گروه اقتصادی: یکی از انتقادهای اساسی به پروژه مسکن مهر، بلندمرتبه‌سازی و ساخت شهرهایی با تراکم بالا در حاشیه شهرها بود. مخالفان این سبک از شهرسازی معتقد بودند کیفیت زندگی در شهرهای جدید بسیار پایین است.

 در برخی پروژه‌های مسکن مهر مردم با وجود اینکه باید از شهرهای اصلی خود خارج می‌شدند، در شهر مقصد نیز با همان تراکم‌های بالا، شلوغی و زندگی نامطلوب آپارتمانی دست‌وپنجه نرم می‌کردند.

* واگذاری زمین و تسهیلات، برای ساخت خانه‌های یک‌طبقه حیاط‌دار

حالا در یک تغییر پارادایمی مهم که می‌تواند انقلابی در حوزه مسکن و شهرسازی باشد، دولت تلاش کرده به‌ جای ساخت شهرهای پر تراکم و آپارتمان‌سازی، با واگذاری زمین و تسهیلات، خانه‌های یک‌طبقه حیاط‌دار بسازد.

 به نظر می‌رسد ساخت مسکن‌های یک‌طبقه دارای مزیت‌های فراوانی نسبت به بلندمرتبه‌سازی است که ساخت مسکن به این روش را بسیار مطلوب‌تر می‌کند. بر اساس منابع و کتب شهرسازی، سرانه هر نفر از واحد مسکونی، حدود ۴۰ مترمربع است.

 از دید کارشناسان اجتماعی، در کشور ایران با تعداد خانوار متوسط 3.3 احداث واحدهایی با متراژ حداقل ۱۳۰ مترمربع ضروری است، البته با توجه‌ به اینکه سیاست افزایش جمعیت در دستور کار قرار دارد و از طرف دیگر مسکن کالایی بادوام و ماندگار تا چند دهه است لذا لازم است ساخت مسکن بر اساس سیاست افزایش جمعیت در کشور پایه‌گذاری 

شود.

بر این ‌اساس در صورتی ‌که رساندن بُعد خانواده به ۵ نفر در دستور کار قرار گیرد، ساخت واحدهایی با متراژ ۲۰۰‌مترمربع ضروری است.

* امکان تهاتر مسکن یک‌طبقه ویلایی در قالب کلید به کلید

هادی عباسی‌اصل، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی چندی پیش با تشریح جزئیاتی از این طرح اظهار کرد: با استفاده از ظرفیت سازمان ملی زمین و مسکن در بافت‌های فرسوده، امکان تهاتر مسکن یک‌طبقه ویلایی در قالب کلید به کلید فراهم شده است.

معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی افزود: اولویت وزارت راه و شهرسازی یک‌طبقه‌سازی است و مدیران راه و شهرسازی استان‌ها برای ساخت مسکن یک‌طبقه اختیار دارند و این اختیارات در شهرهای زیر ۵۰ هزار نفر جمعیت ابلاغ شده است و برای شهرهای بزرگ‌تر هم امکان استفاده از پروژه کلید به کلید وجود دارد و متقاضیان با مراجعه به سامانه می‌توانند از طرح‌های موجود حق انتخاب داشته باشند.

  به گفته وی، در روستاها نیز این امکان وجود دارد که افراد مجرد به ‌شرط تأهل و تعهد از بنیاد مسکن زمین به‌صورت اجاره‌ای با هزینه سفر دریافت با حمایت‌های دولتی و تسهیلاتی اقدام به ساخت کنند.

* اهمیت گسترش افقی شهرها و زندگی در خانه‌های ویلایی

علیرضا مهدی‌زاده‌حکاک، کارشناس مسکن نیز در این زمینه به «وطن امروز» گفت: گسترش افقی شهرها و زندگی در خانه‌های ویلایی و حیاط‌دار در بسیاری از کشورهای دنیا به چشم می‌خورد، مثلاً شهر تورنتو ۴ میلیون جمعیت دارد، در حالی‌ که مساحتش 4 برابر تهران است. کشور هلند به‌اندازه استان مازندران ایران است، ۱۶ میلیون جمعیت دارد و حدود ۸۰ درصد ساکنانش در ویلا زندگی می‌کنند.

* با گسترش افقی شهر، بسیاری از مشکلات حل می‌شود

وی ادامه داد: وقتی شهر به‌صورت افقی گسترش یابد، بسیاری از مشکلات حل می‌شود. برخلاف این موضوع که برخی تصور می‌کنند تأمین زیرساخت‌ها برای خانه‌های ویلایی و حیاط‌دار هزینه بالایی دارد، تأسیس مترو در شهرهای شلوغ بسیار پرهزینه‌تر است.

وی افزود: حل‌کردن مسائل یک فضای شهری متراکم به‌مراتب نسبت به برطرف ‌کردن نیازهای مناطقی که خانه‌های حیاط‌دار دارند، سخت‌تر است. برای مثال، در شهر تهران روزی دو بار باید به جمع‌آوری زباله‌ها بپردازیم، در صورتی ‌که اگر شهر به‌صورت افقی گسترش یابد، هفته‌ای یک‌بار لازم است این کار را انجام دهیم. این الگویی است که در دنیا پیاده می‌شود و بسیار مفید است.

وی در ادامه گفت: بنده از نزدیک دیده‌ام که در برخی شهرهای دنیا که تراکم کمی دارند، مخازنی زیر زمین قرار داده می‌شود و خانواده‌ها زباله‌های‌شان را آنجا می‌اندازند و هفته‌ای یک‌بار شهرداری آنها را جمع می‌کند. وقتی شهر متراکم است، برای برق‌رسانی باید از تجهیزات قوی و گران استفاده کرد، در حالی‌ که در مناطق کمتر متراکم و با خانه‌های حیاط‌دار و ویلایی از طریق ایستگاه‌های محلی و تجهیزاتی که برای این مناطق کم‌تراکم در دسترس است، نیاز برق منطقه برطرف می‌شود.

وی تأکید کرد: به ‌طور کلی خدمات‌رسانی به مناطق کم‌تراکم با خانه‌های حیاط‌دار نسبت به ارائه خدمات به شهرهای متراکم بسیار راحت‌تر است.

* توسعه افقی شهرها، راهکار اصلی شکستن قیمت مسکن

مهدی‌زاده گفت: توسعه افقی شهرها با توجه ‌به تراکم بالا کلانشهری مثل تهران راهکار اصلی شکستن قیمت مسکن در کشور است. همچنین ما کمتر از ۱۰ درصد کل اراضی کشور را مصرف کردیم و به میزان بسیار زیادی امکان اعطای زمین داریم.

وی توضیح داد: ما کشوری هستیم که به لحاظ زمین محدودیت نداریم و می‌توانیم به‌راحتی زمین مورد نیاز برای ساخت خانه‌های تک طبقه را تأمین کنیم، بنابراین امکان برداشتن محدوده شهرها و گسترش افقی آنها وجود دارد.

این کارشناس مسکن خاطرنشان کرد: تمام آنچه در بالا شرح داده شد، لزوم توسعه افقی شهرها، ساخت خانه‌های ویلایی و حیاط‌دار و استفاده از فضای حاشیه کلانشهرها را مطرح می‌کند اما اینکه برخی سازمان‌ها مانند نظام ‌مهندسی و شهرداری‌ها در مقابل این موضوع مقاومت می‌کنند، دلایل مختلفی دارد.

وی گفت: امکان دارد انگیزه‌های مالی در این موضوع دخیل باشد، زیرا ساخت خانه‌های تک طبقه به‌جای آپارتمان‌های چندطبقه احتمالا امکان امضاهای طلایی و برخی سوءاستفاده‌ها را از بین می‌برد، البته شاید بتوان گفت ناآگاهی افراد نسبت به مزیت‌های توسعه افقی شهرها نیز در این موضوع دخیل است و شاید از دلیل اول هم قوی‌تر باشد.

* پیش‌بینی حمایت از مسکن معیشت‌محور برنامه هفتم

خبرنگار اقتصادی «وطن امروز» این موضوع را از مهدی عسگری، رئیس کارگروه احیای اراضی برنامه هفتم مجلس شورای اسلامی پیگیری کرد و وی در پاسخ درباره نحوه دنبال ‌کردن و پشتیبانی مجلس از طرح الگوی مسکن مولد یک‌طبقه و تشریح ویژگی‌های این نوع مسکن در این طرح اظهار کرد: در واقع این طرح شامل یک‌طبقه‌سازی یا ساخت خانه‌های حیاط‌دار را شامل می‌شود که به آنها مسکن معیشت‌محور نیز گفته می‌شود.

رئیس کارگروه احیای اراضی برنامه هفتم مجلس توضیح داد: در این الگوی مسکن‌سازی متراژ خانه‌ها باید به‌گونه‌ای پیش‌بینی شود که امکان ایجاد یک‌سری مشاغل خانگی نیز در این مسکن‌ها محقق شود.

وی گفت: فرض را باید بر این گذاشت که صاحبان این مسکن‌ها بتوانند در صنایع‌دستی یا حتی صنایع پیشرفته مثلاً برندهای معروفی که بخشی از آنها روند تولیدشان را واگذار می‌کنند مشارکت کنند. متراژ خانه‌ها در الگوی مسکن مولد باید به‌گونه‌ای باشد که بتوان در آن به تولید دست زد.

وی افزود: وقتی می‌گوییم مهاجرت معکوس به سمت روستاها باشد طبیعتا باید متراژ خانه‌ها در این روستاها یا خانه‌های اعطایی در این طرح (الگوی مسکن مولد) به‌گونه‌ای باشد که بتوان در این خانه‌ها به یک تولیدی دست زد، یعنی از الگوی شهر مصرفی که الان بر کشور حاکم شده و تقریباً جمعیتی که در شهر مستقر می‌شوند مصرف‌کننده هستند دور شد و آنها را به تولیدکننده تبدیل کرد.

عسگری در پایان گفت: در این الگو، تولید باید به ‌عنوان مشوقی برای مهاجرت به سمت روستاها و شهرهای کوچک، همچنین مرزهای کشور باشد.