گروه اقتصادی: صادرات خدمات فنی - مهندسی یکی از روش‌های جدید صادرات تکنولوژی و فناوری است که هم‌اینک بازاری بزرگتر از نفت و مشتقات آن دارد. تحریم‌ناپذیری از ویژگی‌های بارز صادرات این خدمات است؛ در چند سال اخیر صنایع نفت، گاز، برق و آب کشورمان در کنار صادرات کالا به سمت صادرات خدمات فنی - مهندسی رفته‌اند. ساخت پالایشگاه در کشورهای آمریکای جنوبی و نیروگاه در کشورهای همسایه از مصادیق این موضوع است. حالا یک شرکت ایرانی یک سد به همراه نیروگاه در سریلانکا احداث کرده است.  

به گزارش «وطن امروز»، روز گذشته نشست خبری درباره نیروگاه «اومااویا» در وزارت نیرو برگزار شد و پیمانکار پروژه همراه با مدیران وزارت نیرو به تشریح جزئیات آن پرداختند. برآوردها حاکی از آن است که به احتمال زیاد در روزهای ابتدایی اردیبهشت با حضور رئیس‌جمهور و وزیر نیروی کشورمان و مسؤولان عالی‌رتبه سریلانکایی این سد و کلمبو نیروگاه به بهره‌برداری خواهد رسید. 

طراحی و اجرای این پروژه که در ۲۰۰ کیلومتری کلمبو پایتخت سریلانکا قرار دارد از سال 2016 شروع شد. این پروژه دارای ۲ سد، نیروگاه آبی 120 مگاواتی و 25 کیلومتر انتقال آب است که با افتتاح آن 145 میلیون مترمکعب آب در سال ذخیره و 290 گیگاوات ساعت انرژی تولید می‌شود.

درآمد ایران از این پروژه 500 میلیون دلار برآورد می‌شود که به گفته پیمانکار به صورت نقدی از سوی طرف سریلانکایی پرداخت شده است.

* «اومااویا» بزودی در سریلانکا افتتاح می‌شود

رئیس مرکز بین‌الملل و هماهنگی دیپلماسی وزارت نیرو از افتتاح پروژه چندمنظوره اومااویا با حضور مقامات ارشد ۲ کشور ایران و سریلانکا خبر داد و گفت: ظرفیت صادرات خدمات فنی - مهندسی صنعت آب و برق سال گذشته 600 میلیون دلار بود، البته توان صادرات در این بخش 5 میلیارد دلار است اما در شرایط حاضر این امکان میسر نشده است. مجتبی اکبری با بیان اینکه اردیبهشت امسال اتفاق‌های خوبی در حوزه دیپلماسی وزارت نیرو رخ خواهد داد و اخبار آن اعلام می‌شود، گفت: پروژه چندمنظوره اومااویا با حضور مقامات ارشد ۲ کشور ایران و سریلانکا بزودی به طور رسمی افتتاح می‌شود. وی با بیان اینکه شرکت فراب در کشور سریلانکا از سال‌های گذشته پروژه بزرگ و چندمنظوره اومااویا را آغاز کرده است، ادامه داد: پروژه سد و نیروگاه اومااویا از بزرگ‌ترین پروژه‌های کشور سریلانکاست و 400 مهندس ایرانی در حوزه صادرات خدمات فنی - مهندسی ایران در این پروژه فعال بوده‌اند. اکبری یادآور شد: همچنین سال‌ها پیش، پروژه برق‌رسانی به 1000روستا به همت متخصصان ایرانی توسط یک شرکت داخلی در سریلانکا آغاز شد و سال 1392 به اتمام رسید. نکته مهم اینکه روستاهای این کشور به صورت پراکنده است و فرآیند برق‌رسانی را با دشواری و پیچیدگی روبه‌رو می‌کند اما شرکت فراب با اتکا به توان مهندسان ایرانی در حوزه سدسازی، نیروگاه‌سازی و برق‌رسانی بسیار در این زمینه موفق ظاهر شد. رئیس مرکز بین‌الملل و هماهنگی دیپلماسی وزارت نیرو در ادامه به نظر مساعد و موافق رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر کشور سریلانکا در پی فعالیت مهندسان ایرانی برای پیشبرد پروژه‌های مهم صنعت آب و برق اشاره و بیان کرد: اعتبار پیشبرد پروژه اومااویا به میزان 500 میلیون دلار توسط دولت سریلانکا تامین شد. وی با بیان اینکه صادرات خدمات فنی - مهندسی صنعت آب و برق ایران هم‌اکنون در بیش از 18 کشور دنیا در حال انجام است، اضافه کرد: راهبرد دولت سیزدهم با تاکید بر این نکته لحاظ شده است که در حوزه دیپلماسی اقتصادی طی 4 تا 5 سال آینده بیش از 5 میلیارد دلار واردات ارز به کشور صورت گیرد. اکبری یادآور شد: صادرات خدمات فنی - مهندسی صنعت آب و برق در سال گذشته 600 میلیون دلار بوده است، البته توان صادرات در این بخش 5 میلیارد دلار است اما در شرایط حاضر این امکان میسر نشده است. در عین حال هم‌اکنون 70 درصد صادرات خدمات فنی - مهندسی کشور مربوط به صنعت آب و برق است.

* پرداخت نقدی ۵۰۰ میلیون دلاری به ایران بابت اجرای پروژه

نکته قابل توجه درباره این پروژه، پیمانکاری یک شرکت خوشنام ایرانی است که دولتی هم نیست. مدیرعامل شرکت فراب با اشاره به اینکه سد چندمنظوره اومااویا جزو پروژه‌های منحصر به فرد مهندسی محسوب می‌شود، گفت: هزینه اجرای پروژه سد اومااویا ۵۰۰ میلیون دلار بود که به صورت نقدی به مجری ایرانی پرداخت شد. محمد حیدری گفت: مقدمات ساخت سد چندمنظوره اومااویا به دنبال توافق مقامات دولتی ایران و سریلانکا در سال ۸۷ آغاز و شرکت مهندسی فراب به عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران و مجری پروژه انتخاب شد. مدیرعامل فراب افزود: پس از مطالعات مقدماتی و طی تشریفات اولیه، عملیات اجرایی پروژه اعم از طراحی، نظارت و اجرای طرح از سال ۲۰۱۶ شروع شد و در حال حاضر این پروژه آزمایش‌های اولیه را با موفقیت سپری کرده و آماده بهره‌برداری است. وی با اشاره به اینکه جغرافیای سریلانکا منحصربه‌فرد و منابع بارشی آن موسمی است، افزود: به دلیل محدودیت‌های زیادی که سریلانکا در حوزه تامین سوخت برای تولید انرژی دارد، موضوع تامین برق از طریق نیروگاه‌های برقابی در این کشور از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. حیدری ادامه داد: با اجرای طرح چندمنظوره اومااویا آب مازاد رودخانه‌های اومااویا و ماهاتوتیلااویا در ۲ حوضه آبریز مجزا به منطقه کم‌آب همین استان منتقل می‌شود تا علاوه بر تامین آب کشاورزی برای ۵ هزار هکتار از اراضی منطقه، همچنین از آن برای تولید برق به ظرفیت ۱۲۰ مگاوات استفاده شود. وی گفت: این پروژه از نظر اجرای ۲۳ کیلومتر تونل با ۲ دستگاه TBM بدون دسترسی میانی در شرایط بسیار سخت زمین‌شناسی و وجود جریان‌های آبی پرفشار، حفاری یکی از بلندترین شفت‌های (تونل‌ها) عمودی دنیا در نیروگاه‌های آبی به طول ۶۱۸ متر، اجرای پوشش فلزی شفت عمودی به وزن تقریبی ۱۰۰۰ تن به صورت معلق و نصب و احداث نیروگاه در حفره و فضا‌هایی در عمق ۷۵۰ متری زمین که به آن مقار می‌گویند، جزو پروژه‌های منحصربه‌فرد مهندسی محسوب می‌شود. حیدری درباره سختی‌های فرآیند احداث این نیروگاه چندمنظوره گفت: جریان‌های آبی پرفشار، بارش‌های سنگین موسمی، تفاوت فرهنگی با مردم محلی، بعد مسافت محل اجرای پروژه با ایران، پوشش جنگلی منطقه و عدم دسترسی به جاده از جمله مشکلات فرآیند ساخت بود که البته هیچ‌کدام از این مشکلات مانع این نشد که مهندسان ایرانی پروژه را با بهترین شکل ممکن اجرایی نکنند. مدیرعامل شرکت فراب با تاکید بر اینکه هزینه اجرای پروژه سد اومااویا ۵۰۰ میلیون دلار بود که به صورت نقدی به مجری ایرانی پرداخت شد، گفت: در فرآیند احداث این پروژه به دلیل اهتمام ویژه‌ای که مجری ایرانی به حل مشکلات جوامع محلی داشت و عملیات آبرسانی به چند روستا در منطقه را اجرایی کرد، در فرآیند احداث پروژه جایزه مسؤولیت اجتماعی را در سطح بین‌المللی دریافت کرد.

* ظرفیت 3.5 میلیارد دلاری صادرات سازه‌های فنی - مهندسی

سخنگوی صنعت آب کشور نیز با بیان اینکه 50 درصد سدهای بلند باستانی دنیا در ایران قرار دارد، گفت: ظرفیت صادرات سازه‌های فنی - مهندسی کشور سالانه 3.5 میلیارد دلار است. عیسی بزرگ‌زاده گفت: شرکت فراب به نمایندگی از جامعه مهندسی ایران این پروژه پیچیده را در خارج از کشور اجرا کرد و به نتیجه رساند. سخنگوی صنعت آب کشور با بیان اینکه ایران در حال حاضر 102 مهندس مشاور رسمی و صاحب صلاحیت در رشته‌های مختلف دارد، افزود: در همین راستا 14 هزار و 623 پیمانکار فعال بوده و 701 هزار نفر در این بخش به طور رسمی مشغول کارند. وی یادآور شد: ایرانیان ذاتا از دانش و توان مهندسی برخوردارند. نیاکان ما در بخش آب‌های زیرزمینی سازه‌ای پیچیده مانند «قنات» را یا ابداع یا توسعه داده‌اند و همینطور در حوزه آب‌های سطحی نیز می‌توان ادعا کرد 50 درصد سدهای بلند باستانی دنیا در ایران وجود دارد. بزرگ‌زاده با اشاره به اینکه تشدید تحریم‌های ظالمانه بر کشور، فعالیت در این حوزه را با دشواری‌هایی مواجه کرده است، افزود: به رغم این شرایط مهندسان و متخصصان ایرانی از هند تا آفریقا و از آمریکای جنوبی تا آسیای میانه در حال اجرا و پیشبرد پروژه‌های بزرگ و پیچیده در صنعت آب و برق هستند، از جمله می‌توان به اجرای این پروژه‌ها در کشورهای عراق، ازبکستان، سودان، نیجریه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، افغانستان و... اشاره کرد.