گروه اجتماعی: هوش مصنوعی این روزها دنیای فناوری را متحول کرده و حالا کشورهای مختلف برای پیشرو بودن در بهره‌گیری از آن، در رقابت تنگاتنگی با یکدیگر قرار گرفته‌اند. ایران نیز بیش از 2 دهه است بستر آن را در مراکز دانشگاهی ایجاد کرده و در این مسیر گام برمی‌دارد و حالا قرار است مرکز ملی هوش مصنوعی طی روزهای آینده افتتاح و از طرفی سند ملی هوش مصنوعی در آموزش عالی رونمایی شود. در چنین شرایطی تلاش برای پیشبرد اهداف در این عرصه بیشتر احساس می‌شود، زیرا هوش مصنوعی، یکی از اولویت‌های جدی در توسعه فناوری‌های تحول‌ساز است که ظهور و بروز آن تحولی را در ساختارهای پیشین رقم می‌زند و مسیر آینده فناوری‌ را دستخوش تحول می‌کند. به گفته معاون علمی رئیس‌جمهور، ایران از نظر دانش فنی و نیروی انسانی وضعیت خوبی دارد، به طوری که در حوزه مقالات و ارجاعات، ایران رتبه ١٧ یا ١٨ را دارد اما در حوزه کاربرد دارای رتبه ٧٠ تا ٨٠ است که این جایگاه به دلیل نبودن زیرساخت‌های لازم در کشور است.

* رونمایی از سند ملی هوش مصنوعی در آموزش عالی

هوش مصنوعی یکی از فناوری‌های نوظهور و مهم است که می‌تواند نقش قابل توجهی در توسعه بخش‌های مختلف صنعت و خدمات کشور داشته باشد. رئیس دانشگاه امیرکبیر با اشاره به تدوین سند ملی هوش مصنوعی در آموزش عالی گفت: این سند به سفارش وزارت علوم و با همکاری سایر دانشگاه‌ها در حال تدوین است و هفته آینده در وزارت علوم ارائه می‌شود. دکتر علیرضا رهایی درباره اقدامات انجام‌شده در دانشگاه صنعتی امیرکبیر در حوزه هوش مصنوعی گفت: هوش مصنوعی یکی از فناوری‌های نوظهور و مهم است که می‌تواند نقش بسیار قابل توجهی در توسعه بخش‌های مختلف صنعت و خدمات کشور داشته باشد. بالطبع در شرایط کنونی اغلب صنایع کشور چه در صنایع ارتباطی و چه دفاعی علاقه‌مندند از ابزارهای هوش مصنوعی برای توسعه خدمات خود استفاده کنند و این کار به نحوی متکی بر فعالیت‌های دانشگاه‌ها و مراکز علمی است. وی ادامه داد: دانشگاه صنعتی امیرکبیر از گذشته به عنوان یکی از قطب‌های مطرح حوزه هوش مصنوعی بوده است. ما مجموعه‌ای از اعضای هیات ‌علمی دانشگاه از 3 دانشکده مهندسی کامپیوتر، مهندسی برق و کنترل و ریاضی و علوم کامپیوتر سازماندهی کردیم که بتوانند از جنبه‌های مختلف مباحث هوش مصنوعی را پشتیبانی کنند و پوشش دهند و به ارگان‌های مختلف خدمات دهند. رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر با اشاره به تدوین سند ملی هوش مصنوعی گفت: این سند، به سفارش وزارت علوم و در قالب همکاری با سایر دانشگاه‌ها در حال تدوین بوده و قرار است هفته آینده در وزارت علوم ارائه شود. وی با تاکید بر اینکه تدوین این سند یک کار میان‌دانشگاهی بوده است، گفت: پس از بررسی سند ملی هوش مصنوعی در وزات علوم، در صورت نهایی شدن، رونمایی خواهد شد. رهایی خاطرنشان کرد: در این سند همه افق‌هایی که می‌تواند در بخش‌های مختلف هوش مصنوعی مطرح شود و نیاز است در بحث آموزش و تحقیقات روی آن کار شود، دیده شده است. همچنین تربیت نیروی انسانی، توسعه فعالیت‌های تحقیقاتی و توسعه فناوری نیز در این سند مورد توجه قرار گرفته است. رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر در پاسخ به این سوال که آیا رشته‌های مرتبط با هوش مصنوعی نیز در تدوین این سند مورد توجه قرار گرفته است؟ گفت: الان در تمام رشته‌های فنی - مهندسی، هوش مصنوعی و تحول دیجیتال به عنوان یک زمینه مهم و در همه برنامه‌های درسی دوره کارشناسی، هوش مصنوعی و تحول دیجیتال به عنوان یک درس و مبنا برای همه در نظر گرفته شده است. وی در ادامه به مهر گفت: همچنین کاربرد هوش مصنوعی در زمینه‌های مختلف تخصصی از جمله مکانیک، انرژی، عمران و... مورد توجه قرار گرفته است و امیدواریم بتواند به توسعه برنامه‌های درسی کمک کند.

* ضرورت توجه به پیشرفت در عرصه هوش مصنوعی

عضو هیات علمی دانشگاه مالک اشتر و متخصص فناوری‌های دیجیتال در گفت‌وگو با «وطن امروز» گفت: ایران در عرصه علم و فناوری‌های نوین شاهد دستاوردهای بزرگی است که بخشی عمده آن ناشی از به کارگیری هوش مصنوعی در این بخش‌هاست. امیر محترمی با بیان اینکه چنین اقداماتی باعث شد سند ملی هوش مصنوعی در کشور تدوین شود، افزود: هم اکنون بیش از 60 کشور دنیا راهبرد ملی هوش مصنوعی را تدوین کرده‌اند و ایران نیز برای اینکه از قافله رقابت عقب نماند، چنین مقوله مهمی را در اولویت قرار داده و با چشم‌اندازی که ترسیم کرده، مسیر پیش‌روندگی را می‌پیماید. با این وجود در سندی که پیش‌نویس آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی طرح شده است، یکی از محورها بحث هوش مصنوعی در عرصه آموزش و پرورش و تاکید بر ورود آن به مراکز علمی است.

محترمی افزود: آموزش‌و‌پرورش نقش مهمی در پیشبرد اهداف توسعه‌ای هوش مصنوعی دارد که باید ایفا کند، چرا که علم و فناوری در حوزه ذیل آموزش می‌گنجد و بهره‌برداری از آن نیز در این بخش تبلور می‌یابد. وی افزود: در بحث تولید علم ایران در حوزه علوم و فناوری و تجاری‌سازی آن جایگاه خاصی دارد به طوری که در سند راهبردی هوش مصنوعی آمده است که سرریز علم به صورت فناوری در بخش‌های مختلف به کار گرفته شود، البته ایران جایگاه خوبی در قالب تولید مقالات علمی هوش مصنوعی در دنیا دارد و این برتری نشان می‌دهد ایران می‌تواند در عرصه هوش مصنوعی در دنیا مطرح شود اما در کاربرد هوش مصنوعی متاسفانه وضعیت رضایت‌بخشی احساس نمی‌شود.

متخصص فناوری‌های دیجیتال تصریح کرد: هوش مصنوعی در ایران یک رشته دانشگاهی است که سابقه طولانی دارد. توجه به این علم در دانشگاه‌ها به اوایل دهه 80 بازمی‌گردد که ابتدا در ذیل رشته‌های مهندسی و کامپیوتر بوده است ولی امروز می‌طلبد این حوزه گسترش یابد، از این رو باید در حوزه آموزش به آن پرداخته شود. اکنون هوش مصنوعی در همه رشته‌های دانشگاهی چون روانشناسی، علوم اجتماعی، علوم انسانی، روزنامه‌نگاری، فنی – مهندسی و... ورود کرده و لازم است دانشجویان و نخبگان بیشتری در این زمینه تربیت شوند. 

محترمی اظهار کرد: در آینده نزدیک کشورهای جهان با هوش مصنوعی پیش خواهند رفت و اگر به این علم و فناوری در کشور کم‌توجهی شود، شاهد عقب‌ماندگی خواهیم بود، زیرا کشورهایی که در این عرصه غالب هستند، با دسترسی به چنین علوم و فناوری‌ای، راه پیشرفت را بر همه می‌بندند. حال با توجه به ورود هوش مصنوعی به آموزش عالی می‌توان امیدوار بود ایران در این عرصه پیشرو شود.