محمدرضا اسماعیلی: سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه کتاب تهران  با شعار «بخوانیم و بسازیم» از چهارشنبه 19 اردیبهشت به مدت 10 روز آغاز به کار خواهد کرد. به گزارش «وطن امروز» این دوره نیز در مصلای امام خمینی. علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران درباره افزایش متراژ مورد استفاده برای ناشران گفت:« فضای نمایشگاهی این دوره با افزایش 20 هزار مترمربع، به ۱۴۰ هزار مترمربع رسیده و تعداد ناشران متقاضی نیز 50 درصد رشد داشته است». با توجه به این گفته رمضانی، تعداد ناشران این دوره باید نزدیک به 4 هزار باشد. البته تعدادی از ناشرانی که سال گذشته به دلایلی چون نداشتن صرفه اقتصادی، افزایش هزینه‌ها و ... شرکت نکرده بودند، امسال نام‌شان در میان ناشران به چشم می‌خورد.

دومین تجربه حضور کتابفروشان در نمایشگاه کتاب

در این دوره نیز همانند دوره قبل کتابفروشان در بخش مجازی همراه با ناشران به عرضه محصولات خود می‌پردازند که در روزهای گذشته اعتراض ناشران را به همراه داشته است؛ این در حالی است که ناشران سال گذشته تنها 8 درصد از 400 میلیارد تومان فروش نمایشگاه سهم داشتند.

بخش مجازی نمایشگاه کتاب سال گذشته با توجه به آمار خانه کتاب و ادبیات ایران، نزدیک به یک میلیون و ۳۶۹ هزار و ۷۲۴ نسخه از ۲ هزار و ۲۳۱ فروشگاه (از میان فروشندگان آثار ۲ هزار و ۵۹ ناشر و ۱۷۲ کتابفروش شرکت کرده بودند) فروش داشته است.

از مجموع آثار به فروش رسیده هم ۸۲ درصد آن را ناشران به فروش رساندند، یعنی نزدیک به یک میلیون و ۱۱۳ هزار و ۴۶۸ نسخه کتاب و ۱۸ درصد را هم کتابفروشان که کمتر از 260 هزار نسخه بوده است.

این آمار و ارقام فقط برای بخش مجازی است و از میزان فروش حضوری ناشران عدد رسمی وجود ندارد تا بدانیم حضور کتابفروشان چقدر بر فروش کل ناشران تأثیر گذاشته است اما تأثیر کتابفروشان بر تعداد فروش مستقیم ناشران در بخش مجازی ۱۸ درصد است.

محمدحسین اسلامی‌فر، مدیر کتابفروشی پاتوق کتاب تهران درباره حضور کتابفروشان در نمایشگاه کتاب گفت: «کار بزرگی که طی یکی دو سال اخیر در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رخ داد، حضور کتابفروشان در این رویداد است؛ حضوری که در فضای مجازی محقق شد و همزمانی آن با نمایشگاه کتاب تهران یک کار بزرگ است، زیرا رکودی که از قبل این نمایشگاه تا بعد از نمایشگاه کتاب در کتابفروشی‌ها، حدود یک تا 2 ماه بعد وجود دارد، رفع می‌شود».

از طرفی هم میانگین قیمت محصولات عرضه‌شده ۱۲۳ هزار تومان بوده است و از تمام ۱۶۸ میلیارد و ۴۷۶ میلیون تومان فروش در بخش مجازی ۱۸ درصد به اقتصاد کتابفروشان کمک کرده است، یعنی ۳۱ میلیارد و ۵۱۹ میلیون تومان. هر کتاب فروش (۱۷۲ کتابفروش در طرح شرکت کردند) نیز به طور میانگین ۱۸۳ میلیون تومان! که البته باز از این عدد هم به ناشر درصدی می‌رسد و حتی برخی ناشران هم خودشان کتابفروشی دارند و اینطور نیست که دریافتی ناشر از فروش کتابفروشان صفر باشد.

ناشر کتاب خود را با میانگین تخفیف ۲۵ تا ۳۰ درصد به کتابفروش می‌دهد. در این دوره نیز کتابفروش باید ۱۰ درصد تخفیف، ۳ درصد سهم خانه کتاب و ادبیات، هزینه پست و نیرو را هم بدهد. مجموع سود کتابفروشی نیز شاید به کمتر از 15 درصد برسد. اگر بخواهیم سود خالص کتابفروش را همان ۱۵ درصد از ۳۱ میلیارد و ۵۱۹ میلیون تومان برآورد کنیم، در کل هر کتابفروش ۲۷ میلیون تومان از فروش مجازی نمایشگاه سود خالص برده است، البته باز هم برای ناشران، حضور کتابفروشان سودی هم به همراه داشته است. نبود کتابفروشان برای ناشران از این جهت اهمیت دارد که در این ۱۰ روز بتوانند نقدینگی خود را در سریع‌ترین زمان ممکن جمع آوری کنند.

اما هر ناشر نزدیک به ۶۶ میلیون تومان فروش خالص داشته است. این رویه که ناشران آثارشان را به طور انحصاری به فروش برسانند به مرور به حیات کتابفروشان ضربه می‌زند و ویترین ناشران روزبه‌روز کوچک و کوچک‌تر می‌شود و ناشران فروشنده انحصاری آثارشان می‌شوند با حاشیه سود نزدیک به ۷۰ درصد که در چاپ‌های بعدی نیز این عدد بیشتر خواهد شد.

البته سهم کتابفروشان از حجم اقتصادی نمایشگاه کتاب در ۲ بخش مجازی و فیزیکی سال گذشته ۷.۸ درصد بوده است.

یارانه کتاب به 800 هزار تومان رسید

درباره سقف یارانه اعتباری خرید کتاب ویژه دانشجویان، طلاب و اعضای هیأت علمی،  محمد خلج، مدیر کمیته اداری و مالی سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی گفت: سقف یارانه اعتباری خرید کتاب برای دانشجویان و طلاب ۷۰۰ هزار تومان است که از این مقدار۴۲۰ هزار تومان سهم مشارکت دانشجویان و طلاب بوده و ۲۸۰ هزار تومان سهم معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. همچنین سقف یارانه اعتباری خرید کتاب برای اعضای هیأت علمی ۸۰۰ هزار تومان است که از این مقدار  معادل ۴۰۰ هزار تومان سهم عضو هیأت علمی و ۴۰۰ هزار تومان نیز بر عهده معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مشارکت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود.

مدیر کمیته اداری و مالی ادامه داد: یارانه اعتباری خرید کتاب (بُن کتاب) صرفا در بخش مجازی سی‌ وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران قابل استفاده است و به ‌صورت «اعتبار خرید» به کد ملی متقاضیان اختصاص پیدا می‌کند. برای دریافت این یارانه هنگام درخواست نیازی به واریز وجه نیست و یارانه اختصاصی در زمان خرید کتاب محاسبه و کسر خواهد شد.

کوشک کتاب

از سال گذشته در مرکز شبستان که سالن ناشران عمومی است فضایی ایجاد شد به نام کوشک کتاب. در این سازه برنامه‌های متنوعی از جمله استندآپ کمدی با موضوع کتاب و کتابخوانی، نقد کتاب، بزرگداشت‌ها و... برگزار شد که از سوی مخاطبان هم مورد توجه قرار گرفت. سعید مجیدی، مدیر کمیته فعالیت‌های فرهنگی سی‌‌‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با بیان اینکه این دوره در سرای «کوشک کتاب» با یک تغییر و شکل جدید روبه‌رو خواهیم بود، ادامه داد: در این سرا بعضی برنامه‌ها در قالب‌های جدیدی اجرا می‌شود. نقد فیلم کوتاه برای نخستین بار در این بخش انجام می‌شود و نسبت به دوره گذشته تکریم و گرامیداشت‌ها تقویت شده و برنامه‌های میدانی به سرای «کوشک کتاب» اضافه شده است. 

وی به برنامه‌ها و فعالیت‌های سرای «جوایز ادبی» و غرفه «کتاب آرا» اشاره کرد و افزود: در بخش سرای «جوایز ادبی» نیز یک تغییر رویکرد کلی نسبت به 2 سال گذشته رخ داده است. در این غرفه همه جوایز کتاب‌‎محور کشور به مخاطبان معرفی می‌شود. در غرفه «کتاب آرا» که امسال برای سومین سال در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برپا می‌شود نیز فعالیت‌ها نسبت به سال قبل جنبه تکاملی و رو به جلو دارد و  در این غرفه دوره پیشرفته کارگاه‌های آموزشی دوره‌های گذشته برگزار می‌شود. نشست‌های نقد و بررسی عمومی در حوزه تخصصی کتاب‌آرایی نیز به فعالیت‌های این بخش اضافه شده است. 

یمن در آخرین روزها میهمان ویژه شد

اما درباره میهمان ویژه نیز باید گفت پس از صدور بیانیه دولت هند در ۲۴ فروردین که در آن به شهروندانش توصیه کرد با توجه «به شرایط حاکم بر منطقه» تا اطلاع ثانوی از سفر به ایران و رژیم صهیونیستی خودداری کنند، علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، با انتشار پیامی در فضای مجازی از انصراف هند برای حضور در نمایشگاه کتاب تهران که ۲ سال رایزنی برای حضورش به‌عنوان مهمان ویژه صورت گرفته بود، خبر داد.

در این متن آمده بود: «به‌‌رغم تلاش جامعه فرهنگی هند، نظر به ادامه محدودیت حضور اتباع این کشور در ایران، پس از عملیات «وعده صادق» و اتمام فرصت رفع محدودیت، بعد از دیدار اخیر سفیر هند حضور این کشور منتفی و یمن میهمان ویژه سی‌‌وپنجمین دوره کتاب تهران خواهد 

بود».