مهدی سیف‌تبریزی: در بیست‌وهفتمین نشست اقتصادی سن‌پترزبورگ که با حضور 139 مقام بلندپایه سیاسی، اقتصادی و رسانه‌ای جهان و با حضور 18600 شرکت‌کننده با شعار «تشکیل مراکز جدید رشد به‌ عنوان سنگ‌ بنای یک جهان چندقطبی» در روسیه برگزار شد، شاهد شکست سیاست‌های انزوای اقتصادی و دیپلماتیک غرب ‌جمعی در قبال مسکو هستیم؛ نشستی که از سال 1997 با هدف نشان دادن فرصت‌های سرمایه‌گذاری خارجی در روسیه، بحث درباره سیاست‌های اقتصادی و ارائه تصویری جهانی از پویایی اقتصادی روسیه در شهر سن‌پترزبورگ در حال برگزاری است و از آن به‌عنوان «داووس روسیه» نام برده می‌شود و سالانه شاهد حضور طیف گسترده‌ای از سیاستمداران و سرمایه‌داران غربی در آن بودیم. شاید بتوانیم مهم‌ترین رویداد تجاری‌ای که در این نشست و در اوج روابط روسیه و غرب اتفاق افتاد، قرارداد خط لوله گاز «نورد استریم» بین روسیه و آلمان بدانیم؛ قراردادی که اقتصاد کشورهای اروپای غربی و روسیه را دچار تحولی بزرگ در این حوزه کرد. 

با این حال، جنگ اوکراین وضعیت را در روابط ژئوپلیتیک و تجارت‌ جهانی تغییر داد. از روزهایی که تعداد زیادی از رهبران تجاری و سران کشورهای غربی در مجمع اقتصادی بین‌المللی سن‌پترزبورگ شرکت می‌کردند و این امکان را به روسیه می‌داد تا این کشور اقتصاد و فرصت‌های سرمایه‌گذاری خود را به نمایش بگذارد، چند سال گذشته است. اکنون اما روسیه به دنبال استفاده از مزایای نشست اقتصادی سن‌پترزبورگ به منظور ایجاد روابط جدید و مستحکم با کشورهای جنوب ‌جهانی و بویژه اعضای بریکس، شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا است. روسیه نشان داد با گسترش گفتمان جهان چندقطبی و برنامه‌ریزی صحیح در دستیابی به این استراتژی، توانسته است نه‌تنها خود را از بحران‌های ناشی از تحریم‌های گسترده غرب ‌جمعی رها کند و رشد اقتصادی 3.6 درصدی را در سال 2023 و 5.4 درصدی را در 3 ماهه اول سال 2024 برای این کشور به ارمغان بیاورد، بلکه توانسته در اوج تحریم‌ها از نظر برابری قدرت خرید و تولید ناخالص داخلی، این کشور را در جایگاه چهارم بزرگ‌ترین اقتصاد‌های جهان قرار دهد و این درحالی است که آمریکا با 2.7 درصد، آلمان 0.2 درصد، انگلستان 0.5 درصد و فرانسه 0.7 درصد رشد اقتصادی، ارقام بسیار کمتری را نسبت به روسیه دارا هستند. 

در مقابل اما غرب‌ جمعی بویژه اعضای اتحادیه اروپایی تنها بازندگان بزرگ تقابل با روسیه و گسترش شبکه تحریم‌های این کشور بوده‌اند به شکلی که در حوزه انرژی با وضع تحریم‌های بی‌سابقه بر صنایع نفت و گاز روسیه و همچنین ایجاد اختلال در صدور گاز این کشور به اروپا با منفجر کردن خط لوله نورد استریم، متوجه ضرر هنگفتی بالغ بر 700 میلیارد یورو شده‌اند که انتظار می‌رود تا آخر سال جاری میلادی این رقم به یک تریلیون یورو هم برسد. این حجم ضرر نه‌تنها بابت از دست دادن منابع ارزان‌قیمت انرژی روسیه، بلکه بابت خرید گاز گران‌قیمت ال‌ان‌جی از آمریکا، هزینه انتقال آن و از همه مهم‌تر ایجاد زیرساخت‌های نگهداری و تبدیل آن برای استفاده در صنایع کشورهای اروپایی بر اقتصاد این اتحادیه تحمیل شده است. آنچه برای کشورهای غربی ناراحت‌کننده است این است که روسیه در واقع توانسته است اقتصاد خود را با واقعیت جدید تحریم‌ها و محدودیت‌های تجاری در برخی از بزرگ‌ترین صنایع خود مانند بخش نفت و گاز وفق دهد. صندوق بین‌المللی پول ماه آوریل پیش‌بینی کرد «انتظار می‌رود اقتصاد روسیه در سال جاری سریع‌تر از همه اقتصادهای پیشرفته رشد داشته باشد». روسیه می‌گوید تحریم‌های غرب بر صنایع حیاتی این کشور موجب شده است این کشور در مهم‌ترین صنایع خود به خودکفایی برسد. در همین حال، ادامه صادرات نفت و کالا به کشورهایی مانند هند و چین و همچنین دور زدن تحریم‌ها  و قیمت بالای نفت، به این کشور اجازه داده است تا درآمدهای صادراتی نفت خود را حفظ کند. اما شاید مهم‌ترین نکته درباره برگزاری اجلاس اقتصادی سن‌پترزبورگ برای روسیه نشان دادن شکست سیاست‌های تحریمی و انزوای اقتصادی و دیپلماتیک غرب‌ جمعی درباره مسکو باشد. با گذشت 2 سال و نیم از آغاز جنگ اوکراین و اعمال بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین شبکه تحریمی درباره روسیه از سوی آمریکا و متحدانش، حضور بسیاری از شرکت‌های خارجی برای شناخت ظرفیت‌های روسیه جهت سرمایه‌گذاری بویژه در حوزه انرژی و یا فناوری‌های های‌تک نشان‌دهنده ظهور جهان چندقطبی و خروج جهان از هژمونی غرب و ایالات‌متحده است.  این امر را بخوبی می‌توان در سخنرانی ولادیمیر پوتین در مراسم اختتامیه این نشست مشاهده کرد؛ جایی که پوتین به صراحت به رشد اقتصادی روسیه با کمک کشورهای دوست اشاره داشت و عنوان کرد سه‌چهارم گردش مالی تجاری روسیه از سوی این کشورها در حال انجام است. همچنین از دیگر نکات مهمی که پوتین در راستای ظهور جهان چندقطبی به آن اشاره کرد مساله دلارزدایی در تجارت میان روسیه و کشورهای دوست در قالب بریکس، شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا بود. رئیس‌جمهور روسیه با بیان اینکه حدود 40 درصد از حجم پرداخت‌ها به ارزهای ملی در حال انجام است، نوید گذار به جهان چندقطبی را به کشورهای جنوب جهانی و گفتمان شرق‌گرایی داد.