محمد محمدی: در حالی امروز هفتادوهفتمین جشنواره فیلم کن با معرفی برگزیدگان به کار خود پایان  می‌دهد که با توجه به امتیازات، نظرات و رای‌گیری‌های انجام شده توسط نشریات معتبر جهان و منتقدان سرشناس سینما، در دوره هفتادوهفتم اثر قابل توجه و ویژه‌ای اکران نشد و عملا کن 77 به یکی از منحصربه‌فردترین ادوار در ناراضی نگه داشتن منتقدان و کارشناسان سینما بدل شد.

به عنوان نمونه فیلم «اوه، کانادا» در مجله گاردین امتیاز 40 از 100، فیلم «پرنده» در ورایتی 50 از 100 و «مگالوپلیس» در هالیوود ریپورتر 60 از 100 را دریافت کرد. این در حالی است که با توجه میانگین امتیازدهی آثار، مجله اسکرین دیلی به عنوان پایه‌گذار امتیاز در سینما ۲ ستاره را در مجموع به آثار کن 77 داده است.

البته در میان فیلم‌های بخش اصلی آثاری چون «آنورا»، «گرند تور» و «مد مکس» نیز دیده می‌شوند که امتیاز بالای دریافت کرده‌اند اما برآیند و میانگین ستاره در بین 23 فیلم همان‌طور که بیان شد به عدد 2 می‌رسد که در بین ادوار کن بسیار ضعیف قلمداد می‌شود.

این در حالی است که در کن 76 اغلب آثار حاضر، از نشریات و مجلات معتبر و منتقدان سرشناس امتیازات قابل قبولی دریافت کرده بودند. به عنوان نمونه در کن 2023 از 21 فیلم حاضر در آن سال تنها ۳ فیلم بودند که امتیازشان زیر 40 (از 100) بود و فیلمی چون «سقوط یک آناتومی» از ۳ نشریه ورایتی، هالیورد ریپورتر و گاردین امتیاز 80 به بالا دریافت کرده بود؛ موردی که در کن 2024 هرگز اتفاق نیفتاد.

همین موضوع باعث شد مروری داشته باشیم به چند فیلم برگزیده و برنده نخل طلایی از ادوار فستیوال کن که جزو بهترین آثار در سینمای جهان به شمار می‌روند تا با این مقایسه به روشنی متوجه شوید در کن امسال هر فیلمی که نخل طلا به دست آورد، قطعا نمی‌تواند بهترین فیلم در جهان باشد.

* پاریس، تگزاس/ ۱۹۸۴

یکی از بهترین فیلم‌های «ویم وندرس» است؛ کارگردانی که رویای آمریکایی را با رویای اروپایی ترکیب کرده و فیلمی ساخت که پس از گذشت ۴ دهه، هنوز یکی از بهترین عاشقانه‌های تاریخ سینماست. با توجه به بازی‌های فوق‌العاده و یک پایان‌بندی به‌یادماندنی، می‌توان این فیلم را لایق‌ترین اثر در کسب نخل طلا دانست.

* مرد سوم/ ۱۹۴۹

این شاهکار «کارول رید» از قهرمانان گمنام سینمای بریتانیا و یکی از بزرگ‌ترین برندگان نخل طلای کن است؛ برنده‌ای که نشان داد سلیقه هیات داوران کن قابل انعطاف است و یک فیلم نوآر شیک و هوشمندانه هم می‌تواند پیروز نهایی چنین فستیوالی باشد! فیلم درباره یک داستان‌نویس است که پس از پایان جنگ جهانی به وین سفر کرده تا درباره مرگ دوست قدیمی‌اش تحقیق کند. علاوه بر کارگردانی، فیلمبرداری فیلم به مدیریت «رابرت کراسکر» هم آنقدر درخشان بود که جایزه اسکار گرفت.

* اینک آخرالزمان/ ۱۹۷۹

بیشتر فیلم‌های مربوط به جنگ ویتنام، رویکردی کلیشه‌ای نسبت به این جنگ و بازآفرینی تلخی‌هایش روی پرده نقره‌ای داشتند اما هنر «فرانسیس فورد کاپولا» این بود که خطوط را شکست و اثری سترگ، پرحاشیه و استثنایی درباره این جنگ بدنام ساخت. فیلم درباره یک افسر ارتش آمریکاست که مامور می‌شود یکی از سرهنگ‌های خودی را که عقلش را از دست داده و فکر می‌کند خدای یکی از قبایل محلی ویتنام است، از بین ببرد.

فیلم به لطف بازی‌های عالی «مارلون براندو»، «مارتین شین» و «رابرت دووال» یک دستاورد سینمایی است که به‌ رغم بروز تنش‌های جنون‌آمیز در پشت صحنه‌اش، به یکی از بهترین‌های تاریخ سینما تبدیل شد.

* آگراندیسمان/ ۱۹۶۶

«مایکل‌آنجلو آنتونیونی» یکی از اساتید مسلم سینمای ایتالیا، اروپا و جهان بود که می‌شود «آگراندیسمان» را بهترین ساخته او دانست. فیلم درباره یک عکاس فشن است که هنگام عکاسی از زنی زیبا در یک پارک، تصادفا وقوع قتلی را با دوربینش ثبت می‌کند. فیلمنامه فیلم بسیار هوشمندانه به زیر و بم هنر آوانگارد در دهه ۶۰ اروپا پرداخته و کارگردانی آنتونیونی نیز بسیار پویا و استادانه است.

* ویریدیانا/ ۱۹۶۱

شکی نیست که «لوئیس بونوئل» فیلمساز اسپانیایی - مکزیکی یکی از تاثیرگذارترین کارگردانان تمام دوران است اما کمتر کسی او را با «ویریدیانا» که برنده نخل طلای سال ۱۹۶۱ بود به یاد می‌آورد و بونوئل عموما با فیلم‌های کلاسیکی مانند «جذابیت پنهان بورژوازی»، «زیبای روز» و البته «سگ آندلسی» شناخته می‌شود. فیلم موفق بونوئل در کن، داستان راهبه‌ای را روایت می‌کند که مدت کوتاهی قبل از ادای آخرین عهدش، عمویش را که بتازگی همسرش را از دست داده، ملاقات می‌کند.

* راننده تاکسی/ ۱۹۷۶

«مارتین اسکورسیزی» که به‌ عنوان یکی از بهترین فیلمسازان تمام دوران شناخته می‌شود، سال ۱۹۷۶ با فیلم «راننده تاکسی» که نقدی زهرآگین به جامعه آمریکای پس از ویتنام بود، نخستین شاهکارش را تقدیم تاریخ سینما کرد. این فیلم با بازی «رابرت دنیرو»، «هاروی کایتل» و «جودی فاستر»، داستان یک راننده تاکسی نیویورکی پریشان‌حال و کهنه‌سرباز جنگ ویتنام را روایت می‌کند که در خیابان‌های تاریک شهر حرکت می‌کند و در عین حال شاهد لجن و خشونتی است که در خیابان‌ها شروع شده است.

***

حال تصور کنید کدام‌یک از 23 فیلم حاضر در کن 77 در چنین سطح و کیفیتی قرار گرفته است؟! با توجه به امتیازدهی منتقدان و مجلات معتبر بسادگی می‌توان دید کن 2024 به گواه آمار و ارقام یکی از ضعیف‌ترین ادوار خود را گذرانده است.

آش فیلم‌های متوسط و ضعیف در کن به قدری شور شده بود که حتی فیلم رسول‌اف که به صورت غیرقانونی به کن راه یافته بود و انتظار می‌رفت با توجه به سیاست‌های کن و حمایت‌های ویژه و نامتعارف از این فیلمساز به‌رغم خروج غیرقانونی نیز به صورت دستوری و ابلاغی مورد توجه قرار گیرد، توجهات را جلب نکرد(!) در اکران صبح جمعه برای تعداد معدودی از منتقدان و کارشناسان آنها نیز این فیلم را ضعیف، کشدار و پردیالوگ نامیدنند؛ فیلمی که تنها وجه تمایزش با سایر 22 فیلم حاضر در بخش اصلی، مدت ‌زمان طولانی‌اش (2 ساعت و 30 دقیقه!) بود که از آن به عنوان طولانی‌ترین فیلم بخش اصلی نامبرده شد.

اما فارغ از اتفاقات وحواشی پیرامونی رسول‌اف که حتی در کشور نیز چندان شناخته‌شده نیست و اساسا فیلم آخرش هم ارزش چندانی برای پرداختن ندارد، باید منتظر ماند و دید داوران بخش اصلی شامل گرتا گرویگ، خوان آنتونیو بایونا، ابرو جیلان، پیرفرانچسکو فاوینو، لی‌لی گلدستون، اوا گرین، هیروکازو کورائیدا، نادین لبکی و عمر سی امشب کدام‌یک از 23 فیلم حاضر در این بخش را مستحق نخل طلایی می‌دانند.