با کنار گذاشتن سامانه یکپارچه خودرو توسط وزارت صمت، در عرضههای جدید خودروسازان، خودرو به سبدگردان عرضه یا با رانت توزیع میشود
در حالی که با راهاندازی سامانه یکپارچه خودرو مشکلات ثبتنام متقاضیان رفع و لاتاری ثبتنام حذف شده بود، با کنار گذاشتن سامانه توسط وزارت صمت، در عرضههای جدید خودروسازان خودرو به سبدگردان عرضه یا با رانت توزیع میشود.
در نبود سامانه یکپارچه و کمرنگشدن عامدانه آن، به تازگی مونتاژکاران رویهای جدید در عرضه خودرو پیش گرفتهاند. در عرضههای جدید مونتاژکاران، خودرو از سوی مونتاژکاران به سبدگردانها و نمایندگیها داده شده و آنها آن را با قیمت بالاتر از نرخ مصوب، به مردم عرضه میکنند. یا در شیوهای دیگر که نظیر همان لاتاری خودرو در دوران قبل از سامانه یکپارچه است، مونتاژکار اعلام میکند عرضه خودروی خود را از یک تاریخ مشخص آغاز خواهد کرد اما در همان دقایق اولیه فروش تکمیل و سایت فروش مونتاژکار هم بلافاصله دچار اختلال میشود. برای مثال بر اساس اعلام قبلی شرکت کرمان موتور از روز شنبه 22 اردیبهشتماه قرار بود فروش خودرو «KMC A5» به مبلغ کارخانهای یک میلیارد و 286 میلیون و 500 هزار تومان در سایت فروش کرمان موتور آغاز شود اما با ورود متقاضیان خرید این خودرو به سایت کرمانموتور، با بیان «بروز خطا» فرآیند ثبتنام متوقف میماند.
* فقط سبدگردانها امکان ثبتنام پیدا میکنند؟
پس از اینکه سیدرضا فاطمیامین در مجلس شورای اسلامی استیضاح شد و از وزارت صمت رفت، عباس علیآبادی، سکاندار وزارت صمت شد. علیآبادی به عنوان سیاستگذار جدید این وزارتخانه بعد از رفتن فاطمیامین از طرح عرضه خودرو در سامانه یکپارچه استقبال نکرد و عرضه خودرو بر اساس سیاستهای جدید وزارت صمت شکل گرفت و سامانه یکپارچه خودرو بتدریج کنار گذاشته شد. علیآبادی اعتقاد چندانی به سامانه یکپارچه و حتی نرخهای تکلیفی خودرو (آن هم در این بازار انحصاری) نداشت. در واقع در دوره فعالیت فاطمیامین در وزارت صمت در راستای حل مشکلات ثبتنام خودرو و جلوگیری از رانت و فراهمسازی امکان ثبتنام برای همه متقاضیان خودرو، سامانه یکپارچه خودرو طراحی و مقرر شد همه خودروسازان، در این سامانه خودرو عرضه کنند و بر اساس سیاستگذاریهای انجامشده عرضهها به صورت یکجا انجام شد، لذا متقاضیان در این سامانه ثبتنام میکردند و بر اساس ظرفیت خودروساز همه ثبتنامکنندگان در نوبت تحویل خودرو قرار میگرفتند.
پیش از ایجاد سامانه یکپارچه و عرضههای یکجای خودروسازان در این سامانه، خودروسازان به صورت مستقل اقدام به عرضه خودرو میکردند اما یکی از مشکلات اصلی متقاضیان خرید خودرو این بود که در آغازین ساعات ثبتنام، سایت فروش خودروسازان با ادعای تکمیل ظرفیت ثبتنام بسته میشد و لذا فقط تعداد معدودی که بعضا گفته میشد سبدگردانها یا دلالها هستند امکان ثبتنام پیدا میکردند.
* چرا علیآبادی سامانه یکپارچه خودرو را کنار گذاشت؟
اگرچه در دوره قبلی وزارت صمت به ریاست فاطمی امین تلاش شد این قبیل مشکلات با کمک قابلیت سامانه یکپارچه خودرو رفع شود، سیاستگذار فعلی وزارت صمت اعتقادی به کارکردهای سامانه یکپارچه نداشت و لذا این سامانه کنار گذاشته شد. عباس علیآبادی در اینباره گفته بود: «وزارت صمت سیاستگذار است و مجری نیست. هدف مسؤولان وقت از ایجاد سامانه یکپارچه خودرو کاهش تقلب در فروش خودرو و ایجاد حداکثر نظارت بر عرضه خودرو بود اما ما به سمتی میرویم که دغدغه خودرو را برداریم و مردم خودشان با خودروساز طرف باشند». با اعتقاد وزیر صمت به اینکه مردم باید خودشان با خودروساز طرف باشند، اکنون مانند گذشته عرضه خودرو به صورت مستقل توسط خودروساز آغاز شده است و لذا در شرایط انحصاری عرضه خودرو شاهد هستیم که یک خودروساز مانند کرمانموتور اقدام به عرضه خودرو میکند اما در همان دقایق اولیه ثبتنام، امکان نامنویسی تمام میشود و مشخص نیست خودرو به چه کسانی تعلق گرفته است. این در حالی است که طبق وعده قبلی وزیر صمت، کسانی که در نوبت دوم سامانه یکپارچه نام آنها اعلام نشد و نوبتدهی نشدند، با اولویت، امکان ثبتنام در دورههای بعدی سامانه یکپارچه را خواهند داشت اما امروز با این شیوه عملکرد وزارت صمت، سامانه یکپارچه دیگر از اعتبار افتاده است.
* امکان ثبتنام خودرو برای دارندگان پلاک فعال هم فراهم شده است؟
بعد از کنار گذاشتن سامانه یکپارچه خودرو (اگرچه انتقادهایی هم به این سامانه وارد است) باز هم در عرضه خودرو به عقب بازگشتیم و شاهد بروز همان مشکلات سال 1401 در عرضه خودرو هستیم؛ مشکلاتی که ابتدای دولت سیزدهم با تلاشهای فراوان سعی شده بود رفع شود. نبود امکان نامنویسی متقاضیان جدید در ثبتنامهای جدید خودروسازان و عرضه خودرو به سبدگردانها از طریق درهای پشتی کارخانه مصداق مشکلات قبلی است که قبل از ایجاد سامانه یکپارچه برای ثبتنام وجود داشت. نکته قابل تأمل دیگر اینکه در اطلاعیه جدید کرمانموتور برای ثبتنام هیچ اشارهای به اینکه دارندگان خودرو و پلاک فعال امکان ثبتنام ندارند، نشده است. برخی میگویند مسؤولان وزارت صمت اگر تمایلی به اجرای سیاستهای قبلی وزارتخانه در موضوع عرضه خودرو ندارند حداقل تمایلی برای حل مشکلات مردم داشته باشند و موضوع ثبتنام خودرو برای متقاضیان فاقد خودرو را در اسرع وقت حل و رفع کنند.