کد خبر: 280647تاریخ: 1403/1/29 00:00
سکوت اردوغان درباره حمله موشکی ایران به رژیم صهیونیستی، سؤالهای جدی درباره موضع ترکیه ایجاد کرده است
دوست یا دشمن اسرائیل؟
با گذشت چند روز از عملیات موشکی ایران علیه رژیم صهیونیستی یا به عبارت بهتر دفاع مشروع ایران در مقابل نقض قوانین بینالمللی توسط رژیم اسرائیل، شاهد واکنشهای متفاوتی از سوی سران کشورها، همچنین افکار عمومی جهانیان بودهایم. برخی از این بازخوردها که از سوی سران کشورهای غرب صورت گرفت مبنی بر محکومیت پاسخ نظامی ایران بنا نهاده شد اما افکار عمومی جهان با استقبال از این اقدام ایران آن را در جهت حمایت از مردم مظلوم غزه تفسیر کرد. در این میان برخی کشورهای اسلامی که داعیه حمایت از آرمان فلسطین و دفاع از مردم مظلوم غزه را پشت میکروفنها فریاد میزدند و هر روز نتانیاهو را با هیتلر قیاس میکردند، نه تنها از عملیات تنبیهی ایران در جهت دفاع از مظلومان غزه پشتیبانی نکردند، بلکه با سکوت محض خود در حال تقویت اردوگاه دشمن صهیونیست هستند. دولت رجب طیب اردوغان پس از روی کار آمدن از سال 2002 روابط ترکیه و رژیمصهیونیستی را دچار انقلابی بزرگ کرد. پیش از روی کار آمدن اردوغان ۳ گرایش نسبت به اسرائیل و رابطه با این رژیم در فضای سیاسی - اجتماعی ترکیه حاکم بود؛ دسته اول شامل نخبگان سیاسی در وزارت خارجه، ارتش و همچنین سرمایهداران بزرگ این کشور معتقد به ایجاد ارتباط مستحکم با اسرائیل بودند. آنان اعتقاد داشتند ارتباط با این رژیم پل مستحکمی است که میتواند ترکیه را به جهان غرب متصل کند و ترکیه را از پشتیبانی کشورها و نهادهای غربی بهرهمند سازد. طیف دوم دولتهایی بودند که ورای جهتگیری سیاسی آنان در آنکارا قدرت سیاسی را به دست میگرفتند. آنان به دلیل ترس از واکنش مردم نسبت به رابطه دولت ترکیه با تلآویو سعی در عدم برقراری رابطه و یا پنهان کردن هرگونه رابطه با اسرائیل داشتند. دسته سوم شامل مردم و افکار عمومی داخل ترکیه فارغ از مذهب و پیوندهای سیاسی، هرگونه رابطه با رژیمصهیونیستی را امری غیرقابل قبول و شرمآور میپنداشتند و آرمان مردم فلسطین برای آنان از درجه اهمیت بالایی برخوردار بود. با روی کار آمدن دولت اردوغان در ترکیه با شعارهای اسلامگرایانه تحولی عظیم در نوع رابطه با اسرائیل در ترکیه به وجود آمد. در طول 20 سال زمامداری اردوغان در ترکیه چنان انقلابی در نوع دیدگاه سیاستمداران و مردم مسلمان حامی اردوغان نسبت به رابطه با اسرائیل به وجود آمد که سال 2024 وسیعترین رابطه سیاسی، تجاری و امنیتی در طول تاریخ 76 ساله روابط آنکارا و تلآویو در دولت اسلامگرای رجب طیب اردوغان رقم خورده است، به شکلی که بعد از 20 سال اسلامگرایان طرفدار رئیسجمهور ترکیه از تقابل با رژیم به توجیه روابط ترکیه و اسرائیل رسیدهاند. سال 2002 که حزب عدالت و توسعه به قدرت رسید میزان صادرات ترکیه به اسرائیل 900 میلیون دلار بود و سال 2022 بالغ بر 6.5 میلیارد دلار و بر اساس اسناد وزارت بازرگانی این کشور این رقم سال 2023 به ۶ میلیارد دلار رسیده است. بیشترین حجم مراوده سیاسی، بیشترین حجم سرمایهگذاری یهودیان در ترکیه و بیشترین میزان ورود گردشگران یهودی از مبدا سرزمینهای اشغالی در دوران حکومت حزب عدالت و توسعه رقم خورده است. پس از شروع عملیات نظامی رژیم اسرائیل در غزه، دولت اردوغان برخورد مزورانهای با اقدامات وحشیانه رژیم داشته است؛ از همراهی با ائتلاف آمریکا، انگلیس و اسرائیل در گشتزنی دریایی یا اخراج سران حماس از ترکیه در روزهای ابتدایی عملیات توفان الاقصی تا حملات لفظی شدید ضد کابینه اسرائیل و شخص نتانیاهو را میتوان مشاهده کرد. مطبوعات ترکیه فاش کردهاند درست یک ماه پس از شروع عملیات توفان الاقصی و یک روز قبل از ورود آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالاتمتحده، پیامی از ترکیه به تلآویو و واشنگتن صادر شد با این مضمون که ترکیه مشکلی با اسرائیل و رابطه با این رژیم ندارد و به هیچ عنوان خواهان قطع روابط با تلآویو نیست، بلکه مشکل اردوغان با شخص نتانیاهو و کابینه وی است. گذشت ۶ ماه از کشتار مردم غزه، افزایش روند تجاری این کشور با سرزمینهای اشغالی در این بازه زمانی به مبلغ ۲ میلیارد و 305 میلیون دلار و صادرات اقلامی که بهمثابه شاهرگ حیاتی این رژیم بوده مانند صادرات 65 درصد از فولاد رژیم، 60 درصد از سیمان، بالغ بر 45 درصد از نفت و گاز، صادرات برق و همچنین مقدار زیادی میوه و سبزیجات و غلات مورد استفاده رژیم به اسرائیل برخلاف لفاظیهای دولت اردوغان، خشم بسیاری از مردم مسلمان ترکیه و دیگر مسلمانان جهان را برانگیخت. این تناقض در گفتار و عمل بشدت به جایگاهی که اردوغان سالها در پی آن است یعنی رهبری جریان اسلام سیاسی اهل سنت یا همان جریان اخوانی صدمه وارد کرد. از سوی دیگر اقدامات هوشمندانه ایران در حمایت از مسلمانان جهان بویژه آرمان فلسطین و مردم بیدفاع غزه و تقدیم شهیدانی در راه مقابله با صهیونیسم جهانی توانست باعث تغییر نگاه مسلمانان به ایران شود. در این بین حوادث دیگری همچون سفر رسمی رهبران مقاومت فلسطین به ایران و حمله تروریستی به مقر کنسولگری ایران در دمشق موجب سرعتبخشی در این تغییر رویکرد میان افکار عمومی جهان اسلام شد. شاید بتوان تحریم اخیر صادرات برخی کالاها از مبدا ترکیه به سرزمینهای اشغالی را نوعی کنش منفعلانه آنکارا در بازیابی چهره مخدوششده خود و محبوبیت روزافزون جمهوری اسلامی در میان افکار عمومی مسلمانان جهان دانست و نه یک کنش سیاسی از سر اقتدار در مقابله با رژیم صهیونیستی و دفاع از مردم غزه. در ادامه همینروند در روزهای گذشته شاهد سکوت سنگین و منفعلانه دولت ترکیه در پی اقدام مقتدرانه ایران در تنبیه رژیم اسرائیل بودهایم. رسانههای دولتی و نزدیک به اردوغان نیز اقدامات ایران را با نگاهی خصمانه و موذیانه به نفع اسرائیل و ضرر مردم غزه تحلیل کردند و آن را نمایشی مسخره دانستند.
اما مطمئنا رجبطیب اردوغان میداند پاسخ ایران به رژیم صهیونیستی موجب تثبیت هرچه بیشتر جایگاه ایران بهعنوان مهمترین حامی مردم فلسطین شده است و در عین حال به عنوان کشوری شناخته خواهد شد که حمله به اماکن دیپلماتیک خود را برنمیتابد. پیداست که این سطح از قدرت، برای همسایهای همچون ترکیه که همواره ایران را رقیب خود میپندارد و با اسرائیل روابط سیاسی و تجاری گسترده دارد، قابل تحمل نخواهد بود.