گروه اقتصادی: روز گذشته آیین امضای قرارداد تجهیز و بهره‌برداری از پایانه‌های کانتینری و کالای عمومی بندر شهید بهشتی چابهار با هند با حضور وزیر راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران و وزیر بنادر، کشتیرانی و آبراهه‌های جمهوری هند برگزار شد.

به گزارش «وطن امروز»، همکاری‌های اقتصادی در حوزه حمل‌ونقل و ترانزیت از حوزه‌های فرصت‌ساز در روابط دوجانبه هند و ایران است. ۲ کشور بعد از سال ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶، در پی تشکیل یک کریدور شمال - جنوب با مشارکت روسیه بودند که روسیه، ایران و هندوستان توافقنامه آن را سپتامبر ۲۰۰۰ امضا کردند و بر آن، نام «موافقت‌نامه بین‌دولتی کریدور شمال - جنوب» را نهادند.

هدف این کریدور توسعه اقتصادی منطقه‌ای و آسان‌سازی انتقال کالا به آسیای مرکزی بود. کریدور شمال - جنوب، امکان جابه‌جایی کالا از بندرهای هندی را به بندرعباس یا چابهار فراهم می‌کند و نقش ایران را در ترانزیت کالا در منطقه گسترش بسیاری خواهد داد. در بعد دیگر، هند درباره تکمیل بندر چابهار و ساخت خط راه‌آهنی که چابهار را به زرنج افغانستان متصل خواهد کرد، با ایران به توافق رسید.

اولین ارتباطات بین ایران و هند درباره تکمیل بندر چابهار و ساخت خط راه‌آهنی که چابهار را به زرنج افغانستان متصل کند در میانه دهه ۹۰ پا گرفت. این توافق به هند اجازه می‌دهد کالا را از چابهار ایران به سراسر افغانستان و آسیای مرکزی منتقل کند. همین امر موجب شد گسترش و بهبود ظرفیت بندر چابهار مورد توجه بنیادین هند قرار گیرد و هندوستان، برای سرمایه‌گذاری حدود ۱۰۰ میلیون ‌دلاری، در توسعه بندر چابهار ایران و پروژه پایانه کانتینر چابهار سرمایه‌گذاری کنند.

هند در این سال‌ها همیشه نشان داده به دنبال سرمایه‌گذاری در بخش‌های خودرو، فناوری اطلاعات و منسوجات ایران بوده است. هند در واقع از جمله کشورهایی بوده که بعد از افزایش تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، کوشش کرده با شیوه‌های گوناگونی روابط اقتصادی و تجاری خود را با تهران حفظ کند و حتی اعلام کرده است تنها تحریم‌های اعلام‌شده سازمان ملل را مشروع می‌داند و تحریم‌های یک‌جانبه ایجادشده توسط دیگر کشورها را به رسمیت نمی‌شناسد و با وجود تحریم‌ها، ایران در ازای فروش نفت خود با تهاتر کالای برنج، گندم، چای، کالاهای کشاورزی و علوفه دام همیشه با این کشور مراوداتی داشته است.

اکنون پس از عضویت ایران در پیمان شانگهای بسترهای مناسبی برای همکاری‌های امنیتی و نظامی ۲ کشور فراهم شده است، چرا که از یک سو امنیت ملی هندوستان در جهت تضمین محیط منطقه‌ای امن و باثبات، فعال ‌بودن در زمینه‌های همکاری اقتصادی، بازسازی و رشد اجتماعی در کشورهای منطقه، محیط منطقه‌ای باثبات همراه با تضمین امنیت، جلوگیری از رشد گروه‌های رادیکال در برابر هندوستان و گسترش همکاری‌های منطقه‌ای است و از سویی این رویکردها نیز مخالف و متضاد با منافع امنیتی تهران نیست.

* هندی‌های در حال انجام وظایف خود هستند

در سال‌های گذشته و پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم با توجه ‌به تأکید دولت و برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی، در راستای به نتیجه رساندن این طرح‌های ارتباطی در حاشیه برنامه روز کشتیرانی در سال ۱۴۰۲، علی‌اکبر صفایی، مدیرعامل سازمان بنادر و کشتیرانی با اشاره به آخرین وضعیت قرارداد با هندی‌ها در بندر چابهار به خبرنگار «وطن امروز» اظهار کرد: هند کشور بزرگی است که آینده اقتصادی بسیار خوبی دارد. قراردادی با این کشور امضا شد که بعدها تغییر کرد. از ابتدای دولت سیزدهم تمام مشکلات این قرارداد حل شد و تنها توافق درباره یک ‌بند این قرارداد بین ایران و هند باقی مانده که در ماه‌های آینده برطرف خواهد شد. وی افزود: قرارداد اولیه هندی‌ها در بندر چابهار ۸۵ میلیون دلار بود که تاکنون در توسعه بندر چابهار بخشی از این مبلغ را سرمایه‌گذاری کرده‌اند و در فاز دوم قرار است با سرمایه‌گذاری برخی شرکای جدید از سایر کشورهای خارجی نیز این پروژه پیش برود. صفایی با بیان اینکه هندی‌ها تاکنون (شهریور ۱۴۰۲) ۲۵ میلیون دلار (24.9 درصد) در بندر شهید بهشتی چابهار سرمایه‌گذاری کرده‌اند، گفت: این سرمایه‌گذاری در بخش جرثقیل‌های ساحلی بوده و اخیرا با مدلی که درباره آن به توافق رسیده‌ایم، فعالیت‌ها آغاز شده است. وی همان زمان توضیح داد که هندی‌ها ملزم به تأمین مجموعه‌ای از تجهیزات نظیر جرثقیل‌های ساحلی، گنتری کرین، محوطه‌ای و تجهیزات تخلیه و بارگیری کالا هستند و اینکه قرارداد بلندمدت ایران و هند در ماه‌های آینده نهایی می‌شود و این قرارداد بلندمدت حافظ منافع کشور است.

* قرارداد بلند توسعه چابهار

بر این اساس روز گذشته قرارداد تجهیز و بهره‌برداری پایانه‌های کانتینری و کالای عمومی بندر شهید بهشتی چابهار، در ساختمان وزارت راه و شهرسازی، بین مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی و سارباناندا سونوال، وزیر بنادر، کشتیرانی و آبراهه‌های جمهوری هند به امضا رسید. در این قرارداد بلندمدت که در پی توافق‌های پیشین انجام شده بین ۲ کشور به امضا رسید، تصمیم بر آن است طرف هندی یعنی شرکت IPGL به توسعه بندر چابهار بپردازد و سرمایه‌گذاری ۳۷۰ میلیون‌ دلاری در این زمینه خواهد شد. شایان ذکر است این سرمایه‌گذاری قابل افزایش است. این قرارداد می‌تواند کمک شایانی به توسعه شاخه شرقی کریدور شمال - جنوب کرده و مسیر تجاری جدیدی را برای تجار منطقه ایجاد کند. این قرارداد می‌تواند بخش مهمی از ترانزیت دریایی کشور را به سمت چابهار سوق دهد و در نتیجه می‌توان انتظار داشت بخش ترانزیت در کشور با رشدی مطلوب همراه شود. از اهداف کلان انعقاد این قرارداد که در نتیجه مذاکرات کارشناسی و تخصصی گروه کاری مشترک حاصل شده است، می‌توان به تشریک مساعی ۲ کشور در عملیاتی کردن اهداف موافقتنامه بین‌المللی حمل‌ونقل در کریدور شمال - جنوب، موافقتنامه ترانزیتی سه‌جانبه ایران - هند - افغانستان با محوریت بندر چابهار و توسعه همکاری‌های ترانزیتی و حمل‌ونقل چندوجهی بین ایران و هند در منطقه آسیای مرکزی در چارچوب اهداف همکاری‌های راهبردی هند و آسیای میانه اشاره کرد. تقویت و تسهیل همکاری‌های ترانزیتی هند و افغانستان از طریق ایران، توسعه محور شرق و سواحل مکران و توسعه همکاری‌های منطقه‌ای ایران، هند و روسیه برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک در تکمیل زیربناهای منطقه‌ای حمل‌ونقل و ترانزیت، از اهداف دیگر این قرارداد است. برای تحقق اهداف کلان فوق، از طریق انعقاد قرارداد تجهیز و بهره‌برداری از بندر شهید بهشتی چابهار اقدامات گوناگونی پیش‌بینی و تفاهم شد که سازمان بنادر و دریانوردی بخشی از ترمینال‌های کالاهای عمومی و کانتینری بندر شهید بهشتی چابهار را به مدت ۱۰ سال در اختیار طرف هندی قرار دهد. همچنین طرف هندی به ‌منظور تجهیز و توسعه بندر شهید بهشتی چابهار، به میزان ۱۲۰ میلیون دلار در تأمین تجهیزات راهبردی بندر و همچنین بیش از ۲۵۰ میلیون دلار در زیرساخت‌های حمل‌ونقلی چابهار تامین اعتبار خواهد کرد. بر اساس این قرارداد، طرفین متعهد به ایفای تعهدات خود در تسهیل ترانزیت در مسیر کریدور شمال - جنوب بوده و به توسعه خطوط کشتیرانی بین بنادر ۲ کشور و جذب بارهای ترانزیتی کانتینری اقدام خواهند کرد.

* چابهار؛ نگین سرزمین فرصت‌های ترانزیتی

وزیر راه و شهرسازی در آیین امضای قرارداد تجهیز و بهره‌برداری از پایانه‌های کانتینری و کالای عمومی بندر شهید بهشتی چابهار با هند، ایران را سرزمین فرصت‌های ترانزیتی و لجستیکی و چابهار را نگین آن عنوان کرد و گفت: از این توافق راضی هستیم و به هند اعتماد داریم. مهرداد بذرپاش اظهار کرد: هم اکنون علاوه بر قرارداد بندر چابهار، برای تکمیل کلان‌پروژه کریدور شمال - جنوب گرد هم آمدیم که بعد از مذاکرات نخست‌وزیر جمهوری هند و رئیس‌جمهوری ایران، موضوع کلان‌پروژه «ایران راه» در دستور کار ما قرار گرفت. وی افزود: در راستای تکمیل پروژه‌های کریدور شمال - جنوب و ترانزیت به کشورهای منطقه، پروژه‌های متعددی در دستور کار دولت و وزارت راه و شهرسازی قرار گرفت. بذرپاش بیان کرد: ایران سرزمین فرصت‌های ترانزیتی و لجستیکی است و برای بالفعل کردن این ظرفیت‌ها تلاش می‌شود. همچنین ایران سرزمینی ارزان، سریع و مطمئن برای ترانزیت کالا در غرب آسیاست به ‌طوری‌که میزان رشد ترانزیت کالا در سال ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱ بالغ بر ۵۸ درصد بوده و روند رشد بیش از ۵۰ درصدی در سال جاری گواه اهتمام دولت در این مسیر است. وی افزود: در نشست سه‌جانبه ایران، هند و روسیه نقشه کلان‌پروژه «ایران راه» تقدیم عزیزان شد. توافقی که در گذشته انجام شد و قراردادی که امروز به نتیجه رسید، گواه این اهتمام است. بذرپاش با بیان اینکه چابهار نقطه کانونی توسعه ترانزیت منطقه است، گفت: در تلاشیم راه‌آهن چابهار به زاهدان امسال به بهر‌برداری برسد، زیرا ارزش این بندر را بیش از پیش افزایش می‌دهد. همچنین توسعه راه‌های مواصلاتی جاده‌ای در مسیر دریا و توسعه فرودگاهی از دیگر برنامه‌های ما در این منطقه است. وزیر راه و شهرسازی تعریف شهرهای ساحلی در مجاورت بندر چابهار را به عنوان ارزش افزوده این بندر دانست و اظهار کرد: از این توافق راضی هستیم و به هند اعتماد کامل داریم و هند را یکی از اقتصادهای بزرگ دنیا می‌دانیم. توافق و توسعه روابط در دستور کار دولت ایران قرار دارد و معتقدیم این یک شروع توسعه تجاری بین ۲ کشور است. وی افزود: دسترسی کشور هند از طریق بندر چابهار، شبکه‌های ریلی و جاده‌ای ایران به کشورهای آسیای میانه، افغانستان، ترکیه، آذربایجان، گرجستان و روسیه از مزیت‌های این پروژه برای هند است.

* نقش راهبردی چابهار در شاخه شرقی کریدور شمال - جنوب

وی درباره نقش بندر چابهار در کریدور شمال - جنوب توضیح داد: بندر چابهار نقشی بسیار راهبردی در شاخه شرقی کریدور شمال - جنوب دارد و می‌تواند به نقاط مختلف دسترسی یابد. این بندر کشورها و شهرهای مختلفی را می‌تواند از طریق خطوط جاده‌ای و ریلی در دسترس قرار دهد و بر همین اساس نقشی بسیار راهبردی در کریدور شمال - جنوب به ویژه شاخه شرقی آن دارد. بذرپاش ادامه داد: تکمیل راه‌آهن چابهار - زاهدان می‌تواند بخش ریلی را در این منطقه در خدمت ترانزیت قرار دهد که امیدواریم این خط در سال ۱۴۰۳ به بهره‌برداری برسد تا بتوان کالاهای موجود در بندر چابهار را از طریق این خط به نقاط شمالی کشور ارسال کرد. وزیر راه و شهرسازی درباره میزان سرمایه‌گذاری در این بندر گفت: در مجموع برای تامین مالی تاکنون عدد ۳۷۰ میلیون دلار توافق شده است و امیدواریم این عدد افزایش یابد.

بذرپاش ادامه داد: این یک شروع است برای روابط بیش از پیش بین ۲ کشور و امیدواریم با این قرارداد شاهد توسعه روابط ایران و هند باشیم.

وی همچنین در خاتمه در پاسخ به اینکه آیا موضوع توسعه گردشگری نیز در بندر چابهار در دستور کار قرار دارد، گفت: تبدیل شدن به منطقه گردشگری یکی از اهداف تعریف شده در بندر چابهار بود و تعریف شهرهای ساحلی که می‌توانند ظرفیت‌های مختلفی را در حوزه گردشگری ایجاد کنند، در این منطقه در دستور کار قرار دارد.

* قرارداد هند و ایران در توسعه بندر چابهار برای تجار اعتمادسازی می‌کند

وزیر بنادر، کشتیرانی و آبراهه‌های هند نیز امضای قرارداد مشترک ایران و هند برای توسعه بندر شهید بهشتی چابهار را عامل اعتمادسازی برای تجار جهان خواند. سارباناندا سونوال با ابراز خوشحالی از سفر به ایران گفت: امروز ما یک اقدام و تصمیم تاریخی را با توجه به روابط دیرینه به انجام می‌رسانیم و یک قرارداد بلندمدت در پی توافق‌های پیشین بین ۲ کشور امضا خواهد شد که نشان‌دهنده اعتماد بین ۲ کشور و گسترش همکاری‌هاست. وی افزود: امروز ۲ کشور ایران و هند شاهد امضای یک قرارداد بلندمدت برای تجهیز بندر شهید بهشتی خواهند بود و باور داریم این قرارداد می‌تواند زمینه‌های توسعه تجاری را برای ۲ کشور فراهم کند. سونوال با اشاره به گفت‌وگوهای خوبی که با وزیر راه و شهرسازی بویژه درباره توسعه کریدور شمال - جنوب انجام شده است، گفت: بر اساس اراده مشترک ۲ کشور قصد داریم بندر چابهار را به یکی از کانون‌های ارتباط در منطقه تبدیل کنیم؛ نقطه‌ای که می‌تواند ارتباط هند با کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان را بهبود بخشد. وی ادامه داد: ما نهایت تلاش را برای توسعه بندر چابهار به انجام خواهیم رساند تا این بندر عاملی برای رشد ۲ کشور باشد. از این رو در اکتبر سال ۲۰۲۳ میزگردی با موضوع چابهار در نشست همکاری‌های دریایی در هند برگزار شد. سونوال ادامه داد: امروز روز بزرگی است و متعهد شدیم بندر چابهار را به عنوان یکی از کانون‌های اتصال منطقه توسعه دهیم. امضای این قرارداد می‌تواند به عنوان یک عامل اعتمادساز برای تجار جهان باشد تا این بندر را مورد استفاده قرار دهند. وی در خاتمه گفت: شخصا بر توسعه این بندر نظارت خواهم کرد و به همراه ایران به صورت مشترک از قابلیت‌های این بندر در جهت ایجاد نقطه اتصال در منطقه استفاده خواهیم کرد. وزیر کشتیرانی، بنادر و آبراهه‌های هند درباره نقش چابهار در اتصال کشورها گفت: بندر چابهار موقعیت جغرافیایی مطلوبی دارد و دسترسی به کشورهای مختلف را ایجاد می‌کند. توسعه بیشتر این بندر برای دسترسی به بازارهای مشترک برای هر ۲ کشور در دستور کار است.

* قرارداد بلندمدت، بعد از قراردادهای کوتاه مدت بسته شد

وی ادامه داد: امروز در خاطر همه ما باقی خواهد ماند. پیش از این قراردادهای کوتاه‌مدت داشتیم اما اکنون قرارداد بلندمدت خواهیم داشت و این اقدام علاوه بر توسعه تجارت در منطقه، رشد اقتصادی را برای هر ۲ کشور به همراه خواهد داشت و می‌تواند آینده‌ای بهتر را برای ایران و هند ایجاد کند.