حجت‌الاسلام میثم حسنی‌سعدی*: در نقطه شروع نوشتار اگر بخواهیم از ویژگی‌های برنامه «محفل» که منجر به پربازدید شدن آن شد بگوییم، باید این نکته را طرح کنیم که همواره در برنامه‌های تلویزیونی و فعالیت‌های رسانه‌ای اگر 2 عنصر محتوا و فرم را به صورت جذاب به مخاطب ارائه دهیم، آن برنامه مورد اقبال قرار گرفته و موفق نامیده می‌شود، فارغ از اینکه فرم و محتوا درست یا غلط باشد؛ این یک بحث است و اینکه مخاطب ببیند و بپسندد یک بحث دیگر. پیرامون برنامه «محفل» درباره محتوا، به لحاظ قرآنی بودن هیچ تردیدی نداریم اما درباره فرم باید گفت تا الان و پیش از برنامه «محفل» فرم‌هایی که از برنامه‌های قرآنی سراغ داشتیم و دیده بودیم - که عمده آنها در شبکه قرآن بوده - از جمله نشست‌های قرآنی، میزگردها و تلاوت‌ها، دارای جذابیت کمتری بوده‌ است. آنقدر که خاطر من یاری می‌کند، آخرین برنامه‌ای که به لحاظ فرمی دارای جذابیت بود، برنامه «اسرا» بود که به دلیل ارائه قرآن در بستر مسابقه، مخاطبان زیادی را توانست جذب کند اما پس از پخش چند سری و عادی شدن در منظر مخاطبان نیاز داشتیم فرم جدیدی را به یک معنا ابداع کنیم و در واقع یک برنامه در حوزه استعدادیابی با موضوع قرآن تولید کنیم. البته شروع برنامه خارج از سازمان صداوسیما و «بنیاد نهضت» زیرمجموعه سازمان تبلیغات انجام شد، بنابراین در برنامه قرآنی یک فرم جدید تجربه شد که تقریبا شبیه برنامه‌های استعدادیابی بود که در کشورهای مختلف پخش می‌شود، منتها چون در حوزه قرآن تاکنون انجام نشده بود، برنامه جذاب شد. البته عناصری امسال به برنامه محفل اضافه و باعث شد از جذابیت‌های برنامه نه تنها کاسته نشود، بلکه به آن اضافه هم شود اما در واقع ریختن محتوا در یک فرم جدید و عجیب که تاکنون دیده نشده، مهم‌ترین دلیل برای جذابیت برنامه بوده است. مساله بعدی که منجر به دیده شدن برنامه «محفل» شده، ترکیب خوب داوران است. در این خصوص من فکر می‌کنم داوران کاملا هوشمندانه انتخاب شده‌اند؛ یک قاری جوان و یک قاری پیشکسوت که در کنارشان یک روحانی قرار گرفته است که نقش کارشناس مذهبی را دارد که مسلط به مفاهیم قرآنی و نهج‌البلاغه و از طرفی، یک روحانی به روز است که در میان جوانان و مردم هست و با ادبیات‌شان آشناست. در کنار اینها 2 میهمان غیر ایرانی از 2 کشوری حضور دارند که در سال‌های اخیر روابط خاصی با آنها داشته‌ایم و در سالیان گذشته ما از آنها دفاع کردیم؛ یکی از عراق و دیگری از سوریه. به هر حال عراق از لحاظ فرهنگی به ما نزدیک‌تر است که نمود آن را در برنامه و مراودات این کارشناس با داوران ایرانی شاهد هستیم و کارشناس سوری نیز از اهل سنت است که عاشق اهل بیت است و این نقطه مشترک ما با کارشناس اهل سنت است. از طرفی به دلیل وجود اهل سنت در کشور، حضور او باعث جذب آنها می‌شود، لذا در مجموع در برنامه «محفل» از طیف‌های مختلف نماینده حضور دارد و وقتی مخاطبی می‌بیند نماینده او در یک برنامه حاضر است، به خودی خود جذب آن برنامه می‌شود.

مساله دیگری که باعث شده «محفل» مورد استقبال قرار بگیرد و تحول‌آفرین شود، اهتمام به تولید آن در چند فصل است. در سند تحول سازمان صداوسیما که در دوره آقای جبلی نگاشته شد، موضوع و موردی با عنوان فصل‌دوم‌سازی برنامه‌ها قرار داده شده است، یعنی تعمدی در سازمان است که برنامه‌ها فصل دوم داشته باشند و این از جهتی خوب است که بیننده‌ای که جذب سری اول شود، می‌تواند منتظر فصل دوم هم باشد اما این موضوع آسیبی هم دارد که اگر برنامه ارتقا نیابد، برای مخاطب عادی و تکراری می‌شود و اگر قرار باشد سری سومی ساخته شود، دیگر مخاطب آن را دنبال نمی‌کند. به نظر می‌رسد از سال گذشته تاکنون این برنامه چندین جلسه نقد و بررسی داشته است و خب! اینطور که من می‌بینم به نظر می‌رسد از بعضی نقطه‌نظرات کارشناسان و متخصصان استفاده شده است و تغییراتی به نسبت فصل اول داشته است. بر این اساس اگر تهیه‌کننده برنامه و عوامل مراقبت نکنند و برای سری سوم برنامه را ارتقا ندهند و نقاط ضعف را بر طرف نکنند، خوف این هست که مورد اقبال واقع نشود اما در این سری، تغییرات شکل گرفته به نسبت سری اول در تعامل کارشناسان با میهمان‌ها و تعامل کارشناسان و مجری با حضار به نوعی باعث شده برنامه ارتقا یابد و قطعا آمار مخاطبان در انتهای پخش برنامه منتشر خواهد شد و از هم اکنون نیز قابل پیش‌بینی  است مخاطبان‌ برنامه به نسبت سری اول افزایش داشته است. 

در انتها نیز اگر بخواهم نکاتی را برای ارتقای برنامه بگویم ذکر این مسائل واجب است که  به ‌رغم اینکه برنامه نسبت به سری اول ارتقا یافته 2 نکته است می‌توان آن را در سری سوم اصلاح کرد. یک نکته بحث شوخی شکل گرفته توسط کارشناسان برنامه است که به نظرم شوخی‌ها از حدی که اسلام گفته، فراتر رفته و بعضا باعث ناراحتی در چهره کارشناس مقابل شده است. 

درست است که این شوخی‌ها در کوتاه‌مدت باعث جذب مخاطب است اما بحث احترام و حد و حدودی که قرآن متذکر شده باید بیشتر رعایت شود. نکته دوم توجه بیشتر به بحث قرائت و آوردن قاریان بیشتر است. قرآن موضوع اصلی برنامه «محفل» است و باید غلبه  قرآن و بحث تلاوت و حفظ، محور اصلی برنامه باشد. نکته پیشنهادی در دعوت از میهمان‌ها هم اینکه با یک هوشمندی از قاریان اهل سنت ایرانی که کم هم نیستند استفاده شود تا در برنامه دیده شوند. به هر حال ما از اهل سنتی که اهل بیتی هستند و شهید دادند کم نداشته‌ایم و امیدوارم از این دوستان هم در برنامه استفاده کنند.