حنانه فقیه‌منزه: گرچه دولت با جمع‌آوری کارت سوخت جایگاه‌ها می‌تواند تا حدودی در کنترل مصرف بنزین قدم موثری بردارد اما بدون ارائه راهکار برای تامین بنزین بیش از ۶ میلیون راننده تاکسی اینترنتی امنیت شغلی این افراد را تهدید می‌کند.

به گزارش «وطن امروز»، ایران سال گذشته پس از دوران کوتاهی که در تولید و تامین بنزین خودکفا شده بود، بار دیگر وارد‌کننده این حامل انرژی شد. دولت سال ۱۴۰۲ را با واردات ۴ میلیارد دلاری بنزین پشت سر گذاشت که این رقم در قانون بودجه سال ۱۴۰۳، به ۶ میلیارد دلار رسید. این موضوع نشان می‌دهد اگر راه‌حلی برای جلوگیری از افزایش بی‌رویه مصرف بنزین اتخاذ نشود، ایران باید هزینه زیادی را برای واردات این سوخت راهبردی بپردازد.

راهکارهای گوناگون قیمتی و غیرقیمتی برای حل این مشکل وجود دارد که برخی کوتاه‌مدت و برخی نیز بلندمدت است. دولت علاوه بر آماده‌سازی بسترها برای اجرای راهکار بلندمدت، باید در کوتاه‌مدت نیز راه‌حل‌هایی را عملیاتی کند تا افسار مصرف بالای بنزین کشیده شود. یکی از راهکارهای کوتاه‌مدت که می‌توان به وسیله آن مصرف را کنترل و مدیریت کرد، اجرای درست طرح کارت سوخت است. ساماندهی کارت سوخت جایگاه‌ها و الزام خودروها به استفاده از کارت سوخت شخصی، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار نهادهای متولی قرار می‌دهد که بتوانند بهتر از گذشته برای مدیریت مصرف سوخت اقدام کنند. 

* حذف کارت سوخت جایگاه‌ها

در حال حاضر ۶۰ لیتر بنزین سهمیه‌ای و ۱۰۰ لیتر بنزین آزاد در اختیار مصرف‌کننده‌ها قرار می‌گیرد که با توجه به میانگین مصرف، بسیاری از شهروندان بیش از این مقدار مصرف نمی‌کنند. در واقع کارت سوخت جایگاه‌ها بیشتر مورد استفاده پرمصرف‌ها قرار می‌گیرد و این افراد با نرخ ۳0۰۰ تومان بنزین مازاد دریافت می‌کنند. همچنین در استفاده از کارت سوخت جایگاه‌ها، چون مصرف‌کننده مشخص نیست و نمی‌توان متوجه شد چه کسی در ماه چه مقدار بنزین دریافت می‌کند، مدیریت مصرف توسط نهادهای متولی دچار اشکال می‌شود،

 بنابراین با کاهش حداکثری کارت سوخت جایگاه‌ها تا حدود زیادی از قاچاق و استفاده غیرضروری پرمصرف‌ها با قیمت اندک جلوگیری می‌شود. اوایل سال جدید جواد اوجی، وزیر نفت از محدودیت در استفاده از کارت سوخت جایگاه‌ها خبر داد و بیان کرد در قانون بودجه ۱۴۰۳، قانونگذار، وزارت نفت را مکلف کرده است ۹۵ درصد عملیات سوختگیری‌ها باید از طریق کارت‌های سوخت شخصی افراد انجام شود و ما مکلف به اجرای این قانون هستیم. 

این اقدام گرچه می‌تواند باعث کاهش و مدیریت مصرف بنزین شود اما تبعاتی نیز در پی دارد که در ادامه به آن اشاره می‌شود.

* سهمیه بنزین تاکسی‌های اینترنتی چه شد؟

تاکسی‌های اینترنتی بخش جدایی‌ناپذیر زندگی روزمره مردم هستند و بنزین دریافتی آنها بیش از میانگین مصرف عموم جامعه است. گفت‌وگوی «وطن امروز» با این راننده‌ها نشان می‌دهد به طور میانگین روزانه ۱۵ لیتر بنزین مصرف می‌کنند. به عبارتی مصرف بنزین تاکسی‌های اینترنتی در یک ماه از ۴۰۰ لیتر تجاوز می‌کند و این عدد بیش از ۲ برابر سهمیه ۱۶۰ لیتری است که رانندگان در یک ماه می‌توانند از آن استفاده کنند.  

از سال ۹۸ با مصوبه وزارت کشور اعتبار مشخصی برای تاکسی‌های اینترنتی در نظر گرفته شده بود. این تاکسی‌ها به ازای هر لیتر بنزین که در سفر استفاده می‌کردند، هزار و ۵۰۰ تومان که همان مابه‌التفاوت قیمت بنزین سهمیه‌ای و آزاد است به آنها تعلق می‌گرفت. سهمیه خودروهای تک‌سوز به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر، 8.75 لیتر بنزین بود که تا سقف ۳۰۰ لیتر در اختیارشان قرار می‌گرفت. 

خودروهای دوگانه‌سوز نیز به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر، 5.25 لیتر بنزین با سقف ۱۸۰ لیتر در ماه دریافت می‌کردند. 

علی‌اکبر عرب‌عامری، مدیر عملیات شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی سال گذشته در گفت‌وگویی اعلام کرد: طبق مصوبه‌های جدید اعلام شده است که این سهمیه امسال (1402) اختصاص پیدا نکند که شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در این باره مجری بوده و تصمیم‌گیر نیست. جعفر سالاری‌نسب، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز در این باره گفته بود با توجه به نرخ پایین بنزین و یارانه‌ای که به این بخش تعلق می‌گیرد، دیگر نیازی به تخصیص این اعتبار نبود. به همین دلیل از مهرماه سال قبل سهمیه این بخش حذف شد. 

به گفته مدیران 2 پلتفرم تاکسی‌های اینترنتی اسنپ و تپسی، این سهمیه از ابتدای سال ۱۴۰۲ دیگر در اختیار رانندگان قرار نگرفته است. 

محمد خلج، مدیرعامل اسنپ نسبت به این خبر واکنش نشان داد و گفت: «متاسفانه از ابتدای ۱۴۰۲ سهمیه سوخت رانندگان تاکسی‌های اینترنتی با وجود مصوبه سال ۱۳۹۸ قطع شده و کاربران راننده اسنپ برخلاف حق قانونی‌شان بیش از یک سال است از دریافت سهمیه سوخت محروم شده‌اند».  

رانندگان تاکسی‌های اینترنتی در ماه بیش از ۴۰۰ لیتر بنزین مصرف می‌کنند و سهمیه در نظر گرفته‌شده برای آنها مانند دیگر مصرف‌کنندگان، ۱۶۰ لیتر در ماه است. پس از حذف سهمیه، این افراد از کارت سوخت جایگاه‌ها برای تامین نیاز خود استفاده می‌کردند اما اکنون با کاهش کارت سوخت جایگاه‌ها مشخص نیست چگونه باید این حجم از بنزین را تامین کنند؟ اگرچه دولت با جمع‌آوری کارت سوخت جایگاه‌ها می‌تواند تا حدودی در کنترل مصرف بنزین قدم موثری بردارد اما بدون ارائه راهکار برای تامین نیاز بنزین بیش از ۶ میلیون راننده تاکسی اینترنتی، امنیت شغلی این افراد را تهدید می‌کند. با اعمال محدودیت کارت سوخت جایگاه‌ها و حذف سهمیه تاکسی‌های اینترنتی، راهکار جایگزینی ارائه نشده و تکلیف رانندگان برای تامین مابقی نیاز بنزین هنوز روشن نشده است. بر اساس آخرین آمار منتشر شده از پلتفرم اسنپ، در سال ۱۴۰۱، ۴ میلیون و ۵۳۰ هزار کاربر راننده داشته است. تاکسی اینترنتی تپسی نیز اکنون ۲ میلیون و ۴۶ هزار کاربر راننده دارد. 

به عبارتی در حال حاضر بیش از ۶ میلیون نفر در تاکسی‌های اینترنتی مشغول کار هستند و از این طریق امرار معاش می‌کنند که با تصمیم جدید دولت، معلوم نیست آینده شغلی آنها چه خواهد شد؟