گروه اقتصادی: بریکس اتحادیه‌ای فرا‌قاره‌ای است که کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی اعضای ابتدایی آن بودند. این اتحادیه از منظر اقتصادی دیدگاهی متفاوت از کشورهای اروپایی و ایالات متحده آمریکا دارد. در این ائتلاف باور بر این است که بهترین راه برای کسب منفعت، ‌رو آوردن به چندجانبه‌گرایی است. با این رویکرد شرایط برای اکثریت بهتر خواهد شد. گفتنی است نام بریکس (BRICS) از ابتدای نام کشورهای اولیه عضو این اتحادیه مشتق شده است. 

پس از سال‌ها انتظار در دولت سیزدهم مقدمات عضویت ایران در این اتحادیه فراهم آمد و ۲ شهریور ۱۴۰۲ رسماً خبر اعلام عضویت ایران در گروه بریکس همزمان با سفر آیت‌الله شهید رئیسی به آفریقای جنوبی در رسانه‌ها منتشر شد. 

روز گذشته جلسه وزرای حمل‌و‌نقل عضو بریکس برگزار و ایران پیشنهاد ایجاد سازمان کریدور شمال - جنوب را در آن مطرح کرد. این کریدور می‌تواند کشورهای هند، روسیه و ایران را ذیل ذی‌نفعان خود تعریف کند.

به گزارش «وطن امروز»، وزیر راه و شهرسازی کشورمان در نخستین اجلاس وزرای حمل‌ونقل کشورهای بریکس که به صورت مجازی سخنرانی می‌کرد، گفت: ابتدا مراتب قدردانی خود را از دعوت وزارت حمل‌ونقل فدراسیون روسیه از جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در نخستین اجلاس وزرای حمل‌ونقل کشورهای عضو پیمان بریکس اعلام می‌کنم. مهرداد بذرپاش در ادامه اظهار کرد: بدون تردید برگزاری این جلسات موجب تقویت و هم‌افزایی بخش‌های حمل‌ونقلی و تجاری شده و فرصت‌های جدیدی را در حوزه‌های تجارت، حمل‌ونقل بین‌المللی و ترانزیت ایجاد می‌کند. وی در ادامه با اشاره به اینکه بریکس به عنوان نهادی پیشرو و متشکل از اقتصادهای بزرگ نوظهور توانسته است با ارائه الگوها و ابتکارات مناسب روندهای جدیدی را در جهان شکل دهد، گفت: اعضای بریکس با اقتصادهای مکمل و تنوع فرهنگی می‌توانند نیازهای متقابل را تأمین کنند و تجربه‌های ملی و بومی توسعه‌ای خود را جهت تقویت رفاه و صبح جهانی به اشتراک بگذارند.

* عضویت دائم ایران در بریکس پیشرفت تاریخ‌ساز و موفقیت استراتژیک بود

بذرپاش تصریح کرد: عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران سال گذشته در بریکس پیشرفتی تاریخ‌ساز و موفقیتی استراتژیک برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران محسوب شده و ایران گامی اساسی را به سوی گسترش ارتباطات در تمام حوزه‌های حمل‌ونقل، تجاری و اقتصادی با اعضای بریکس برداشته است. وزیر راه و شهرسازی در ادامه اظهار کرد: سیاست‌ها و برنامه‌های بریکس در بیانیه‌ها و اسناد آن انعکاس یافته که نشان می‌دهد این نهاد قادر است به طیف متنوعی از موضوعات مرتبط با دغدغه‌های جوامع در حال توسعه بپردازد. دستور کار اجلاس حاضر با محورهای دیجیتالی شدن حمل‌ونقل، ایجاد پلتفرم‌های لجستیکی حمل‌ونقل بین کشورهای عضو، حمل‌ونقل پایدار، حمل‌ونقل سبز و توسعه همکاری‌های فی‌مابین از طریق سرمایه‌گذاری‌های مشترک، بستری مناسب برای شکل‌دهی به همکاری‌های سازمان‌یافته فراهم آورده است.

* ظرفیت‌های ممتاز حمل‌ونقلی ایران برای کشورهای بریکس

وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران با موقعیت جغرافیایی ممتاز و مزیت‌های ترانزیتی فراوان، تقاطع کریدورهای ترانزیتی شمال - جنوب و شرق - غرب با داشتن ۱۱ بندر تجاری در حاشیه دریای خزر، خلیج‌فارس و دریای عمان با ظرفیت ۲۷۳ میلیون تن و شبکه ۱۵ هزار کیلومتری خطوط ریلی و بیش از ۲۵۰ هزار کیلومتر انواع راه باکیفیت و ۲۶ پایانه مرزی زمینی، این توانایی را دارد تا با حداقل زمان و هزینه شبکه‌های تجاری منطقه‌ای و بین‌المللی را از طریق خشکی به هم پیوند دهد و زنجیره ارزش منطقه را به بهترین شیوه کامل کند. به طوری که از طریق این شبکه سالانه به میزان ۷۰۰ میلیون تن بار جابه‌جا می‌شود. بذرپاش در ادامه گفت: همچنین ترانزیت از قلمرو ایران با رشد بیش از ۶۰ درصد در ۱۲ ماه گذشته به بیش از 17.6 میلیون تن رسیده که نشان از قابلیت اطمینان، امنیت و مقرون‌به‌صرفه بودن مسیر ترانزیتی ایران برای کشورهای منطقه است.

وزیر راه و شهرسازی همچنین افزود: همکاری با بریکس برای ایران اهمیت ویژه‌ای دارد و در اینجا از تصمیم دولت روسیه برای برگزاری این نشست و بحث پیرامون ابتکارات و ارائه راهکارها برای مقابله با چالش‌های جهانی و بررسی روش‌های تأمین مالی در بخش حمل‌و‌نقل حمایت می‌کنم. وی اظهار کرد: هم‌اکنون زیرساخت‌های ترانزیتی در مسیرهای کریدورهای شمال - جنوب و شرق - غرب در حال تکمیل است و با بهره‌گیری از مکانیسم‌های نوین مدیریت کریدور در همکاری به سازمان‌های حمل‌ونقلی منطقه‌ای و بین‌المللی فرآیندهای استاندارد انجام تشریفات بازرسی و عبور محموله‌های تجاری در حال استقرار است. 

* ایجاد «سازمان بین‌المللی کریدور شمال -  جنوب» منجر به بهبود حمل‌و‌نقل بین‌المللی می‌شود

وزیر راه و شهرسازی اضافه کرد: در همین راستا کریدور شمال - جنوب به عنوان یکی از کریدورهای مهم با داشتن مزیت‌های مناسب و موثر حمل‌ونقلی می‌تواند باعث هم‌افزایی کشورهای عضو بریکس در حوزه حمل‌و‌نقل و ترانزیت شود، لذا همان‌گونه که در بیانیه نشست سه‌جانبه بین ایران، هند و روسیه در تاریخ ۴ جولای ۲۰۲۳ در تهران تصریح شده است، ارتقای ساختار کنونی مدیریت این کریدور به سطح یک سازمان بین‌المللی، تحت عنوان «سازمان بین‌المللی کریدور شمال - جنوب»، می‌تواند به بهبود ساختار سازمانی و مدیریتی این کریدور منجر و در نتیجه باعث بهبود حمل‌و‌نقل بین‌المللی و توسعه حمل‌و‌نقل ترکیبی در چارچوب این کریدور شود، همچنین با ارتقای سطح هماهنگی و یکپارچگی، فعالیت‌های تجاری و ترانزیتی را میان خریداران و فروشندگان با استفاده از شقوق مختلف حمل‌و‌نقل و به صورت ترکیبی برای بهره‌مندی تمام اعضای بریکس ارتقا می‌بخشد. 

بذرپاش اظهار کرد: اکنون فرصتی مغتنم فراهم شده تا برای دستیابی به اهداف بریکس از جمله نوآوری و دیجیتالی شدن زنجیره‌های تأمین، تحرک شهری در راستای اهمیت بخشیدن به توسعه بیشتر سیستم‌های حمل‌و‌نقل عمومی شهری، آموزش منابع انسانی شایسته در ایجاد یک سیستم حمل‌و‌نقل ایمن و تأمین مالی پروژه‌های حمل‌و‌نقل همفکری داشته باشیم. وی افزود: این موقعیت کم‌نظیر جغرافیایی، سیاسی و اقتصادی می‌تواند ایران را به یکی از شرکای پایدار و قابل اتکا برای اتصال بریکس به گلوگاه‌های انرژی و حمل‌و‌نقل و بازارهای بزرگ جهانی تبدیل کند.

* استقبال وزیر حمل‌ونقل روسیه از پیشنهادات ایران پیرامون توسعه کریدور شمال - جنوب

در ادامه وزیر حمل‌و‌نقل فدراسیون روسیه که ریاست این نشست را بر عهده داشت ضمن ابراز همدردی و تسلیت حادثه دلخراش شهادت رئیس‌جمهوری فقید کشورمان و هیات همراه، از پیشنهادهای وزیر راه و شهرسازی درباره توسعه موارد مربوط به کریدورهای شمال - جنوب و شرق - غرب و ترانزیت کالا استقبال کرد. وی همچنین با اشاره به مزیت‌ها و ظرفیت‌های حمل‌ونقلی موجود در ایران، بر استفاده حداکثری کشورهای بریکس از این ظرفیت‌ها تأکید کرد. خبرگزاری تاس پس از اتمام این نشست اعلام کرد شورای فدراسیون (سنای) روسیه قانون توافقنامه تجارت آزاد بین کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) و ایران را تصویب کرد. این سند در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۳ در سن‌پترزبورگ امضا شد و انتظار می‌رود جایگزین توافقنامه موقت تشکیل منطقه آزاد تجاری بین طرفین در ۱۷ مه ۲۰۱۸ شود. این توافقنامه قوانین اساسی تجارت بین اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کشورهای عضو آن و ایران را به شکلی ارائه می‌دهد که «تا حد امکان نزدیک به قوانین سازمان تجارت جهانی (WTO) باشد. این قوانین شامل مواردی از جمله اصل «ملت بهین دوست»، استفاده از اقدامات حفاظتی و اداره گمرکی، امتناع از اعمال ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های کمّی در واردات کالا، همچنین مقرراتی است که شامل استانداردهای اساسی WTO در زمینه‌های دامپزشکی، بهداشتی و بهداشت گیاهی می‌شود. این موافقتنامه علاوه بر قوانین استاندارد سازمان تجارت جهانی، شامل تعهدات دیگری که در اتحادیه اقتصادی اوراسیا اعمال می‌شوند نیز هست. این تعهدات برای اطمینان از یک دوره انتقال ۱۸۰ روزه از انتشار تا لازم‌الاجرا شدن مقررات فنی انجام شده است. طبق اسناد ضمیمه این قانون، این تعهدات «شفافیت... تجارت ایران را افزایش می‌دهد و شرایط نظارتی را با شرایط اتحادیه اقتصادی اوراسیا که در حال حاضر بر اساس همین اصول عمل می‌کند، مطابقت می‌دهد. این توافقنامه همکاری در زمینه‌های مختلف از جمله استخراج، فرآوری و استفاده از مواد معدنی، بهره‌وری انرژی، تحقیق و نوآوری، آموزش، پزشکی، حمل‌ونقل، مخابرات، زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل و لجستیک و کریدورهای حمل‌و‌نقل را پیش‌بینی کرده است». این سند همچنین یک رژیم تجارت ترجیحی را «برای حدود ۸۷ درصد از طیف محصولات فعالیت‌های اقتصادی خارجی» ایجاد می‌کند. قانونگذاران بر این باورند که اجرای این توافق به صادرکنندگان روسی اجازه می‌دهد سالانه حدود ۳۰۰ میلیون دلار در عوارض گمرکی صرفه‌جویی کنند. انتظار می‌رود این توافق به توسعه بیشتر همکاری‌های تجاری و اقتصادی با ایران کمک کند. شایان ذکر است در این نشست بیانیه‌ای نیز با موضوع توسعه همکاری‌ها در زمینه حمل‌و‌نقل قرائت شد و به تایید اعضا رسید.