محمد محمدی: ارتش جمهوری اسلامی با تقدیم بیش از 48000 شهید در 8 سال دفاع‌مقدس، نقش و سهم بسیار مهمی را در جنگ تحمیلی ایفا کرده است. اما در کنار رشادت‌ها و دلاوری‌های صورت‌گرفته توسط غیورمردان ارتش جمهوری اسلامی ایران، رئیس وقت سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس ارتش با انتقاد از عدم شناساندن شهدای ارتش به مردم، آنها را سربازان گمنام و مظلومی نامید که چنانکه باید و شاید به مردم و جامعه شناسانده نشده‌اند. این گلایه در حالی مطرح شده بود که سینما به عنوان یکی از تاثیرگذارترین هنرها در کشور با توجه به سوژه‌های ناب و مخاطب‌پسند در دهه 60 مهم‌ترین و پرمخاطب‌ترین آثار تولیدی و اکران شده‌اش که بشدت از سوی مردم مورد اقبال گرفت، آثاری با محوریت دلاوری‌های غیورمردان ارتش جمهوری اسلامی بود. به عنوان مثال فیلم سینمایی عقاب‌ها با 20 سال اکران بدون وقفه به عنوان پرمخاطب‌ترین فیلم سینمایی تاریخ ایران با سوژه‌ای در حوزه دلاوری‌های هوانیروز و تکاوران ارتش تولید و از سال 64 تا 84 هر سال با اقبال مردم در سینماها اکران شد.

اما تولید فیلم‌های سینمایی با موضوع ارتش در دهه 60 تنها به عقاب‌ها محدود نشد؛ فیلم سینمایی «مرز» به کارگردانی جمشید حیدری در سال 60 را باید نخستین فیلم سینمایی چه در حوزه دفاع‌مقدس و چه ارتش با ارائه و به تصویر کشیدن مقاومت مرزبانان ارتش جمهوری اسلامی ایران نامید، فیلمی که در همان سال با فروش بسیار بالا، سایر فیلمسازان و هنرمندان را در تولیدات مشابه بسیار ترغیب کرد و از آن به بعد سینمای ایران با موجی از تولیدات جنگی با محوریت ارتش روبه‌رو شد؛ فیلم‌هایی که نقش و سهم بسیار مهمی در جذب مردم به سینما با ثبت رکورد 40 میلیون بلیت در دهه 60 برای آثاری با محور و موضوع دلاوری‌های غیورمردان ارتش داشتند.

«عقاب‌ها» با نگاهی به ماجرای نجات یدالله شریفی‌راد، خلبان نیروی هوایی ارتش از دست دشمن در خاک عراق توسط تکاوران ارتشی، «کانی مانگا» با روایتی از به اسارت گرفتند ۲ خلبان عراقی توسط کلاه سبزهای ارتش، «پایگاه جهنمی» با محوریت ازخودگذشتگی ۴ نفر از تکاوران ارتشی در رسیدن به یکی از پایگاه‌های مهم عراق، از جمله آثار شخص و پرمخاطب در دهه ۶۰ به شمار می‌روند که به جرأت می‌توان اذعان کرد سینمای پرمخاطب دهه 60 مدیون اکران و اقبال از این دست آثار بود.

دهه 70 با توجه به انتقادات برخی کارشناسان و منتقدان پیرامون مشابهت آثار تولیدی با سینمای آمریکا و مشخصا هالیوودی، وضعیت ساخت این دست آثار حرکت نزولی به خود گرفت و تنها فیلم‌هایی چون «عملیات کرکوک»، «حمله به اچ 3» و «جنگ نفتکش‌ها» ساخته شد و در نهایت نیز در سال 75 با حضور عزت‌الله ضرغامی در معاونت سینمایی، تیر خلاص به این دست آثار ‌زده شد و عملا در این دهه تنها شاهد اکران همان فیلم‌های ساخته شده در دهه 60 هستیم. در این دهه با کاهش فروش بلیت از 40 میلیون دهه 60 به 30 میلیون، روند کاهش و عدم استقبال مردم از سینما آغاز شد و عملا تولید آثار با محور و سوژه ارتش بویژه تکاوران و کلاه سبزها در اواخر دهه 70 به زیر 5 درصد آثار سینمای ایران رسید.

اما آنچه رخ داد با توجه سیاست‌های اتخاذشده در اواسط دهه 70 و تاسیس نهادها و ارگان‌های سینمایی، وضعیت تولیدات با موضوع ارتش محدود و محدودتر شد، البته در این بین معدود فیلم‌هایی چون «لانه عقاب‌ها»، «رنجر»، «ارابه مرگ» و «پاتک» ساخته شد اما از کیفیت قابل قبولی برخوردار نبودند و بالطبع با عدم استقبال مخاطبان نیز روبه‌رو شدند تا در نهایت سیاست‌گذاران و نهاد‌های مربوط از سرمایه‌گذاری در چنین تولیداتی منصرف شوند و با توجه به فضاسازی‌های منتقدان و کارشناسان، عملا عطای چنین تولیداتی را به لقایش بخشیدند.

اواخر دهه 90 و مشخصا سال 98 سازمان هنری - رسانه‌ای اوج در اقدامی شجاعانه و کم‌نظیر فیلمی با موضوع شهید ستاری به نام منصور تولید کرد؛ فیلمی که در جشنواره فیلم فجر بسیار خوش درخشید و در اکران نیز برخلاف تولیدات مشابه بسیار موفق ظاهر شد و همین امر باعث شد ارتش دوباره رو به تولید فیلمسازی بیاورد و سال بعد فیلمی با عنوان ‌«های پاور» به کارگردانی هادی محمدپور را به جشنواره فیلم فجر برساند، البته این فیلم در جشنواره فیلم مقاومت نیز با دریافت جایزه ویژه دبیر جشنواره نشان داد از حداقل‌های کیفیت برخوردار است و می‌توان امیدوار شد که ارتش برای حضور در حوزه فیلمسازی پس از وقفه ۲ دهه‌ای مصمم است به دوران درخشان دهه 60 بازگردد.

آنچه مهم است اینکه مجدداً چراغ تولیدات سینمایی با موضوع ارتش از اواخر دهه 90 روشن شده است، بویژه که اهتمام ویژه فرماندهان ارشد و عالی‌رتبه ارتش طی سال‌های اخیر نشان از حضور و اهتمام ویژه برای تولید آثار سینمایی است؛ اخیرا در دیدار معاون هماهنگ‌کننده ارتش به همراه فرمانده نیروی زمینی با رئیس وقت بنیاد فارابی بر آمادگی کامل ارتش برای تولید اینگونه آثار سینمایی تأکید و توافق شد بنیاد سینمایی فارابی برای سال آتی ساخت یک پروژه دریامحور را با مشارکت و حمایت مالی و معنوی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در دستور کار قرار دهد. از طرفی در همان دیدار امیر سرتیپ کیومرث حیدری، فرمانده نیروی زمینی ارتش با اشاره به حمایت‌های نیروی زمینی از چند اثر سینمایی، بر آمادگی این نیرو برای ادامه این همکاری با بنیاد سینمایی فارابی تأکید داشت و گفت: در حال حاضر نیز طرحی برای روایت بخشی از خدمات نیروی زمینی ارتش در مقابله با جریان‌های منافقین وجود دارد که در صورت مشارکت بنیاد سینمایی فارابی، می‌تواند به یکی از پروژه‌های فاخر سینمایی با محوریت خدمات و رشادت‌های ارتش تبدیل شود.

در کنار این توافق‌های شفاهی اما آنچه مهم است اینکه باید اهتمام ویژه نیز از سوی مسؤولان سازمان سینمایی وجود داشته باشد، از همین رو انتظار می‌رود همان‌طور که سازمان سینمایی تلاش ویژه و البته موفقی را برای بازگرداندن مخاطب به سینما با اکران آثار کمدی داشت، برای نگه داشتن آنان همچنین می‌توان با تولیداتی مشابه دهه 60 نه‌تنها رکورد 20 سال گذشته سینما در حوزه مخاطب را به اثبات رساند، بلکه با توجه به تجربه‌های فیلم‌های دهه 60 با نگاهی به‌روز شده، می‌توان این روند رو به رشد را نیز نگه داشت. 

در پایان باید تاکید شود اهتمام و تصمیم کم‌نظیر فرماندهان ارتش برای حضور جدی در سینما، فرصت بسیار ناب و بکری را برای مدیران سازمان سینمایی فراهم کرده است تا با بهره بردن از آن بتوانند گام مهم و موثری را در سینمای ایران بردارند.