همه چیز از یک تماس تلفنی در وزارت امور خارجه آن هم در سال 76 شروع شد؛ تماسی که یک سوی آن سردار شهید سلیمانی بود و موضوع هم مسائل عراق. وقتی کارشناس میز عراق در وزارت امور خارجه تلفن را برداشت، فهمید فرمانده نیروی قدس سپاه پشت خط است و این شد ماجرای دوستی دیپلمات وزارت امور خارجه با فرمانده میدان. 

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در سانحه سقوط بالگرد رئیس‌جمهور به همراه آیت‌الله شهید رئیسی به شهادت رسید تا پایان این دیپلمات در کوه‌های آذربایجان رقم بخورد و خونش با خاک ایران درآمیخته شود. 

حسین امیرعبداللهیان سال ۱۳۴۳ در دامغان متولد شد. دوران کودکی را در محله ۱۷ شهریور در جنوب تهران گذراند. پدرش را در 7 سالگی از دست داد. ۳۰ ساله بود که ازدواج کرد. در دانشگاه تهران و دانشکده وزارت امور خارجه، رشته روابط بین‌الملل خواند و مدرک دکترا گرفت. در مصاحبه‌هایش تأکید می‌کرد «دیپلمات» است و اغلب، داستانی جالب و شنیدنی از سردار یا خاطره‌ای از ملاقات‌های شخصی با همتایان بین‌المللی‌اش را روایت می‌کرد؛ تکیه کلامش هم «ما دیپلمات‌ها» بود!

اوایل سال 1370 وارد وزارت امور خارجه شد و از همان ابتدا به معاونت عربی و آفریقایی وزارتخانه رفت و کارش را شروع کرد. به قول خودش این معاونت اگر هیچ خوبی برایش نداشت، این امتیاز را داشت که مستقیم یار غار سردار شهید سلیمانی شود. بعدها که سردار دل‌ها وارد تشکیلات سپاه قدس شد، او رابطه تنگاتنگی با وی داشت. امیرعبداللهیان اوایل سال ۱۳۷۰ رسماً وارد وزارت امور خارجه شد؛ در سابقه او در این وزارتخانه، سمت‌هایی همچون معاون عربی و آفریقایی وزارت خارجه (۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵)، مدیرکل خلیج‌فارس و خاورمیانه (۱۳۸۹)، سفیر ایران در بحرین (۱۳۸۶ تا ۱۳۸۹)، رئیس ستاد ویژه عراق (۱۳۸4 تا ۱۳۸6) و معاون نماینده ویژه وزیر خارجه در امور عراق (۱۳۸2تا ۱۳۸4) دیده می‌شود.

او در دولت شهید رئیسی به عنوان وزیر امور خارجه انتخاب شد و راهبرد «توازن منطقه‌ای» را در پیش گرفت. او اعتقاد داشت ایران باید با توازن رابطه بین کشورهای منطقه، با تمام آنها ارتباط خوب داشته باشد. همچنین او از کمک به گروه‌های مقاومت هیچ مضایقه‌ای نکرد و همراه و رفیق گروه‌هایی مانند حزب‌الله، حشدالشعبی، انصارالله یمن و گروه‌های حماس و جهاد اسلامی فلسطین بود. اصلاً او را به «منطقه» می‌شناختند. گواه این مدعا 8 سفر وزیر امور خارجه به لبنان و سوریه در دوران وزارتش بود. اکثر اندیشمندان منطقه و مقامات عربی و آفریقایی با او رابطه خوبی داشتند و برخی رقیبان ایران در منطقه هم همواره با دید احترام‌آمیز به وی نگاه می‌کردند. خلاصه معروف بود به «دیپلمات میدان»!

کتابی از روایت زندگی حرفه‌ای او منتشر شده است به اسم «صبح شام». به شهادت خود شهید امیرعبداللهیان این کتاب به خواسته سردار شهید سلیمانی نوشته شد. در بخشی از این کتاب روایت‌های جالبی از سردار سلیمانی دیده می‌شود. او در بخشی از کتاب نوشته است: «بخش‌های اطلاعاتی ما مستندات فراوانی دارند که تأیید می‌کند هدف اصلی ایجاد داعش و بحران بزرگی که برای منطقه ایجاد شد، محور مقاومت و ایران است. قرار بود بحران به کشور ما منتقل شود. این نقشه‌ای بود که در سطح کلان برای منطقه و ما کشیده شد. کشورهای منطقه هم هر کدام، بر اساس درکی که از موضوع داشتند، وارد ماجرا شدند. یکی دو بار سردار سلیمانی برای پیگیری بعضی موضوعات، بعد از جلسه دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی بدون هماهنگی قبلی برای دیدن من به وزارت امور خارجه آمد و یگان حفاظت فیزیکی وزارتخانه اطلاع داد سردار سلیمانی آمده و می‌خواهد شما را ببیند. علی‌القاعده آقای سلیمانی اگر به وزارت امور خارجه می‌آمد باید وزیر خارجه را می‌دید. بعد از دیدار به ایشان می‌گفتم سردار! ممکن است وزیر امور خارجه دلخور بشود که شما به اتاق کار من آمده‌اید، خوب است ایشان را هم ببینید. از آنجا که انسان متواضعی بود، می‌گفت اشکال ندارد، حتماً می‌روم ایشان را هم می‌بینم. می‌رفت اتاق وزیر احوال‌پرسی می‌کرد و یک چای هم با ایشان می‌نوشید و ایشان را مطلع می‌کرد».

در عرصه دیپلماسی منطقه‌ای و بعد از عملیات توفان‌الاقصی و همچنین جنگ در غزه و جنایت اسرائیلی‌ها در این باریکه همواره او در پی راهی برای پایان جنایات در غزه و کمک به مردم فلسطین بود. بارها به کشورهای منطقه سفر کرد و در آخرین سفر خود به گامبیا در اجلاس سران کشورهای اسلامی سخنرانی مهمی انجام داد. 

او شیفته «فلسطین» بود. تمام فعالیت‌هایش منوط به آزادی فلسطین و مسجد الاقصی بود. آقای دیپلمات، در کنار همه پست‌های وزارتخانه‌ای‌اش، «مسؤول دبیرخانه ستاد حمایت از انتفاضه فلسطین» بود؛ دبیرخانه‌ای که کارویژه اصلی آن تبیین مسیر آزادی فلسطین و اهمیت این موضوع در سطح سیاسی و بین‌المللی بود. او اواخر دولت قبل از مسؤولیت عربی و آفریقایی وزارت امور خارجه کنار رفت اما کارکرد دیپلماتیکش قطع نشد و در مقام مسؤول بین‌الملل مجلس توانست در سطوح مختلف دیپلماتیک اثرگذار باشد. 

سفرهای منطقه‌ای و همچنین بین‌المللی امیرعبداللهیان به کشورهای مختلف همواره با خبرهای خوبی همراه بود. یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های امیرعبداللهیان در زمان وزارتش احیای روابط با عربستان سعودی بود. همچنین او مقدمات خوبی با طرف مصری برای تجدید رابطه ایجاد کرد. در موضوع برجام و مسائل هسته‌ای نیز با تبعیت از قانون راهبردی هسته‌ای توانست در مذاکرات هسته‌ای مسیر درستی را پیش بگیرد.  

مذاکرات برای تبادل زندانیان و همچنین بازگشت 6‌میلیارد دلار از پول‌های بلوکه ایران در کره‌جنوبی از جمله فعالیت‌های دیگر امیرعبداللهیان بود. روابط مثبت او با کشورهای شرق و کاهش تنش با کشورهای منطقه و برخی کشورهای مستقل جهان از جمله برنامه‌های وزیر شهید بود که بسیاری از آنها انجام و به عنوان برگ مثبتی در کارنامه امیرعبداللهیان ثبت شد. 

رایزنی‌های شهید امیرعبداللهیان قبل و بعد از عملیات «وعده صادق» بسیار برجسته بود. او در کنار میدان که حمله موشکی بزرگی به اسرائیل انجام داد و بازدارندگی ایران را به رخ  طرف غربی و اسرائیلی کشید، با سفرها و گفت‌وگوهای متعدد، بازدارندگی سیاسی و دیپلماتیک برای ایران ایجاد کرد که نمونه بارز آن در نشست شورای امنیت سازمان ملل مقابل نماینده پرحاشیه رژیم صهیونیستی بود. حسین امیرعبداللهیان در 8 ماه گذشته یکی از پرکارترین وزیران خارجه منطقه و دنیا بود که برای توقف جنگ در غزه و اجرای آتش‌بس به رایزنی و گفت‌وگو با همتایان خود پرداخت. او دوران سختی را در این مدت داشت، بویژه در رابطه با حمله رژیم اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق و عملیات «وعده صادق».

در پی قرار گرفتن فعال‌سازی ظرفیت‌های سیاست خارجی و نقش‌آفرینی موثر در تحولات منطقه‌ای و جهانی در اولویت‌های استراتژیک دولت سیزدهم و تاکید بر دکترین همسایگی و همگرایی با هدف بازگرداندن تعادل به سیاست خارجی کشور، اقدام‌های دستگاه دیپلماسی بر 3 محور قرار داده شد: سیاست همسایه‌محور، سیاست خارجی متعادل و دیپلماسی فعال اقتصادی و امیرعبداللهیان به‌ عنوان بازیگر اصلی تامین‌کننده اهداف در نظر گرفته‌شده این 3 محور انتخاب شد. یکی دیگر از مهم‌ترین کارهای امیرعبداللهیان عضویت ایران در پیمان شانگهای بود که مبتنی بر نگاه به شرق جمهوری اسلامی کارکردهای زیادی داشت. امیرعبداللهیان در موضوع برجام نیز پیروی نکردن از رویکرد مذاکره برای مذاکره را در دستور کار قرار داد؛ از این رو دستگاه دیپلماسی ضمن تاکید بر آمادگی برای ادامه مذاکرات همواره اعلام کرد در این مسیر خطوط قرمز و منافع کشور مورد تاکید جدی تهران است. فارین پالیسی در گزارشی بعد از معرفی و انتخاب او به عنوان وزیر امور خارجه تعبیر جالبی از شهید امیرعبداللهیان داشت: «امیرعبداللهیان همان سلیمانی دیپلماسی است».

 

 

جنبش جهاد اسلامی فلسطین با تاکید بر اینکه شهادت آیت‌الله رئیسی و دکتر امیرعبداللهیان ضایعه بزرگی برای ملت فلسطین است و این 2 شهید بزرگوار نقش برجسته‌ای در حمایت از ملت و مقاومت فلسطین داشتند، عمیق‌ترین مراتب تسلیت و همبستگی خود را با ملت و رهبر عالی ایران ابراز کرد. رهبر انصارالله یمن نیز با ابراز تاسف از حادثه دردناکی که برای رئیس‌جمهور، وزیر امور خارجه و همراهان آنها در سقوط بالگرد رخ داد، شهادت این بزرگواران را به ملت، دولت و رهبری جمهوری اسلامی ایران تسلیت گفت. همچنین جنبش حماس در بیانیه‌ای اعلام کرد شهادت رئیس‌جمهور، حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه، آیت‌الله سیدمحمدعلی آل‌هاشم نماینده رهبر معظم، مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی و دیگر همراهان در حادثه تاسف‌بار، فاجعه‌بار و دردناک سقوط بالگرد را به رهبر  معظم، دولت و ملت ایران تسلیت می‌گوییم. حزب‌الله نیز شهادت سیدابراهیم رئیسی و هیات همراه ایشان را تسلیت گفت.