گروه بین‌الملل: «چین و روسیه؛ دوستی بزرگی که می‌تواند جهان را متلاطم کند». این جمله طلایی فایننشال تایمز درباره سفر پوتین به چین و دیدار او با شی‌جین‌پنگ، رئیس‌جمهور این کشور بود. این سفر باعث نگرانی بزرگ طرف‌های غربی بویژه آمریکا شده که باور دارند اتحاد این ۲ کشور در فضای کنونی جهان ضررهای زیادی برای «نظم جهانی» دارد و می‌تواند باعث برهم زدن آن در دهه سوم حکومت پوتین و شی شود. 

رئیس جمهور روسیه در نخستین سفر رسمی خود بعد از تحلیف پنجمین دوره ریاست جمهوری‌اش وارد پکن شد. واشنگتن سال‌هاست در سند امنیت ملی و سیاست خارجی خود به صراحت عنوان می‌کند «چین و روسیه» بزرگ‌ترین تهدید آن است. نشریه آتلانتیک در گزارشی نوشته است: پوتین به این دلیل مقصد اولش را چین انتخاب کرده، زیرا می‌خواهد این کشور را که مشتری بزرگ نفت روسیه است تثبیت کند و از نظر اقتصادی برای ادامه جنگ در اوکراین خیال خود را راحت کند.

مهم‌ترین دستاورد نزدیکی شی و پوتین این است که آنها در یک نقطه به اشتراک قطعی رسیده‌اند و آن دشمنی با ایالات متحده است. روسیه امنیت را بزرگ‌ترین چالش خود با آمریکا می‌داند، از طرفی پکن هم کشمکش اقتصادی و جنگ تعرفه‌ها را که از زمان دونالد ترامپ کلید‌ زده شده یک جنگ تمام‌عیار با آمریکا تلقی می‌کند. همچنین چین در تایوان رو در روی آمریکا ایستاده است و شاید هر لحظه شعله جنگ در این جزیره برافروخته شود. واشنگتن هم بارها در اسناد بالادستی اعلام کرده باید توان نظامی خود را معطوف به دریای چین و جنوب شرق آسیا کند تا در صورت لزوم بتواند از متحدانش در مقابل چین دفاع کند. این مشارکت راهبردی بین روسیه و چین اهداف اقتصادی بزرگی هم دارد. چین به دنبال «طرح یک کمربند - یک جاده» است تا از آسیا، تا اروپا و آفریقا اقتصادش را بسط و گسترش دهد و عملا اگر این اتفاق رخ دهد نیمکره شرقی و جنوبی را از آمریکا جدا خواهد کرد و این یکی از تهدیدهای بزرگ برای واشنگتن در سال‌های آینده خواهد بود. حتی این موارد باعث شد چند هفته قبل سایت «فارن افرز» در گزارشی اعلام کند اتحاد بین «چین، روسیه، ایران و کره شمالی» درصدد برهم زدن نظم جهانی است. البته این استدلال بی راه هم نیست. همواره در طول تاریخ کشورهایی وجود داشتند که نظم مورد نظر کشورهای بزرگ را قبول نکرده و خواستار تغییر آن شدند. جنگ‌های اول جهانی و دوم نماد بارز مقابله با نظم مورد نظر کشورهایی مانند فرانسه و انگلیس بود که بعدها بلوک‌های قدرت دیگری مثل شوروی و آمریکا از دل آن بیرون آمد. اکنون روسیه، چین و ایران از نظم جدیدی سخن به میان می‌آورند که دیگر آمریکا قدرت و هژمون برتر آن نیست و «جهانی چندقطبی» تشکیل خواهد شد. یکی از موضوعاتی که باعث شد این جریان سرعت بیشتری یابد هم جنگ اوکراین بود. پوتین در مواجهه با انزوای سیاسی و تحریم‌های غرب به دلیل تهاجم ۲ ساله روسیه به اوکراین، به طور فزاینده‌ای برای حمایت از اقتصاد جنگی خود به چین روی می‌آورد. نقطه عطف این شراکت راهبردی در توافق سال 2022 بین شی و پوتین تحت عنوان «‌شراکت بدون محدودیت» کلید خورد. 

مقامات آمریکایی ماه گذشته گفتند پکن با ارائه فناوری موشکی و پهپاد به روسیه کمک می‌کند. همچنین اطلاعات گمرکی چین نشان می‌دهد انزوای روسیه از دیگر قدرت‌ها به تجارت این کشور با چین دامن ‌زده است و آن را افزایش داده که سال گذشته 26.3 درصد افزایش یافت. روزنامه دولتی گلوبال تایمز چین در سرمقاله روز جمعه خود به اهمیت رشد روابط تجاری برای روابط گسترده‌تر اشاره کرد و نوشت چین برای 13 سال متوالی بزرگ‌ترین شریک تجاری روسیه بوده است. «ولادیمیر پوتین» که به چین رفته است، گفت: پکن و مسکو مصمم هستند از تشکیل یک جهان چند قطبی حمایت کنند اما در این مسیر همه باید امتیازاتی بدهند. او در یک نشست خبری پس از سفر به چین اظهار کرد: ما باید از جهان چندقطبی در حال ظهور حمایت کنیم. ضروری است کسانی که سعی دارند سلطه خود بر تصمیم‌گیری‌ها در تمام امور را حفظ کنند، این را بدانند که مسالمت‌آمیز بودن این فرآیند (تشکیل جهان چند قطبی) به رفتار آنها بستگی دارد.

رئیس‌جمهور روسیه همچنین گفت این کشور فعلا درباره به دست گرفتن کنترل شهر خارکیف تصمیم‌گیری نکرده است. وی در این نشست خبری درباره تصمیم روسیه برای خارکیف افزود: «در مورد خارکیف هنوز چنین تصمیمی وجود ندارد».

پوتین گفت روسیه در حال پیشروی در خارکیف است و نیروهای مسلح این کشور با تبعیت کامل از نقشه‌های جنگی هر روز به پیش می‌روند. رئیس جمهور روسیه همچنین اظهار کرد: چین و روسیه دیدگاه‌های خود را درباره راه‌های توسعه ملی دارند، راه‌هایی که بر اصول سازنده‌ بودن و صلح متمرکز است. چین و روسیه بخش مهمی از تمدن مدرن هستند و ما درباره راه‌های توسعه، نظرات خود را داریم. این توسعه بر تمام شرکا در جهان تاثیر خواهد گذاشت. ما باور داریم این توسعه باید سازنده باشد. وقوع آن ضروری است و باید نه‌‌تنها منافع خود، بلکه منافع تمام شرکای جامعه بین‌المللی را لحاظ کنیم. علاوه بر این، رئیس‌جمهور روسیه با اشاره به اینکه نظم جهانی چندقطبی جدید در حال ظهور است، گفت: «شکی نیست که این نظم جهانی دارد در مقابل چشمان ما شکل می‌گیرد و جهان دارد چندقطبی می‌شود. فکر می‌کنم همه این را بخوبی می‌دانند و از آن آگاه هستند».

مسکو و پکن برای سرعت بخشیدن به توسعه و تصویب نسخه جدید طرح همکاری سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۲۴ توافق کردند. روسیه و چین از حقوق و منافع مشروع خود دفاع خواهند کرد و در برابر تلاش‌ها برای محدود کردن سیاست خارجی و پتانسیل اقتصادی مقاومت خواهند کرد. روسیه و چین برای افزایش تجارت دوجانبه و بهینه‌سازی ساختار آن توافق کردند. توسعه همکاری دفاعی روسیه و چین به طور موثر امنیت منطقه‌ای و جهانی را تقویت می‌کند. روسیه و چین برای توسعه همکاری بازار در نفت، گاز، ال‌ان‌جی، زغال‌سنگ، برق و تضمین حمل‌و‌نقل پایدار توافق کردند. براساس این بیانیه مشترک، روسیه و چین علاقه‌مند به تحکیم تلاش‌ها برای مقابله با تروریسم، جدایی‌طلبی، افراط‌گرایی و جنایات فراملی هستند. روسیه و چین برای تعمیق همکاری در زمینه منابع انرژی تجدیدپذیر، انرژی هیدروژنی و بازار کربن توافق کردند. روسیه و چین موانع تجارت بین‌المللی به بهانه مبارزه با تغییرات اقلیمی را محکوم می‌کنند. 

رئیس‌جمهور چین نیز پس از گفت‌وگو با پوتین تاکید کرد روابط کشورش با روسیه بر مشکلات غلبه کرده و آنها وارد مرحله جدیدی از تعمیق روابط شده‌اند. شی گفت: «چین و روسیه متعهد به عدم پیوستن به خصومت‌ها هستند. چین و روسیه از صلح، نظم جهانی و نقش مرکزی سازمان ملل متحد دفاع می‌کنند. برخی از اشکال جنگ سرد هنوز وجود دارد و کسانی هستند که برای تهدید امنیت کشورها در سراسر جهان تلاش می‌کنند. ذهنیت جنگ سرد، رویارویی بلوکی و سیاست زور، امنیت همه کشورها را تهدید می‌کند».

رئیس‌جمهور چین تاکید کرد: روابط روسیه و چین در برابر آزمون‌های محیط متزلزل بین‌المللی مقاومت کرده و به معیاری برای روابط بین قدرت‌های بزرگ تبدیل شده است. رهبر چین یادآور شد در طول این سال‌ها حداقل ۴۰ بار با پوتین ملاقات داشته است.

همچنین شی‌جین‌پنگ با اشاره به بحران اوکراین تاکید کرد: «روسیه و چین معتقدند حل‌وفصل سیاسی بحران اوکراین راه درستی است و موضع چین درباره این موضوع بدون تغییر باقی می‌ماند. چین امیدوار به بازیابی سریع صلح و ثبات در اروپاست و به ایفای نقش سازنده خود ادامه خواهد داد. چین و روسیه برای کمک مناسب به امنیت و ثبات جهانی با یکدیگر همکاری خواهند کرد».