بر اساس بیانیه مشترکی که روز یکشنبه منتشر شد، خروج نیروهای آمریکایی از نیجر به درخواست رهبران نظامی این کشور غرب آفریقا آغاز شد و «حداکثر تا ۱۵ سپتامبر» به پایان خواهد رسید.

پنتاگون به طور رسمی به ۱۰۰۰ نیروی آمریکایی دستور داده است در ماه‌های آتی از نیجر خارج شوند. به گفته یک مقام آمریکایی، این دستور خروج به منزله آن است که امیدی برای توافق درباره باقی ماندن نیروهای آمریکایی در این کشور باقی نمانده است.

دفتر رئیس‌جمهور نیجر توافقنامه با دولت آمریکا برای خروج نیروهای آمریکایی تا ماه سپتامبر را منتشر کرد که در آن تاریخ خروج نظامیان آمریکایی ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴ اعلام شده است. این اخبار 5 روز پس از آن اعلام می‌شود که «کریستوفر مایر» معاون وزیر دفاع آمریکا در امور عملیات‌های ویژه و درگیری‌های کم‌شدت، برای گفت‌وگو با دولت نیجر در این مورد به نیامی رفت. ارتش آمریکا پس از سرمایه‌گذاری در نیجر به ارزش بیش از یک میلیارد دلار طی یک دهه اخیر، موافقت کرده نیروهای خود را از این کشور خارج کند؛ اقدامی که باب میل ایالات متحده نیست و به ادعای مقامات، «ضربه مهلکی» به تلاش‌های «ضدتروریسم» آمریکا در آن منطقه وارد خواهد کرد.

پس از آنکه دولت انتقالی نیجر در ژوئیه گذشته قدرت را به دست گرفت، در گفت‌وگوهای متعدد با مقامات آمریکایی صراحتا اعلام کرد علاقه‌ای به تلاش‌های ایالات متحده برای کمک به هدایت نیجر در مسیری به سوی انتخابات جدید ندارد و در عوض برای خدمات امنیتی به روسیه و برای توافق احتمالی درباره ذخایر اورانیوم به ایران رو می‌آورد.

 این تحولات در حالی است که «علی لامین زین» نخست‌وزیر نیجر هفته گذشته اعلام کرد روابط نظامی با آمریکا در پی تهدید ما به دلیل همکاری با ایران و روسیه قطع شده است.

زین در مصاحبه‌ای اختصاصی با واشنگتن‌پست که سه‌شنبه منتشر شد، اظهار کرد: روابط نظامی نیجر و آمریکا پس از آن قطع شد که یک مقام آمریکایی در سفر به این کشور آفریقایی و مذاکره برای نظامیان ایالات متحده زبان به تهدید گشود.

وی آمریکا را عامل قطع این روابط معرفی کرد و گفت مقام‌های آمریکایی تلاش کردند به نیجر دیکته کنند با چه کشورهایی می‌تواند مشارکت کند. زین همچنین اظهار کرد مقام‌های آمریکایی نتوانستند لزوم حضور نیروهای آن کشور در نیجر را توجیه کنند که این موضوع نیز یکی دیگر از دلایل قطع مناسبات سیاسی دو طرف بود.

آمریکا پس از کودتای سال گذشته در نیجر حمایت امنیتی خود از این کشور را تعلیق کرد و همزمان ضمن درخواست برای انتقال قدرت به یک دولت غیرنظامی، بیش از یک هزار نیروی نظامی را که در خاک نیجر دارد، حفظ کرد.

نخست‌وزیر نیجر تصریح کرد: وقتی تروریست‌ها مردم را کشتند و شهرها را به آتش کشیدند آمریکایی‌ها در خاک ما بودند. این نشانه دوستی نیست که به خاک ما بیایید و اجازه بدهید تروریست‌ها به ما حمله کنند. ما دیده‌ایم که آمریکا برای دفاع از متحدانش چه می‌کند، زیرا وضعیت اوکراین و اسرائیل را می‌بینیم.

به گفته نخست‌وزیر نیجر، مقام‌های این کشور آفریقایی به طور خاص از اظهارات «مالی فی» معاون وزیر خارجه آمریکا در امور آفریقا آزرده‌خاطر شده‌اند.

زین تصریح کرد که فی در سفر ماه مارس خود به «نیامی» پایتخت نیجر به طرز ناشایستی از دولت این کشور خواست اگر خواهان ادامه روابط امنیتی با آمریکاست، باید از تعامل با ایران و روسیه خودداری کند. نخست‌وزیر نیجر افزود که فی تهدید کرد اگر نیامی به دنبال توافق فروش اورانیوم به ایران است، تحت تحریم قرار می‌گیرد.

زین که هدایت مذاکرات با فی را بر عهده داشت، گفت: وقتی صحبت‌هایش تمام شد، گفتم می‌خواهم سخنان شما را در ۲ نکته خلاصه کنم. نخست آنکه به اینجا آمده‌اید و کشور ما را تهدید می‌کنید که این مساله غیرقابل قبول است. نکته دیگر آنکه به اینجا آمده‌اید که بگویید با چه کسانی می‌توانیم ارتباط داشته باشیم که این هم غیرقابل قبول است. اینها را با لحن تحکم‌آمیز و بدون احترام 

گفتید.

نخست‌وزیر نیجر اظهار کرد که سفر فی در ماه مارس نقطه عطفی در مذاکرات با آمریکا بود، زیرا وی در بخش زیادی از اظهارات خود دولت نیجر را به تلاش برای توافق برای فروش اورانیوم به ایران متهم کرد.

زین این اتهامات را نادرست خواند و افزود «مطلقا هیچ چیزی» با ایران امضا نشده است و اگر توافقی امضا شده بود «به طور پنهان انجام نمی‌شد، بلکه مقابل دوربین‌ها امضا می‌شد».

پولیتیکو بامداد شنبه گزارش داد وزارت دفاع آمریکا هفته گذشته دستور داد همه یک هزار نیروی رزمی این کشور از نیجر خارج شوند.

آمریکا ماه آوریل اعلام کرد برنامه‌ریزی برای «خروج منظم و مسؤولانه» از نیجر را آغاز می‌کند اما مقام‌های آمریکایی همچنان به مذاکره با حاکمان نظامی نیجر برای ماندن برخی نیروها در این کشور آفریقایی ادامه دادند.

یک مقام آمریکایی - که خواست نامش فاش نشود - به پولیتیکو گفت هفته گذشته امیدها برای ماندن بخشی از نیروها در نیجر از بین رفت و پنتاگون دستور خروج همه یک هزار نیروی خود از آن کشور را صادر کرد.

این مقام افزود که ممکن است زمان خروج نیروها تغییراتی داشته باشد و این نیروها به پایگاه‌های دیگری در منطقه منتقل می‌شوند.

نیجر نقش محوری در عملیات نظامی آمریکا در منطقه «ساحل» آفریقا داشته و میزبان یک پایگاه هوایی بزرگ آمریکایی است. واشنگتن همچنین صدها میلیون دلار صرف آموزش نیروهای ارتش نیجر کرده است. دولت انتقالی نیجر در پی کودتای سال گذشته، نیروهای فرانسوی را هم از این کشور اخراج و جست‌وجوی شرکای جدید را آغاز کرد.

تحولات غرب آفریقا، این قاره را تبدیل به یک مکان راهبردی در سیاست بین‌الملل کرده است. خبرگزاری فرانسه ۲ ماه قبل در گزارشی نوشت: مراکش و ترکیه که از نفوذ دیرینه‌ای در این منطقه برخوردارند، ممکن است با رقابت جدیدی از سوی ایران روبه‌رو شوند. به نوشته AFP، تهران از سال ۲۰۲۰ نفوذ خود را در منطقه، بویژه در بحبوحه اتفاقات مالی، بورکینافاسو و نیجر افزایش داد. تهران همچنین ماه اکتبر چند قرارداد همکاری با بورکینافاسو در زمینه‌های انرژی، برنامه‌ریزی شهری، آموزش عالی و ساخت‌وساز امضا کرد. ایران که تولیدکننده پهپادهای نظامی است، اواخر ژانویه از تاسیس ۲ دانشگاه در مالی و امضای قراردادهای همکاری مختلف خبر داد. خبرگزاری فرانسه البته در پایان گزارش خود تلاش کرد افزایش حضور ایران در منطقه ساحل را به برنامه هسته‌ای کشورمان مرتبط کند و این سوال را مطرح کرد: آیا تهران ممکن است در نهایت به دنبال ذخایر اورانیوم نیجر که توسط شرکت فرانسوی اورانو بهره‌برداری شده است، باشد؟ یک منبع دولتی نیجر در این باره گفت: «این، منابع ما است. ما می‌توانیم آن را به هر کسی که می‌خواهیم بفروشیم».

***