم و تنگاتنگ هم میان شبکه‌های تلویزیون شکل گرفته و هر شبکه تلاش می‌کند با ارائه برنامه پربارتر و طراحی آیتم‌های جذاب و دعوت از چهره‌های مطرح هنری، ورزشی، فرهنگی و اجتماعی مخاطبان بیشتری را به خود جذب کند. از آنجا که این رقابت در راستای نیل به یک هدف مشترک نهایی که همانا رضایت هر چه بیشتر مردم است شکل می‌گیرد، همواره با نتایج و خروجی‌های مثبت و مفید همراه بوده است. نکته قابل توجه اینکه هر شبکه با توجه به ماموریت‌ها و جامعه مخاطبان هدفی که برای خود تعریف و لحاظ کرده است، تلاش می‌کند ویژه‌برنامه تحویل سالی که می‌سازد، همخوان با این ماموریت‌ها و همراستا با سلایق مخاطبانش باشد. از سوی دیگر، شبکه‌های مختلف تلویزیون این ملاحظه را دارند که هنگام تحویل سال و آغاز سال جدید نیز در کنار مخاطبان وفادار و همیشگی خود بمانند و در شکوه و شادی این لحظات خاص و ناب با آنها شریک باشند. به همین سبب است که هر شبکه از ماه‌ها قبل تدارک می‌بیند و پیش‌بینی می‌کند تا ویژه‌برنامه‌ای پربار را منحصراً برای ساعات قبل و بعد از تحویل سال آماده کند و لحظاتی خوش و مفرح را برای مخاطبانش رقم بزند. بر مبنای چنین دیدگاهی، روی آنتن رفتن ویژه‌برنامه‌های تحویل سال از شبکه‌های تلویزیون را نباید به حساب موازی‌کاری گذاشت، بلکه باید در راستای وفاداری به مخاطب و ارائه حق انتخاب و امکان گزینش به او ارزیابی کرد.

نکته قابل تامل دیگر در بازخوانی برنامه‌های تحویل سال ۱۴۰۳ شبکه‌های تلویزیون هدایت ساختار موضوعی و مفاهیمی برنامه هر شبکه به سوی ماموریت‌ها و شعارها و انطباق آن با خاستگاه اجتماعی و فرهنگی مخاطبان و بینندگان است. برای مثال، شبکه یک که همه اقشار مردم ایران را به عنوان جامعه مخاطبان خود هدف‌گذاری کرده است، در ویژه‌برنامه «ایران دوست‌داشتنی» که به مناسبت تحویل سال روی آنتن داشت، تلاش کرد یک جامعیت و فراگیر بودن را در ساختار این ویژه‌برنامه لحاظ کند و به موضوعاتی ایران‌شمول بپردازد.

«ایران دوست‌داشتنی» البته با هدف ارتقای جذابیت و سرگرم‌کنندگی، از چهره‌های مشهور و محبوب در حوزه‌های مختلف فرهنگی، ورزشی، هنری و اجتماعی دعوت به ‌عمل آورده بود تا گفت‌وگو کنند و اجرا داشته باشند و به این ترتیب، اوقاتی خوش و دلپذیر برای بینندگان شبکه یک سیما رقم بخورد. شبکه ۲ هم که سال‌هاست خانواده و اهمیت آن را به عنوان شعار اصلی و بن‌مایه برنامه‌هایش قرار داده است، با ویژه‌برنامه «شب عیدی» باز هم به خانواده و رسوم نوروزی حول محور آن پرداخت. این ویژه‌برنامه با اجرای 3 مجری از جمله المیرا شریفی‌مقدم در گفت‌وگو با میهمانان از جمله استاد علی نصیریان بر آیین و آداب نوروزی در میان خانواده‌ها تمرکز کرده بود. شبکه ۳ نیز به عنوان رسانه‌ای جوان‌محور با ویژه‌برنامه «سال نو» و حضور یوسف تیموری و حامد سلطانی به عنوان مجری، برنامه‌ای شاد و جوان‌پسند را برای تحویل سال تدارک دیده بود. یوسف تیموری و حامد سلطانی نیز در مقام مجریانی اکتیو و سرحال، با سوالات چالشی از میهمانان و شوخی‌های جذاب با آنها بر شور و هیجان برنامه افزوده بودند. شبکه ۴ هم که رسانه فرهیختگان است و مخاطبان خاص خودش را دارد، با ویژه‌برنامه «سحوری» بینندگان وفادارش را با فضای نوروزی و آیین‌های سال نو در کشورهای همسایه آشنا کرد. سحوری همان برنامه‌ای بود که مخاطبان شبکه ۴ انتظارش را داشتند. شبکه تهران نیز با دعوت از سپند امیرسلیمانی و مریم مومن برای اجرای «بهار جان» تلاش کرده بود ویژه‌برنامه جذابی را تدارک ببیند و با پرداختن به رسوم مردم تهران در ایام قدیم و جدید به مناسبت آغاز سال نو حرف‌هایی برای گفتن داشته باشد. «تسبیح» هم ویژه‌برنامه نوروزی شبکه قرآن بود که با توجه به ماموریت‌ها و کارکردهای این شبکه، لحظه تحویل سال را از حرم حضرت معصومه(س) روی آنتن داشت و لحظات معنوی تحویل سال را از آن حرم مطهر با مخاطبانش به اشتراک می‌گذاشت.

شبکه افق هم با برقراری ارتباط زنده با حرم امام رضا(ع) و مزار شهدا در بهشت زهرا لحظه سال تحویل را به شکل زنده و مستقیم از این 2 مکان بهشتی پوشش می‌داد. در این میان، شبکه سلامت با برنامه «حول حالنا» دست به ابتکار جالبی زد. این شبکه که عمده برنامه‌هایش حول و حوش موضوع سلامت و تندرستی است، در برنامه حول حالنا هم میهمانانی در حوزه سلامت داشت و گفت‌وگوهای نوروزی‌اش را هم با نگاهی به این حوزه انجام می‌داد.

شبکه‌های ورزش، امید و کودک نیز به ترتیب با ویژه‌برنامه‌های ویدئوچک، جشن بزرگ ایران سرود و سفره خدا میهمان خانه‌های مخاطبان خاص خود یعنی ورزشکاران و ورزش‌دوستان، نوجوانان، کودکان و خردسالان بودند. منظور اینکه همه شبکه‌های تلویزیونی با توجه به ماموریت‌ها و رسالت‌ها و جامعه مخاطبان هدفی که برای خود تعریف کرده‌اند، تلاش کرده بودند ویژه‌برنامه‌های خاص و متفاوتی را روی آنتن ببرند و هنگام تحویل سال حضوری پررنگ در خانه‌های مردم داشته باشند.

از سوی دیگر، ویژه‌برنامه‌های نوروزی این شبکه‌ها فقط محدود به ساعت تحویل سال نبود و عموما برنامه‌هایی چند روزه بودند که از 3-2 روز پیش از پایان سال تا ساعاتی پس از شروع سال نو در کنار مخاطبان خود ماندند و همه کوشش خود را به ‌کار گرفتند تا شادی و شعف مردم را مضاعف کنند. ویژه‌برنامه‌های تحویل سال تلویزیون با توجه به همزمانی نوروز با ماه مبارک رمضان البته بیش از گذشته حال و هوای معنوی داشت و تلاش شده بود پیوند عمیق میان بهار دل‌ها و بهار طبیعت در دل مردم برقرار شود. ساخت ویژه‌برنامه‌های تحویل سال در اغلب شبکه‌های تلویزیونی نشان می‌دهد تکریم مخاطبان و تخصص‌محوری بیش از گذشته در دستور کار رسانه ملی قرار گرفته است. این موضوع که هر شبکه در ویژه‌برنامه‌های نوروزی‌اش هم تلاش کرده سلایق بینندگان را لحاظ کند و رسالت‌ها و ماموریت‌های از پیش تعیین شده خود را در محتوا و ساختار این برنامه‌ها جاری کند، نشان از احترام هر چه بیشتر و روزافزون به مخاطبان و همت مضاعف برای ارائه برنامه‌های کارشناسی‌شده و تخصصی است.