امیر طاهری: اقتصاد دریامحور یک مفهوم اساسی در حوزه اقتصاد و توسعه است که به اهمیت استفاده از منابع دریایی و توسعه فعالیتهای اقتصادی در مناطق ساحلی و دریایی اشاره دارد. این مفهوم بر اهمیت اقتصادی و اجتماعی منابع دریایی، حملونقل دریایی، تجارت بینالمللی از طریق دریا، صنایع دریایی، گردشگری ساحلی و سایر فعالیتهای مرتبط با دریا تأکید دارد.
با در نظر گرفتن دسترسی ایران از جنوب به آبهای آزاد و از شمال به دریای مازندران (خزر)، اقتصاد دریامحور اهمیت بسیاری برای توسعه پایدار و افزایش رفاه اجتماعی بویژه در این مناطق دارد. از جمله میتوان به ایجاد فرصتهای شغلی در محدوده شمال کشور، افزایش تولید و صادرات از دریای خزر، توسعه صنایع مرتبط با دریا مثل پرورش ماهیهای خاویاری، حفظ محیطزیست دریاها و اقیانوسها در جهت پاکسازی دریای مازندران، افزایش تعاملات بینالمللی با کشورهای شمالی و روسیه و تقویت امنیت دریایی اشاره کرد. بنابراین توجه به اقتصاد دریامحور به عنوان یک رویکرد راهبردی میتواند به توسعه پایدار و افزایش رفاه اقتصادی و اجتماعی کشور کمک کند. این مفهوم نشان از اهمیت بالای منابع دریایی و فعالیتهای مرتبط با دریا برای توسعه هوشمندانه و پایدار دارد که در سفر اخیر هیات دولت به مازندران هم توسط رئیسجمهور و وزیر راه و شهرسازی به آن اشاره شد.
* توسعه بنادر جنوبی و اتصال آنها از طریق خط ریلی به شمال
توسعه بنادر در جنوب کشور و اتصال آنها به راههای سراسری میتواند به ترانزیت کشور کمک بسیاری کند. بنادر جنوبی ایران به عنوان دروازههای ورود و خروج کالاها به کشورهای همسایه شمالی، نقش بسیار مهمی در تسهیل ترانزیت بینالمللی دارند. با توسعه بنادر در جنوب کشور، امکانات حملونقل دریایی و لجستیکی بهبود مییابد که منجر به افزایش حجم ترانزیت کالاها و کاهش هزینهها میشود.
این امر باعث افزایش درآمد و اشتغال در مناطق مرتبط با این ترانزیت در شمال و جنوب کشور میشود و به توسعه اقتصادی و اجتماعی آن مناطق کمک میکند. همچنین در تعاملات تجاری و اقتصادی با کشورهای همسایه شمالی و استفاده از این کریدور برای دستیابی به سایر مناطق جهان نیز راهگشاست و میتواند نقش مهمی در توسعه تجارت بینالمللی ایران ایفا کند.
* راهاندازی و تقویت سکونتگاههای ساحلی در جنوب و شمال
راهاندازی سکونتگاههای ساحلی در جنوب و تقویت اقتصادی این سکونتگاهها در شمال کشور نیز میتواند به تقویت نیروی انسانی در سواحل کمک بسیاری کند. این اقدام با ایجاد فرصتهای شغلی مستقر در مناطق ساحلی، افزایش توانمندیهای محلی و توسعه اقتصادی مناطق مرتبط، تقویت نیروی کار و افزایش سطح تحصیلات و مهارتهای افراد کمک میکند. با ایجاد فعالیتهای اقتصادی و گردشگری در مناطق ساحلی، افراد محلی به عنوان نیروی کار مستعد و ماهر تربیت میشوند که باعث افزایش توانایی اقتصادی و اجتماعی آنان میشود.
* ظرفیت تبدیل شدن ایران به هاب ترانزیتی خاورمیانه
همچنین تکمیل راهآهن شمال - جنوب در ایران میتواند به تبدیل کشور به هاب ترانزیتی در منطقه خاورمیانه کمک بسیاری کند. این پروژه ارتباطات حملونقل درونی و بینالمللی را تقویت کرده و امکانات حملونقل از شمال به جنوب و بالعکس را بهبود میبخشد. با اتصال شبکه راهآهن ایران به شبکههای حملونقل بینالمللی، کشور به عنوان یک هاب ترانزیتی مهم در منطقه شناخته خواهد شد.
این پروژه باعث کاهش هزینهها و زمان حملونقل میشود و افزایش تعاملات تجاری و اقتصادی با کشورهای همسایه و مناطق دیگر جهان میشود. همچنین این اقدام موجب ایجاد فرصتهای شغلی، توسعه اقتصادی و اجتماعی در مناطق مختلف ایران میشود.
* فعالکردن مجدد جاده ابریشم چقدر به اقتصاد کشور کمک میکند؟
فعالکردن جاده ابریشم نیز میتواند به اقتصاد کشور کمک بسیاری کند. این اقدام امکان بازسازی مسیرهای تجاری سنتی از آسیا به اروپا و بالعکس را فراهم میکند و باعث افزایش تجارت و تبادلات اقتصادی با کشورهای همسایه و مناطق دیگر جهان میشود. فعالکردن جاده ابریشم به افزایش صادرات و واردات، توسعه صنایع تولیدی و خدماتی، ایجاد فرصتهای شغلی، توسعه گردشگری و تبادل فرهنگی با کشورهای دیگر کمک خواهد کرد. همچنین این اقدام موجب توسعه زیرساختهای حملونقل، ارتباطات و تجارت بینالمللی در ایران میشود.
* رئیسجمهور: اقتصاد دریامحور در دستور کار دولت است
رئیسجمهور روز گذشته در جمع مردم نوشهر درباره این موضوع اظهار کرد: مازندران قطب کشاورزی است و میتواند قطب صنعتی هم باشد. اقتصاد دریامحور در سیاستهای ابلاغی وجود دارد، فعالیتهایی در این زمینه انجام شده اما کافی نیست و اقدامات بیشتری نیاز است.حجتالاسلاموالمسلمین سیدابراهیم رئیسی خاطرنشان کرد: سیاستهای اقتصاد دریامحور ابلاغ شود. نسبت استان با اقتصاد دریامحور در دست تمام مدیران حاضر در این جلسه است. نسخه رونق این اقتصاد را شما به تهران ارائه دهید و مدام نگاهتان به تهران نباشد و به دستان خود و سابقه مدیریتی خود نگاه کنید.
***
مسیر دریا شفاف شد
رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجرای بند یک اصل یکصدودهم قانون اساسی و پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام، سیاستهای کلی توسعه دریامحور را برای اقدام به رؤسای قوای سهگانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ کردند.
بر اساس این ابلاغیه، قوه مجریه موظف بود با کمک مجلس شورای اسلامی و قوه قضائیه و بسیج دستگاههای مسؤول، برنامه جامع تحقق این سیاستها را شامل تقدیم لوایح، تصویب مقررات و اقدامات اجرایی لازم در مهلت ۶ ماهه ارائه کند. کارشناسان بر این باورند که هنوز موارد اولیه در رابطه با اقتصاد دریامحور در کشور تدوین نشده است. برای مثال گام ابتدایی برای تدوین سند توسعه دریا، تعریف درست از مفاهیمی مانند «دریا» و «ساحل» در مراکز آماری کشور است.
متاسفانه هنوز سهم اقتصاد دریا در کل اقتصاد کشور تعیین نشده است. البته بیان یک نکته هم ضروری است که در این بازه زمانی مجلس و دولت درگیر تدوین برنامه هفتم توسعه و بودجه سال ۱۴۰۳ بودند اما در شرایط کنونی فرصت مناسبی فراهم شده که به این امور رسیدگی شود.
علیاکبر صفایی، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی معتقد است مشکل اساسی در اجرایی شدن این سیاستها این است که مجموعه دریایی به نام شورای هماهنگی ارگانهای دریایی یک سیاست واحد و هماهنگ ندارد. حالا با دستور مقام معظم رهبری شاهد سند بالادستی هستیم که میتواند مسیر حرکت را کاملا شفاف و مشخص کند.
***
دلایل اهمیت اقتصاد دریامحور بویژه در شمال ایران
۱- دسترسی به بازارهای بینالمللی
با توجه به وجود دریای خزر در شمال کشور، ایران میتواند به بازارهای بینالمللی در شمال ایران دسترسی داشته باشد. این قابلیت به کشور امکان گسترش روابط تجاری با ترکمنستان، ارمنستان، آذربایجان و روسیه و صادرات و واردات بیشتر، جذب سرمایهگذاریهای خارجی و ایجاد فرصتهای کسبوکار جدید بویژه در شمال کشور را میدهد.
۲- توسعه صنعت حملونقل دریایی
استفاده از دریا برای حملونقل کالاها و مسافران، اقتصاد کشور را بهبود میبخشد. توسعه صنعت حملونقل دریایی در شمال ایران، امکان ارتباط مستقیم با سایر کشورها را فراهم میکند و باعث کاهش هزینهها و زمان ترانزیت کالاها و مسافر میشود.
۳- بهبود صنعت شیلات و آبزیپروری
دریاها دارای ظرفیت بسیار بالایی در زمینه شیلات و آبزیپروری هستند. توسعه و بهرهبرداری از این منابع، امکان افزایش تولید و صادرات محصولات شیلاتی را فراهم میکند که بهبود درآمد و اشتغال در مناطق ساحلی را به همراه دارد.
۴- توسعه گردشگری ساحلی
دریا و سواحل ایران مناظر طبیعی زیبا و تنوع فرهنگی دارند. توسعه گردشگری ساحلی، امکان جذب گردشگران داخلی و خارجی را فراهم میکند و بهبود درآمد و اشتغال در مناطق ساحلی را به همراه دارد.
5- اکتشاف و بهرهبرداری از منابع دریایی
دریاها منابعی ارزشمند مانند نفت، گاز طبیعی و معادن دریایی دارند. توسعه صنایع نفتی و گازی در ایران، منبع عظیمی از درآمد و اشتغال را فراهم میکند و اقتصاد کشور را بهبود میبخشد. اقتصاد دریامحور در ایران بسیار اهمیت دارد و با توجه به دسترسی به دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان، کشور قابلیتهای زیادی برای توسعه و رشد اقتصادی دارد. از جمله اهمیتهای اقتصاد دریامحور در ایران میتوان به دسترسی به بازارهای بینالمللی، توسعه حملونقل دریایی، صنعت شیلات و آبزیپروری، گردشگری ساحلی و اکتشاف منابع دریایی اشاره کرد. با توجه به این امکانات، توسعه اقتصاد دریامحور میتواند به رشد و توسعه پایدار کشور کمک کند و فرصتهای اشتغال و ارزآوری را بهبود بخشد.