گروه فرهنگ و هنر: موضوع ارسال کتاب یکی از جدیدترین تجربه‌هایی بود که طی سال‌های اخیر و به واسطه شیوع کرونا در کشور به وقوع پیوست؛ تجربه‌ای که امسال به معنای واقعی کلمه پخته‌تر رخ داد. صدالبته در ارسال کتاب به وسیله پست همچنان نواقصی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به ارسال‌های اشتباه و وارد شدن خسارت به سفارش‌ها اشاره داشت اما آنچه در سی‌وپنجمین نمایشگاه کتاب رقم خورد، به مراتب کمتر از ادوار گذشته بود، آن هم در شرایطی که دامنه ارسال در این دوره به مراتب گسترده‌تر بود و به نوعی سراسر کشور را در بر گرفته بود. از این رو به نظر دوره سی‌وپنجم را باید به معنای واقعی در این بخش موفق دانست.

پنجمین تجربه همکاری موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و شرکت ملی پست ایران به‌مناسبت برگزاری نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ رقم خورد؛ تجربه‌ای که به نظر می‌رسد طی 2 دوره اخیر به رشد و پختگی رسیده است و کتاب‌های خریداری شده مردم در بازه زمانی کوتاه‌تری نسبت به دوره‌های پیشین به دست مخاطبان رسید.

طبق آماری که شرکت ملی پست منتشر کرده است، سال گذشته و در ایام برگزاری سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، حدود ۸۳۸ هزار مرسوله از ناشران دریافت و به اقصی نقاط کشور اعم از شهری و روستایی ارسال و توزیع شد. از این تعداد ۲ هزار و ۲۸۴ مرسوله از طریق نمایشگاه فیزیکی و ۸۳۵ هزار و ۷۵۲ مرسوله از طریق نمایشگاه مجازی ثبت سفارش و به تمام نقاط کشور ارسال شد.

برای برگزاری نمایشگاه کتاب تهران ۱۴۰۳ طی تعاملات و تفاهم موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و شرکت ملی پست، ساماندهی تیم‌های اجرایی برای خدمات‌رسانی مناسب در زمان برگزاری نمایشگاه کتاب تهران آغاز شد، بنابراین تدوین و ابلاغ بخشنامه و دستورالعمل‌های اجرایی در نحوه ارائه خدمات پستی و لفاف‌بندی مرسولات به ناشران، اختصاص لفاف‌های استاندارد و مخصوص ارسال کتاب، تعیین دفاتر پستی ثابت و سیار در نقاط پرتراکم مناطق پستی تهران در زمان برگزاری نمایشگاه کتاب، قبول مرسولات ناشران پرترافیک در مرکز تجزیه مبادلات کشور و تعیین دفاتر پستی منتخب در سراسر کشور با هدف تسهیل و تسریع در جمع‌آوری، قبول و رهسپاری مرسولات ناشران، بخشی از این فعالیت‌ها و توافقات بود.

با گذشت بیش از ۱۰ روز از پایان سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، مرسوله‌های پستی همچنان در حال توزیع هستند و فرآیند توزیع ادامه دارد.

محمد احمدی، معاون فنی و بازرگانی شرکت ملی پست ایران درباره فعالیت این مجموعه در گفت‌وگویی اظهار داشت: امسال شرایط سخت‌تر اما عملکرد شرکت ملی پست نسبت به سال گذشته بهتر بود، زیرا حجم ترافیک مرسولات افزایش داشت. علاوه ‌بر این به دلیل شرایط جوی تهران و بارندگی‌ها، توزیع مرسوله‌ها با دشواری همراه شد. مساله دیگر، کمبود نیرویی بود که شرکت پست با آن درگیر است، بنابراین مجموع این عوامل موجب دشواری شرایط شده بود. امسال 2.5 درصد، تعداد کتاب و 3.5 درصد تعداد مرسولات افزایش داشته است؛ در نمایشگاه ۱۴۰۳، از ۸۶۰ هزار مرسوله‌ای که به شرکت ملی پست تحویل شده، ۷۵۰ هزار بسته توزیع شده است، البته طبق آمار خانه کتاب، بیش از ۸ هزار مرسوله دیگر در مراحل آماده‌سازی و تحویل به شرکت پست است و پیش‌بینی می‌شود تعداد مرسوله‌ها به ۸۷۰ هزار عدد برسد.

طبق گفته برخی خریداران بخش مجازی نمایشگاه کتاب تهران طی 3-2 روز نخست نمایشگاه کتاب‌ها به دست خریداران رسید و برخی آمارها نشان می‌دهد سرعت ارسال، نسبت به سال گذشته تقویت شده است. معاون فنی و بازرگانی شرکت ملی پست ایران در این زمینه توضیح داد: سال گذشته میانگین سرعت «سیر» یعنی از زمان دریافت مرسوله تا تحویل، سه و نیم روز بود و امسال به زمان 3.2 درصد رسیده است، بنابراین حدود 0.3درصد وضعیت بهتر شده است.

او معیار این سرعت را به رفتار ناشران وابسته دانست و گفت: این عدد و آمار از لحظه تحویل بسته به شرکت ملی پست محاسبه می‌شود؛ سرعت «سیر» مرسوله‌ها به‌طور میانگین امسال نزدیک 0.2 روز رشد داشته است.

نمایندگان موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، مطابق با 4 دوره گذشته نمایشگاه مجازی، برای نظارت بر فرآیند ارسال بسته‌های پستی نمایشگاه کتاب در مرکز تجزیه و مبادلات کشور حضور داشتند. نظارت بر پالایش و بررسی بسته‌ها برای رفع مشکلات احتمالی از جمله شناسایی بسته‌های خارج شده از سیستم سورتینگ، رفع نواقص بسته‌بندی، بازبینی، اصلاح و ترمیم نشانی مشتری، برخی از اهداف این حضور است. نمایندگان موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، بیش از ۲۰ هزار بسته را بررسی کردند و نشانی مشتری‌ها، مجدد خوانش شده است؛ این فرآیند، روزهای تعطیل آخر هفته نیز ادامه داشت.

یکی از اشکالاتی که امسال در این روند برطرف شد، صدور نسخه نشانی برای نسخه‌های مخدوش بود؛ به ‌عبارت دیگر، برخی نشانی‌ها که با کاغذ رنگی، تعدادی کمرنگ یا حتی پررنگ صادر شده و برای سیستم سورتینگ ناخوانا بود، اصلاح و برای ۱۰۰۰ سفارش، نسخه کاغذی مجدد صادر شد. برخی از این بسته‌ها فقط به یک نسخه کتاب اختصاص نداشت؛ یعنی در یک بسته چند نسخه کتاب وجود داشت.

همچنین هزار و ۴۰ بسته نیز از سوی نمایندگان خانه کتاب و ادبیات ایران از ابتدا بازسازی و در چرخه قرار گرفت؛ به ‌عبارت دیگر دوباره بسته‌بندی شد. این فعالیت‌ها را باید به ارتباط نمایندگان خانه کتاب و ادبیات ایران با سایر دفترهای پستی، خودروهای سیار و مراکز شهرستان‌ها اضافه کرد.

ارسال بسته‌های پستی گاهی ممکن است با پارگی لفاف یا بسته‌بندی همراه باشد، در این زمینه به ‌تازگی تصاویری پخش شده است که نشان‌دهنده ارسال یک کتاب پاره و سوخته به دست مشتری است. احمدی با بیان اینکه این موضوع توسط روابط عمومی و مجموعه همکاران ما در حال پیگیری است، گفت: مشخص نیست چگونه چنین اتفاقی رخ داده و قرار است لاشه کتاب بررسی شود.

وی در ادامه افزود: به‌طور طبیعی ممکن است در کار اجرایی و عملیاتی خطا رخ بدهد و از میان حدود ۸۶۰ هزار مرسوله تعدادی خطا هم رخ بدهد، غیر از این مورد اگر فردی شکایتی دارد می‌تواند در سامانه شکایت شرکت ملی پست یا سامانه خانه کتاب آن را ثبت کند اما تاکنون شکایت خاصی ثبت نشده و یا بسیار پایین بوده است.

معاون فنی و بازرگانی شرکت ملی پست ایران در ادامه گفت: در این حوزه ما تا سقف ۲ میلیون تومان تعهد پرداخت غرامت داریم، گاهی در فرآیند کار اجرایی این موضوع رخ می‌دهد و بیشتر به این دلیل است که لفاف خیلی نامرغوب باشد و پرت کردن آن به دلیل وزن کتاب، موجب پارگی شود که امسال به دلیل استفاده از بسته‌بندی مرغوب تعداد آن کم بود.

احمدی در ادامه با اشاره به همکاری موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و شرکت ملی پست گفت: این همکاری مشترک یک الگوی منحصر‌به‌فرد در دنیاست که در یک رویداد نمایشگاهی، بیش از ۸۰۰ هزار بسته در نقاط مختلف کشور توزیع شد، کار خاص و منحصربه‌فردی است که در سایه همکاری مشترک ۲ مجموعه رخ داده است.

احمدی با بیان اینکه مسیر بلوغ طی شده است و فرآیند کار هر سال حرفه‌ای‌تر می‌شود، گفت: در جریان برگزاری نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ در مجموع ۲۶ نقطه در پایتخت داشتیم؛ وسایل نقلیه موزعان شرکت ملی پست، با نشان نمایشگاه کتاب و شعار این رویداد، در سطح شهر چرخیدند که ابزار تبلیغاتی در خدمت نمایشگاه بود. اعلام آمادگی کردیم اگر شرایطی فراهم شود، به بیش از هزار و ۲۰۰ موزع، ابزار تبلیغاتی برای توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی بدهیم.

* پیش‌بینی راه‌حل برای اشکالات احتمالی

فرآیند پیگیری بسته‌های پستی نمایشگاه کتاب ادامه دارد و تلاش می‌شود اگر مشکلی وجود دارد، به‌‌سرعت مرتفع، کتاب جدید جایگزین یا هزینه خرید کتاب عودت داده شود؛ بنابراین فعالیت‌ها و پیگیری‌ها تا ارسال آخرین بسته پستی ادامه دارد.

با توجه به تجربه ۴ دوره برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب، کیفیت بسته‌بندی بسته‌ها از سوی ناشران بهبود یافته اما برخی ناشران در استفاده از لفاف‌، استانداردها را رعایت نمی‌کنند؛ البته آمار این ناشران نسبت به دوره‌های قبل بسیار کاهش پیدا کرده و کمتر از ۱۵ درصد بسته‌ها دچار اشکال هستند؛ یکی از دلایل این وضعیت، استفاده از لفاف‌های بی‌کیفیت و غیراستاندارد است.

در مقایسه با نمایشگاه سال ۱۴۰۲ سرعت ارسال مرسوله‌های نمایشگاه کتاب سی‌وپنجم افزایش درخورتوجهی داشت و ترافیکی که در برخی استان‌ها وجود داشت امسال وجود ندارد، بنابراین فرآیند ارسال مرسولات روان بود و برخلاف دوره‌های گذشته، کارکنان ۲ مجموعه درگیر باز کردن گره‌های پستی نبودند.