گروه سیاست خارجی: ۳ کشور اروپایی معروف به تروئیکا با ارائه پیش‌نویسی به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه‌ای را علیه برنامه هسته‌ای ایران به تصویب رساندند. ایران هم اعلام کرد تهران تعهدات خود را در توافق هسته‌ای انجام داده و این طرف غربی است که با نقض تعهدات باعث انحراف در مسیر توافق شده است. به این ترتیب به نظر می‌رسد ایران در پاسخ به این قطعنامه کاهش دوباره تعهدات هسته‌ای را در پیش خواهد گرفت. تروئیکای اروپا (آلمان، فرانسه و انگلیس) در ادامه اتهام‌زنی‌ها به ایران، نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل نوشته و در آن مدعی نقض تعهدات ایران در توافق هسته‌ای شدند؛ اقدامی که دیپلمات‌ها روز پنجشنبه مدعی شدند هدف از آن فشار آوردن به ایران برای حل‌وفصل دیپلماتیک این مساله و پرهیز از اعمال دوباره تحریم‌های سازمان ملل است. تروئیکای اروپا پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کرد که روز چهارشنبه با ۲۰ رای موافق، ۲ رای مخالف و ۱۲ رای ممتنع در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصویب شد. به گفته دیپلمات‌ها، در این قطعنامه از ایران خواسته شده درباره ذرات اورانیوم کشف‌شده در ۲ سایت توضیح دهد، همکاری با آژانس را بهبود بخشد و از تصمیم خود برای لغو انتصاب بازرسان باتجربه آژانس بازگردد.

این در حالی است که نمایندگی ایران در سازمان‌های بین‌المللی اعلام کرده تهران در چارچوب موافقتنامه پادمان جامع تاکنون با آژانس همکاری کامل کرده و تمام مواد و فعالیت‌های هسته‌ای ایران به طور کامل به آژانس اعلام و توسط آژانس راستی‌آزمایی شده است. همچنین در قطعنامه پیشنهادی اروپایی‌ها ادعا شده ایران تعهدات خود در زمینه پادمان‌های پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را نقض کرده است. اگرچه نمایندگی ایران در این‌باره اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران به طور کامل به تعهدات خود از جمله موافقتنامه پادمان جامع پایبند بوده و تمام تلاش خود را به کار گرفته است تا آژانس بتواند به طور موثر فعالیت‌های راستی‌آزمایی خود را در ایران انجام دهد. البته ایران هم پاسخی به موارد اعلام شده آژانس ارائه کرده است که نشان می‌دهد تهران در موضوع فنی دست پری دارد. تهران اعلام کرده است تصمیم ایران برای توقف اجرای تعهدات خود تحت برجام کاملا مطابق حقوق ذاتی کشور طبق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام و پاسخی به خروج غیرقانونی آمریکا از برجام، همراه با ناتوانی 3 کشور اروپایی در پایبندی به تعهدات خود بود. این واقعیت آشکار به هیچ‌وجه نمی‌تواند مبنایی برای 3 کشور اروپایی برای خودداری از اجرای تعهدات خود باشد. سازمان انرژی اتمی در بیانیه خود درباره این مواضع آورده است: «از نظر حقوقی، ارزیابی‌های آژانس در گزارش خود بر پایه اطلاعات غیرموثق و اسناد غیرمعتبر ارائه شده توسط رژیمی است که نه ‌تنها دائما علیه روابط ایران با آژانس توطئه می‌کند، بلکه مرتکب خرابکاری، حمله و تهدید حمله به ایران، همراه با سیاست وحشیانه و نسل‌کشی علیه مردم بی‌گناه غزه می‌شود که اکنون دیگر برای جامعه جهانی کاملا شناخته شده است». همچنین ایران اعتقاد دارد  پذیرش اجرای کد اصلاحی 3.1 از جمله اقدامات منعکس شده در بند ۱۳ مقدمه برجام و همچنین بند ۶۵ پیوست یک آن بوده است. به دنبال خروج آمریکا از برجام و عدم اجرای تعهدات اتحادیه اروپایی و 3 کشور اروپایی آلمان، انگلستان و فرانسه تحت این توافق، ایران در اعمال حقوق خود وفق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، تصمیم گرفت صرفا به تعهدات خود در چارچوب موافقتنامه پادمان جامع (CSA) عمل کند. با این حال، ایران با حسن نیت و در سایه تفاهم به دست آمده با مدیرکل، قبلا اطلاعات کلی‌ای را درباره برنامه‌ریزی موسسات جدید (از جمله ایران هرمز و سیستان‌وبلوچستان) ارائه و اعلام کرده است اطلاعات پادمانی مربوط در زمان مقرر در اختیار آژانس قرار خواهد گرفت. در رابطه با بازرسان لغو انتصاب شده، آژانس باید به طور کامل به حقوق ایران بر اساس موافقتنامه پادمان جامع از جمله ماده ۹ آن احترام بگذارد. هرگونه تلاش برای به ‌خطر انداختن حقوق حاکمیتی کشورهای عضو در مغایرت با موافقتنامه جامع پادمانی مربوط غیرقابل قبول است و نباید سابقه‌ای ایجاد کند که حقوق کشورهای عضو را به مخاطره اندازد. در همین ارتباط خبرگزاری رویترز گزارش داد: نامه فرانسه، انگلیس و آلمان به وضوح، در بر دارنده تهدید «بازگردانی یک‌باره» تحریم‌های سازمان ملل(سازوکار ماشه) نیست اما این کشورها در آن متذکر شده‌اند تاریخ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که سند قانونی توافق هسته‌ای است، در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ به پایان می‌رسد. در نامه تروئیکای اروپا که تاریخ آن ۳ ژوئن است، گزارش ماه پیش (میلادی) مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی بهانه‌ای برای اتهام‌زنی به ایران در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای آن، از جمله در زمینه افزایش ذخایر و تولیدات اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالا قرار گرفته است.

در این نامه که رویترز آن را رویت کرده، این ۳ کشور بدون اشاره به تاثیر خروج یک‌جانبه آمریکا در روند اجرای برجام و نادیده گرفتن پایبندی‌های ایران به تعهدات خود در توافق، با وجود متحمل شدن تحریم‌های واشنگتن، ادعا کرده‌اند: گسترش فعالیت‌های هسته‌ای ایران، برجام را پوچ و بی‌اثر کرده و از ارزش آن در زمینه منع اشاعه تسلیحات اتمی کاسته است. این ادعا در حالی مطرح می‌شود که نمایندگی ایران در سازمان ملل در نامه‌ای به شورای امنیت گفته است: تروئیکای اروپا همچنان جمهوری اسلامی ایران را به عدم پایبندی به تعهدات برجامی متهم می‌کند، در حالی که به عمد منشأ اصلی وضعیت کنونی را نادیده می‌گیرد. در نامه نمایندگی ایران آمده است: تصمیم ایران برای اتخاذ اقدامات اصلاحی کاملا مطابق با حق ذاتی‌اش طبق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام در واکنش به خروج یکجانبه آمریکا از این توافق و همچنین عدم پایبندی ۳ کشور اروپایی به تعهدات خود انجام شده است. نمایندگی ایران در این نامه خاطرنشان کرده است: هدف این تصمیم ایران که یک سال کامل پس از خروج غیرقانونی ایالات متحده و شکست ۳ کشور اروپایی در اجرای تعهدات لغو تحریم‌ها اتخاذ شد، کاملا واضح بود؛ بازگرداندن تعادل در تعهدات متقابل و منافع تحت برجام. خبرگزاری رویترز در ادامه گزارش داد: «دیپلمات‌های غربی و دیگر منابع مطلع از نامه تروئیکا گفتند هدف آن تلاش برای افزایش فشار بر ایران در شورای امنیت و زمان خریدن به منظور یافتن راهکاری دیپلماتیک پیش از به پایان رسیدن تاریخ اختیار قانونی آنها در فعال کردن بازگردانی یک‌باره تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران در سال آتی است». آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل ۲ بار در سال، معمولا در ژوئن و دسامبر، درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ گزارش ارائه می‌کند. شورای امنیت قرار است ۲۴ ژوئن گزارش بعدی را بررسی کند. این در حالی است داریل کیمبال، مدیر اجرایی انجمن غیردولتی کنترل تسلیحاتی آمریکا درباره این نامه مدعی شد: اشاره تروئیکای اروپا به تاریخ اکتبر ۲۰۲۵، وقتی مهلت بازگردانی یک‌باره تحریم‌های سازمان ملل به پایان می‌رسد و مکاتبه آنها با شورای امنیت بیانگر این است که آنها واقعا در تلاشند زمینه قانونی بازگردانی تحریم‌ها علیه ایران در زمانی دیگر را فراهم کنند. از سوی دیگر ایران، روسیه و چین با همراهی 5 کشور دیگر علیه قطعنامه پیشنهادی اروپا بیانیه‌ای صادر کردند که بسیار بی‌سابقه است. در این بیانیه مشترک که برای نخستین‌بار از سوی ۳ کشور در نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه شد، آمده است: کشورهای ما به طور مداوم هواداران قوی برجام بوده‌اند. ما به همراه طرف‌های دیگر، زمان و تلاش خود را در مذاکراتی سرمایه‌گذاری کردیم که منجر به انعقاد توافق برجام در سال ۲۰۱۵ و سپس اجرای آن شد. این بیانیه که از سوی میخائیل اولیانف، سفیر و نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین ارائه شد، می‌افزاید: از سال ۲۰۱۸ هنگامی که آمریکا به طور غیرقانونی و یکجانبه از این توافق خارج شد و تحمیل تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی و اعمال سیاست فشار حداکثری علیه ایران، نقطه عطفی برای این توافق شد، حمایت ما از برجام تغییر نکرده است. ایران، چین و روسیه با تاکید بر اینکه «ما از هیچ تلاشی برای بازگرداندن برجام دریغ نکردیم» یادآور شدند در نتیجه ۸ دور مذاکرات وین، آمادگی خود را برای توافق درباره از سرگیری اجرای برجام بر اساس متن آگوست ۲۰۲۲ اعلام 

کردیم.

 همچنین رئیس‌جمهور روسیه در یک نشست خبری درباره قطعنامه صادر شده علیه ایران مطالبی را عنوان کرد که برای اروپایی‌ها و آمریکا بسیار گران تمام شده است. ولادیمیر پوتین اظهار داشت: از نظر ما ایران به تعهدات خود در قبال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کاملا پایبند است و آنها را انجام می‌دهد و تخطی نکرده است. وی با اشاره به اقدام آمریکا در دوران ریاست جمهوری ترامپ در خروج از برجام گفت: آمریکا به شکل یکجانبه از برجام خارج شد و از طرف دیگر، جالب است که اروپایی‌ها به ایران می‌گفتند شما باید یکجانبه به تعهدات خود پایبند باشید. این «مسخره» است. پوتین ادامه داد: موضع روسیه این است که به برجام پایبند باشید و تعهدات اضافی نیز از یکدیگر نخواهید. ما از مقام‌های ایران خواستیم آرامش خود را حفظ کنند و به برجام پایبند بمانند اما همواره با خود فکر می‌کردم چگونه می‌توان برجام را پیش برد؟ وی خاطرنشان کرد: باید مکانیزم‌های جدیدی پیدا کرد. اینکه یک دولت توافقی را امضا کند و دولت بعد آن را مچاله کند که توافق نیست! 

چهارمین قطعنامه شورای حکام بعد از اجرای برجام در حالی به تصویب رسید که ایران طی روزهای گذشته به تروئیکای اروپا هشدارهای جدی‌ داده و تأکید کرده بود تحرکات علیه کشورمان قطعا بدون پاسخ نخواهد ماند. علی شمخانی، مشاور سیاسی رهبر معظم انقلاب اسلامی چند روز قبل در شبکه اجتماعی ایکس به کشورهای اروپایی هشدار داد: «اگر برخی کشورهای اروپایی کج‌فهم در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ایران بخواهند در نشست آتی شورای حکام آژانس، موضع خصمانه‌ای نسبت به برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران اتخاذ کنند، با واکنش جدی و موثر کشورمان روبه‌رو خواهند شد». محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان نیز با یادآوری تعهدات برجامی آمریکا و اروپا اعلام کرده بود فعالیت هسته‌ای ایران در چارچوب قانون کشورمان، پادمان و «ان‌پی‌تی» است اما برخی تعهدات در برابر عدم تعهد طرف مقابل کنار گذاشته شده و در صورت بازگشت طرف غربی به تعهدات، ایران نیز به مسیر تعهدات قبلی بازمی‌گردد. رئیس سازمان انرژی اتمی هشدار داده بود صدور قطعنامه یا فشار سیاسی قطعا به عکس‌العمل کشورمان ختم خواهد شد. در همین راستا پیش از آغاز رای‌گیری، کشورهای موسوم به گروه همفکر، با صدور بیانیه‌ای مشترک، تصویب قطعنامه علیه ایران را اشتباه محاسباتی خوانده و هشدار دادند چنین اقدامی نتیجه معکوس خواهد داشت. آنها از کشورهای عضو شورای حکام خواستند در برابر تلاش‌ها برای سیاسی ‌کردن مسائل پادمانی مقاومت کرده و به این قطعنامه رای موافق ندهند. کشورهای گروه همفکر در بیانیه خود تصریح کردند: «ما از ادامه تعامل ایران با آژانس درباره مسائل پادمانی استقبال و از سفر مدیرکل آژانس به ایران در ماه گذشته و همچنین تحرکات مثبت برای گفت‌وگوها و همکاری‌های بیشتر قدردانی می‌کنیم. در جریان سفر اخیر مدیرکل به ایران، ۲ طرف توافق کردند ارتباط خود را درباره ادامه اجرای بیانیه مشترک مارس ۲۰۲۳ حفظ کنند و آنها در شرف بحث درباره همکاری بیشتر هستند. در چنین زمانی، فرانسه، آلمان و بریتانیا به دنبال پیشبرد پیش‌نویس قطعنامه هستند که نتیجه معکوس خواهد داشت». همچنین وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در واکنش به قطعنامه مصوب شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بیانیه‌ای صادر کرد. در این بیانیه آمده است: «وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، اقدام تعدادی از کشورها در تصویب یک قطعنامه علیه ایران در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را بشدت محکوم می‌کند. جمهوری اسلامی ایران ارائه و تصویب این قطعنامه را اقدامی سیاسی و غیرسازنده و در ادامه سیاست‌های شکست خورده قبلی برخی کشورهای غربی و تلاشی برای سوءاستفاده سیاسی از سازوکارهای بین‌المللی علیه کشورهای مستقل می‌داند. جمهوری اسلامی ایران متعهد به ادامه همکاری فنی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در چارچوب حقوق و تکالیف بین‌المللی خود بر اساس معاهده عدم اشاعه و موافقتنامه پادمان است. صدور این قطعنامه هیچ تاثیری بر اراده جمهوری اسلامی ایران برای ادامه بهره‌برداری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای و عملیاتی کردن طرح‌های توسعه‌ای هسته‌ای خود مطابق حقوق کشور ذیل معاهدات ذی‌ربط بین‌المللی ندارد».

اما تحلیل قطعنامه تروئیکای اروپا علیه ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شامل چند موضوع است:

1- اروپا و آمریکا در چند ماه اخیر دوباره نقش «پلیس خوب» و «پلیس بد» را بازی کرده و آن را بین خودشان تقسیم کرده‌اند. فرانسه چنین نقشی را در زمان امضای توافق انجام داده بود و در لحظه‌های آخر توافق، سخنگوی صهیونیست‌ها بود. آمریکا هم در چند ماه اخیر برای اینکه روزنه مذاکره با ایران بسته نشود، دوباره درخواست مذاکرات غیرمستقیم با ایران را داشته است ولی از طرف دیگر اروپا در حال انجام کارهای غیرمسؤولانه است.

2- اروپا قصد دارد به عنوان یک طرف برجام با تصویب قطعنامه‌های متعدد علیه ایران فشار بر تهران برای پذیرش یک توافق بد را افزایش دهد؛ موضوعی که ایران بارها آن را رد کرده و از طرف‌های غربی خواسته است به تعهدات خود درباره رفع تحریم‌ها در توافق هسته‌ای بازگردند.

3- اروپا و آمریکا می‌دانند ایران به نقطه «گریز هسته‌ای» رسیده و برای آنها واضح است بازی خطرناک قطعنامه علیه ایران و فشار اجرای «مکانیزم ماشه» می‌تواند راهی بدون بازگشت پیش ‌روی تهران قرار دهد و باعث پشیمانی طرف مقابل شود.

4- ایران در چند سال اخیر نشان داده است تحریم و قطعنامه اثری بر برنامه هسته‌ای کشور نخواهد داشت و هر بار قطعنامه‌ای علیه تهران به تصویب رسیده است، نمونه‌ای جدید از دستاوردهای هسته‌ای رونمایی می‌شود که باعث شگفتی طرف مقابل شده است.

5- رای اخیر روسیه و چین در شورای حکام و بیانیه مشترک آنها با تهران هم گواه این موضوع است که در دنیای چندقطبی اخیر این ۲ کشور در کنار ایران برای مقابله با تهدیدات حقوقی غرب قرار دارند. بنابراین اروپا می‌داند در پایان مهر 1404 اگر توافقی با تهران نداشته باشد، دیگر نمی‌تواند قطعنامه‌ای جدید علیه برنامه هسته‌ای ایران در شورای امنیت تصویب کند.