مهدی زرین نام: آمارها حکایت از کاهش تعداد داوطلبان پسر برای شرکت در کنکور دارد به طوری که طی سال جاری از مجموع یک میلیون و ۱۵۲ هزار و ۵۱۸ داوطلب که در نوبت اول آزمون سراسری ۱۴۰۳ ثبت‌نام کرده‌اند، تنها ۳۷ درصد مرد هستند؛ موضوعی که بیانگر آن است پسرها بیشتر علاقه‌مند به کار در بازار آزاد و کسب مهارت‌آموزی هستند و دیگر چون دهه‌های 60 و 70 تلاش نمی‌کنند حتما تحصیلات دانشگاهی داشته باشند تا جذب بازار کار شوند. در واقع بر این باورند در صورت مهارت‌آموزی در شغلی که به آن علاقه دارند، می‌توانند درآمد مناسبی کسب کنند. به همین دلیل است که هم‌اکنون آمار پسران دانشجو در مراکز دانشگاهی به نسبت دختران کمتر از40 درصد است و بیش از 60 درصد دانشجویان را دختران تشکیل می‌دهند.  بررسی نسبت شرکت‌کنندگان در کنکور سال گذشته نشان می‌دهد آمار داوطلبان پسر در کنکور سراسری امسال کاهش یافته است. در کنکور 1402 نسبت داوطلبان پسر به دختر 39 به 61 درصد بود که در کنکور امسال این آمار به 37 به 63 رسیده است. چرخش دهه هشتادی‌ها به کسب مهارت به جای تحصیل در دانشگاه با کاهش آمار ثبت‌نام در کنکور خود را نشان داده است. حال به گفته عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، چنین رویکردی تهدید‌کننده نیست، بلکه می‌تواند فرصتی باشد که وزارت آموزش‌و‌پرورش به مهارت‌آموزی و ازدیاد مراکز فنی و حرفه‌ای و هنرستان‌ها رو آورد. مهرداد ویس‌کرمی در گفت‌وگو با «وطن امروز» گفت: طی 3 دهه اخیر هر ساله آمار پسران برای شرکت در کنکور نسبت به دختران کم شده است، چرا که پسران معمولا کار در بازار آزاد را بر تحصیلات دانشگاهی و جذب در مشاغل دولتی و بخش خصوصی ترجیح می‌دهند که ریشه در موضوع درآمد دارد اما دختران اینگونه نیستند. وی با بیان اینکه اغلب داوطلبان کنکور هم به نیت قبولی در رشته‌هایی چون پزشکی، مهندسی، دندانپزشکی و وکالت که پس از ورود به بازار کار درآمد مناسبی دارند در کنکور شرکت می‌کنند، اظهار داشت: البته این رشته‌ها نیز محدود هستند و سقف مشخصی دارند، به همین دلیل پسران دیگر چون دهه‌های گذشته خیلی راغب به تحصیل در دانشگاه برای شغل آینده نیستند، چرا که درآمدی را که افراد کارآزموده و فنی‌ دارای مهارت در بازار آزاد بر تحصیل در دانشگاه به دست می‌آورند، می‌بینند و از این رو شغل آزاد را ترجیح می‌دهند. عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس افزود: پذیرش در دانشگاه اکنون چون گذشته سخت نیست و داوطلبان مشکلی برای ورود به دانشگاه‌هایی چون دانشگاه علمی و کاربردی ندارند اما در کنکور سراسری همان‌طور که گفته شد تعداد افرادی که خواهان رشته‌های خاص و پردرآمد هستند، زیاد است و آنجاست که رقابت سخت می‌شود. به گفته ویس‌کرمی، وقتی حقوق یک استاد دانشگاه به اندازه یک فرد فنی در بازار آزاد است و از طرفی خیلی از رشته‌های دانشگاهی بازار کار آنچنانی ندارند، بسیاری با نگاه واقع‌بینانه سعی می‌کنند مهارتی یاد بگیرند که درآمدزا باشد و عمر خود را صرف تحصیل در دانشگاه نمی‌کنند. وی اضافه کرد: در چنین شرایطی وزارت آموزش‌و‌پرورش باید اقدامات لازم را برای توسعه مهارت‌آموزی برای دانش‌آموزان به کار گیرد و به سمت مهارت‌آموزی حرکت کند؛ موضوعی که در اجرای سند تحول بنیادین نیز بر آن تاکید شده است. ویس‌کرمی خاطرنشان کرد: به هر حال کاهش آمار داوطلبان کنکور تهدید‌کننده نیست، البته به شرطی که جوانان و نوجوانان بتوانند مهارتی را کسب کنند که به درد آینده‌شان بخورد. در این میان مسؤولان باید راهی برای جوانان ایجاد کنند تا به بحران هویت و ناامیدی منجر نشوند و از طرفی دانشگاه‌ها نیز به سمتی بروند که مهارت‌محور باشند.

* ۱۰۰۰ هنرستان جدید در کشور ساخته می‌شود

توجه به بحث مهارت‌آموزی تا جایی است که اخیرا نیز وزیر آموزش‌و‌پرورش از ساخت هزار هنرستان جدید در کشور خبر داد و گفت: پس از ۱۲ سال از تصویب سند تحول بنیادین، نخستین آیین‌نامه برای اجرای این سند یعنی بخش مهارت‌آموزی دانش‌آموزان تصویب شد، این آیین‌نامه در ۱۰ ماده به تصویب هیات دولت رسید و بر این اساس تا 5 سال آینده، هزار هنرستان جدید در کشور ساخته می‌شود و تعداد دانش‌آموزان در رشته‌های مهارتی در هنرستان به نیمی از دانش‌آموزان کل کشور می‌رسد؛ این عدد اکنون ۳۹ درصد است. به گفته رضامراد صحرایی بر اساس این آیین‌نامه، ۲۵۰۰ هنرستان به واحدهای تولیدی و کارآفرین تبدیل خواهد شد و معادل ۲ درصد اعتبارات حساب‌های ملی و استانی پیشرفت و عدالت به عنوان مشوق در اختیار شرکت‌های و صنایعی قرار می‌گیرد که هنرستان تأسیس می‌کنند. تأسیس هنرستان وابسته به دستگاه‌ها و غیردولتی و تیزهوشان در این آیین‌نامه دیده شده است و وزارت صمت مکلف به ایجاد هنرستان در جوار شهرک‌های صنعتی شده است و وزارتخانه‌های تعاون، نفت، کشاورزی، فرهنگ، گردشگری، راه، بهداشت، کشور و ورزش باید حداقل 5 هنرستان وابسته مبتنی بر ظرفیت‌های خود برای تقویت مهارت‌آموزی ایجاد کنند. وی خاطرنشان کرد: ۲۰ درصد ظرفیت آموزشی مراکز فنی و حرفه‌ای به آموزش مهارت به سایر دانش‌آموزان غیر فنی و حرفه‌ای اختصاص می‌یابد. وزارت آموزش‌و‌پرورش مکلف شده به دانش‌آموزان دوره دوم غیر فنی و حرفه‌ای، ۳۰۰ ساعت آموزش مهارتی بدهد.

* علاقه پسران به مهارت‌آموزی تا تحصیل در دانشگاه

آمار داوطلبان کنکور سال جاری نشان می‌دهد از مجموع یک میلیون و ۱۵۲ هزار و ۵۱۸ داوطلب که در نوبت اول آزمون سراسری ۱۴۰۳ ثبت‌نام کرده‌اند، تنها ۳۷ درصد مرد هستند. نگرانی از اشتغال بعد از فارغ‌التحصیلی موجب شده بسیاری از پسران آموختن مهارت و ایجاد کسب و کار را بر رفتن به دانشگاه ترجیح دهند. در این ارتباط محمد مهدی‌نژادنوری، معاون پژوهشی اسبق وزارت علوم می‌گوید: تغییر در نسبت ورودی دختران و پسران به دانشگاه، از اوایل دهه ۹۰ شروع شده است. این در حالی است که افزایش نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان آموزش عالی در فاصله سال‌های تحصیلی ۱۳۹۱ ـ ۱۳۹۰ و ۱۴۰۱ ـ ۱۴۰۰ با وجود کاهش نرخ بیکاری از عوامل موثر در کاهش رغبت جمعیت جوان بویژه پسران به ادامه تحصیلات عالی است. به گزارش فارس، تحصیلات دانشگاهی برای بسیاری از متولدان دهه‌های ۶۰ و ۷۰ تبدیل به تضمینی برای یافتن شغل نشد و از سویی، نبود بازار کار متناسب با رشته‌های دانشگاهی، درآمد‌های پایین و انتظارات جامعه از مردان برای تأمین معیشت، منجر به ورود زودهنگام آنها به بازار کار در رشته‌های درآمدزا شده است. در آینده نزدیک تعداد دختران تحصیلکرده دانشگاهی بیشتر از مردان تحصیلکرده خواهد بود. 

سیدجلال موسوی، معاون نظارت و راهبری ستاد تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر اینکه آمار پیشتازی ۲۶ درصدی دختران داوطلب ورود به دانشگاه نشان‌دهنده اصلاح فرهنگ مهارت‌محوری در کشور است، می‌گوید: «بحث اشتغال برای آقایان مهم‌تر است» و به همین دلیل اولویت اول آقایان تحصیلات آکادمیک نیست.

مهدی گلشنی، عضو سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی نیزکاهش تعداد پسران در کنکور را نشان‌دهنده نقص در آموزش عالی می‌داند و می‌گوید اگر در چند سال آینده روند به همین صورت باشد و اعتدال ایجاد نشود، حتی «تبعات اجتماعی به همراه دارد». طبق نظر جامعه‌شناسان، جامعه از مردان انتظار سرپرستی خانواده و تأمین معیشت دارند، به همین خاطر مرد از همان ابتدا مسیرش را تغییر می‌دهد. پس ایجاد امید در پسران برای بهتر شدن زندگی مادی آنها در صورت ادامه تحصیل، می‌تواند انگیزه موثری برای تعادل در دانشگاه‌ها باشد. تأکید بر کسب منزلت اجتماعی همراه با تحصیلات عالیه هم می‌تواند در ایجاد انگیزه ارزشی برای تشویق پسران مؤثر باشد.