گروه سیاسی: «به گذشته شخص نگاه کنید. کارآمدی را با حرف نمی‌شود تشخیص داد»؛ این جمله بخشی از توئیت اخیر صفحه KHAMENEI.IR درباره دقت در انتخاب کاندیداهای ریاست‌جمهوری است که بازتاب بسیاری در فضای مجازی یافته است. رهبر معظم انقلاب در سخنرانی تلویزیونی به مناسبت سی‌ودومین سالگرد رحلت امام خمینی(ره) در 14 خرداد 1400 تصریح کرده بودند: «در انتخاب باید دقت کرد. من تأکید می‌کنم به وعده و حرف نمی‌شود اطمینان کرد. ما نسبت به دیگران هم همین حرف را می‌زنیم؛ نسبت به خارجی‌ها که مدام حرف و وعده تحویل ما می‌دهند. من به مسؤولان محترم در همین قضایای هسته‌ای‌ که در جریان است، همیشه همین را می‌گویم که به حرف و وعده اعتماد نکنید؛ به عمل کار برآید؛ به حرف زدن و به گفتن و به وعده دادن نمی‌شود اعتماد کرد؛ در مسائل مهم کشور هم همین جور است. خب! حرف، آسان است؛ هر کسی می‌آید یک ادعایی می‌کند، یک وعده‌ای می‌دهد، یک حرفی می‌زند؛ به اینها نمی‌شود اعتماد کرد؛ باید نگاه کرد و دید آیا یک عملی در گذشته‌ این شخص وجود دارد که این وعده را تأیید کند و تصدیق کند، یا نه؛ چنانچه وجود داشت، می‌شود به او اعتماد کرد، و الا نه! بنابراین کارآمدی را با حرف نمی‌شود تشخیص داد». این فرمایشات رهبر انقلاب نشان می‌دهد از نگاه‌ ایشان، کاندیدای باتجربه، دارای سوابق و کارنامه اجرایی موفق، می‌تواند گزینه درست برای انتخاب در انتخابات دوره چهاردهم ریاست‌جمهوری باشد.

از روز گذشته تبلیغات نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به طور رسمی آغاز شد و در روزهای آتی شاهد برگزاری برنامه‌های تلویزیونی نامزدهای انتخابات دوره چهاردهم ریاست‌جمهوری در راستای ارائه طرح‌ها و برنامه‌های‌شان برای اداره کشور خواهیم بود. توجه به بیانات رهبری از آن جهت حائز اهمیت است که انتخابات ریاست‌جمهوری در شرایط خاصی در حال برگزاری است و نامزدها زمان کافی برای تعمیق طرح‌ها و برنامه‌های خود نداشته‌اند و جامعه ایران باید از بین گزینه‌ها چهره‌ای را انتخاب کند که سابقه اجرایی داشته و کارآمدی در بخش اجرایی را تجربه یا درک کرده باشد، لذا جامعه در فرصت پیش رو برای انتخاب فرد اصلح صرفا نباید روی شعارها و تبلیغات نامزدها متمرکز شود، چرا که در حال حاضر کارنامه یک نامزد می‌تواند در یک «انتخاب درست» موثر باشد. در دهه‌های گذشته و در جریان برگزاری انتخابات، مصادیق متعددی وجود داشته که کاندیداهای ریاست‌جمهوری، مجلس یا دیگر مناصب با هیاهوی تبلیغاتی روی نظر رای‌دهندگان تاثیر سوء گذاشته‌اند. دوره یک سال و نیمه ریاست‌جمهوری ابوالحسن بنی‌صدر نمونه بارز آن است. او که به عنوان یکی از همراهان امام در نوفل لوشاتو خود را مطرح کرده بود، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در محافل سیاسی و فرهنگی کشور نیز تلاش کرد خود را در قالب یک نظریه‌‌پرداز مسلمان و عملگرا عرضه کند اما در نهایت بنی‌صدر به عنوان نخستین رئیس‌جمهور نظام در کمتر از ۲ سال برکنار شد. مورد بنی‌صدر نشان می‌دهد عدم توجه به تبلیغات و هیاهوهای نمایشی تا چه میزان می‌تواند روی انتخاب اصلح تاثیرگذار باشد. حال سوال این است:کارنامه کاندیداها باید چطور باشد تا بتواند در یک «انتخاب درست» موثر باشد؟

برای پاسخ به این سوال باید ببینیم «انتظار» ما از یک رئیس‌جمهور مطلوب چیست و رئیس‌جمهور آینده باید چه شاخصه‌ها و ویژگی‌هایی داشته باشد تا بتوان او را به ریاست قوه مجریه انتخاب کرد. حتی فراتر از کسانی که میل شرکت در انتخابات در آنها بالاست، عده‌ای هستند که در صورتی شرکت‌کننده در انتخابات خواهند بود که نامزد حاضر در عرصه انتخابات بتواند برای همه یا بخشی از انتظارات آنها برنامه داشته باشد و گام در مسیر برآورده‌سازی این انتظارات در صورت انتخاب شدن بردارد. پیش از این «وطن امروز» در گزارشی نوشت: «گرانی و تورم»، «رانت و فساد»، «بیکاری» و «ضعف مدیران کشور» از مهم‌ترین مسائل جامعه است که بیش از 10 درصد سبد دغدغه‌های جامعه مشارکت‌کننده در انتخابات را پر کرده و به نوعی رئیس‌جمهور آینده را نیز مشخص می‌کند، چرا که مردم اگر این شاخص‌ها را در یک کاندیدا ببینند، به او رای خواهند داد. گفته شد در سال‌های گذشته در میان دغدغه‌های جامعه در پاسخ به این پرسش که «به نظر شما در حال حاضر اصلی‌ترین مشکل کشور کدام است»، مساله «بی‌تدبیری و ضعف مدیران» کاهش جدی داشته است اما در سوی دیگر، شاخص «گرانی و تورم» رشد فزاینده‌ای را تجربه کرده است، همچنین در حالی که مساله «رانت و فساد» در حال کاهش بوده است، در ماه‌های منتهی به سال 1403 و ایام انتخابات مجلس شورای اسلامی به واسطه برخی طراحی‌های رسانه‌ای، مجددا رشد کرده و تا حدودی به حالت قبل بازگشته است. حال سوال جدی این است: کاندیداها چه برنامه‌هایی باید داشته باشند تا بتوانند سهم بیشتری از آرای شرکت‌کنندگان در انتخابات را به نفع خود جلب کنند؟ در ادامه بر اساس اولویت مردم برای انتخاب رئیس‌جمهور به تشریح راه‌حل‌هایی خواهیم پرداخت که می‌تواند توجه بخش بیشتری از جامعه را متوجه یک نامزد انتخاباتی کند.  «ضرورت انتخاب رئیس‌جمهور عملگرا با اولویت اقتصادی» موضوعی است که برخی کارشناسان و صاحبنظران بر آن تاکید کرده‌اند. هر چند ایرادهایی به یکطرفه بودن این نظریه وارد است اما به هر روی در شرایطی که کشورمان با بی‌نظمی اقتصادی، عدم پویایی اداری و تحریم‌های کم‌سابقه دست به گریبان است، مساله اقتصاد برای عموم مردم ایران اولویت یافته است.

1- کنترل تورم و قیمت‌ها: مهار تورم و مقابله با گرانی و چگونگی مهار آن، در سال‌های اخیر به طور ویژه خواسته جامعه بوده است. در همین رابطه رهبر انقلاب سال 1402 که شعار سال را «مهار تورم، رشد تولید» برگزیدند، فرمودند: «اگر از توانایی ملت در قضیه‌ اقتصاد استفاده شود، وضع معیشت مردم حتما بهتر خواهد شد، وضع تورم حتما بهتر خواهد شد. مهار تورم متوقف است به افزایش تولید و افزایش تولید، ‌دست مردم است؛ اگر مردم اقدام کنند، همت کنند، این کار عملی است و ممکن است انجام بگیرد‌».

تورم در سال‌های گذشته بویژه در دولت روحانی که تمام امور داخلی کشور را به مراودات خارجی گره‌ زده بود، به بالای 40 درصد نیز افزایش یافت. بویژه در سال آخر دولت روحانی این مساله در کنار کمبود یا نایاب شدن برخی کالاهای اساسی مصرفی مثل روغن خوراکی که باعث ایجاد صف‌های طویل شده بود، مزید بر علت شد تا موضوع تورم تبدیل به یکی از اساسی‌ترین دغدغه‌های مردم شود. در دولت شهید آیت‌الله رئیسی هر چند مساله تورم به عنوان دغدغه عمومی باقی ماند اما رئیس‌جمهور شهید برنامه‌های مختلفی برای رفع تورم و حل وضعیت گرانی داشت. طبق اطلاعات مرکز آمار ایران، نرخ تورم سالانه در سال ۱۴۰۰ در زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم 45.7 درصد بود که این نرخ در فروردین‌ 1403 و بر پایه سال ۱۴۰۰ به 38.8 درصد رسید. همچنین نرخ تورم قیمت تولیدکننده از 64.6 درصد در سال ۱۴۰۰ به 43.8 درصد در پاییز ۱۴۰۲ رسید که نشانگر کاهش ۲۱ درصدی تورم تولیدکننده در این بازه زمانی است.

با وجود تلاش‌هایی که در جهت کنترل تورم انجام شده است، همچنان می‌توانیم بحث تورم را یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های عموم مردم ایران بدانیم. حتما مردم در انتخابات آینده به این مساله توجه خواهند کرد که چه کسی کارنامه موفق‌تری برای توسعه و پیشرفت و همچنین کنترل تورم دارد و برنامه‌اش برای مدیریت آینده کشور چیست.

در اینجا همچنین «مساله بیکاری» یا «عدم ثبات شغلی» ضریب می‌گیرد. در دولت شهید رئیسی تلاش بسیاری برای کاهش آمار بیکاری انجام شد. بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران در دولت سیزدهم (آخرین آمار اعلامی سال ۱۴۰۲) نرخ بیکاری به کمترین رقم پس از پیروزی انقلاب رسید، این در حالی است که تعداد شاغلان هم به بالاترین رقم افزایش یافت. از جمله اقدام‌هایی که در کاهش بیکاری در سال‌های اخیر موثر بوده است، احیای واحدهای راکد و نیمه‌فعال، برگزاری جلسات شورای اشتغال با حضور شخص رئیس‌جمهور و توسعه سامانه رصد شغل بوده است. جامعه ایران انتظار دارد رئیس‌جمهور آینده نیز در همین راستا گام بردارد و با حذف واسطه‌گری‌ها و ایجاد ثبات در مشاغل به سمت پویایی بیشتر جامعه برود.

2- مبارزه با فساد و رانت: نامزدهای انتخابات باید بتوانند تشویش موجود در ذهن جامعه را که پیرامون فساد شکل گرفته است التیام ببخشند و این نیازمند کاندیدایی است که بتواند با اقتدار کافی بر مسائل موجود فائق آید. مبارزه با رانت و فساد از دیگر دغدغه‌های مردم است. هرچند در این باره ‌باید همراهی و اهتمام ویژه‌ای بین 3 قوه و خصوصا قوه‌قضائیه صورت گیرد اما رئیس‌جمهور به عنوان کسی که سکان قوه مجریه کشور را در دست دارد، اگر صرفا بتواند احتمال وجود رانت یا فساد مالی را در دستگاه‌ها یا پروژه‌های دولتی از بین ببرد، یا حتی‌المقدور به جد با آن به مبارزه بپردازد، گام بزرگی در مسیر رفع یکی از اصلی‌ترین مطالبات مردمی برداشته است.

جامعه ایران در دهه گذشته به طور فزاینده‌ای نسبت به انگاره‌های فساد و اخبار مرتبط با رانت حساس شده است و به طور ویژه به آن توجه می‌کند. اگر نامزدها قصد دارند توجه جامعه را به طور ویژه به سمت خود جلب کنند، باید بتوانند همه انگاره‌های فساد و رانتی را که پیرامون‌شان وجود دارد در ذهن جامعه شفاف و برنامه خود را برای مبارزه با فساد و رانت ارائه کنند، البته حساس بودن جامعه به مساله «رانت و فساد» به معنای فراگیری فساد در دستگاه‌های اجرایی نیست، بلکه این موضوع انگاره‌ای است که در ذهن جامعه ایرانی شکل گرفته و جامعه نسبت به کوچک‌ترین خطاهایی که رنگ و بوی رانت به خود می‌گیرد بیش از دیگر موضوعات حساس است.

3- تصمیم‌گیری قاطع و جدیت: هرچند رئیس‌جمهور باید بتواند نظر و آرای همه جریان‌های سیاسی را کسب کند و به آن توجه داشته باشد اما در هر صورت باید بتواند به طور قاطع تصمیم‌ بگیرد و به طور جدی اقدام به رفع مشکلات کشور کند. اینکه برخی چهره‌ها تحت تاثیر جریان‌های رسانه‌ای گوشه‌گیر می‌شوند از نقاط ضعف مدیران است. مردم تجربه مدیریتی هرکدام از کاندیداهای انتخابات پیش رو را تا حدودی درک کرده‌اند و می‌دانند کدام گزینه‌ها اقتدار کافی برای مدیریت کشور را دارند، البته نهایتا جامعه باید یکی از گزینه‌ها را که کارآمدی و توانایی اجرایی بیشتری دارد انتخاب کند. 

4- برنامه‌ریزی درست و تغییر سیاست‌ها و قوانین نادرست: هرکدام از نامزدهای حاضر در انتخابات به جز 2 نفر از آنها در مجلس حضور داشته‌اند. این گزینه‌ها بخوبی بر قوانین مسلط هستند و در صورتی که در جایگاه اجرایی کشور قرار گیرند می‌توانند پس از آگاهی از میدان و اطلاع از قوانین دست و پاگیر اجرایی به رفع مشکلات کشور با تغییر سیاست‌های غلط و رفع قوانین نادرست بپردازند.

5- عزل مدیر ناکارآمد و ضعیف: مسأله بعد عبور از سیستم اداری خموده با حذف برخی گزینه‌های ناکارآمد است. دولت رئیسی گام‌های جدی در این راستا برداشت که سیستم اداری کشور را با حذف برخی کاغذبازی‌ها به سمت پویایی ببرد و از سوی دیگر مدیرانی که توانایی لازم برای اداره بخش و منطقه تحت مدیریت خود را نداشتند، برکنار می‌شدند. آنچه در ذهن مردم با عنوان «گشت ارشاد مدیران» شکل گرفته است می‌تواند اقدام موثری در این راستا باشد که توسط رئیس‌جمهور آینده پیگیری شود، یعنی در این مورد با قدرت و قوت بیشتر ادامه‌دهنده مسیر آیت‌الله شهید رئیسی باشد.

* ارتقای جایگاه جهانی ایران

شاید اگر به دهه‌های قبل برگردیم، بحث «توجه به ارتقای جایگاه فرامرزی ایران» مانند آنچه این روزها در جامعه می‌بینیم، در زمره مطالبات جدی مردم نبوده است. هرچند ارتقای جایگاه جهانی کشورمان خواسته‌ای بدیهی است و محدود به زمان مشخصی نیست اما نباید فراموش کنیم که ایران امروز تفاوت‌های بسیاری با ایران دهه‌های قبل و حتی چند سال گذشته‌اش دارد. در سال‌های اخیر، برخوردهای سخت ایران با دشمنان فرامرزی که در موضوعات و ماجراهای مختلف صورت گرفت، باعث افزایش غرور و عزت ملی شده که باید اعتراف کنیم چنین شرایطی در سده‌های اخیر بی‌نظیر است.   

از بحث حضور مدافعان حرم در سوریه و عراق و مشارکت در درگیری‌ای که کیلومترها دورتر از مرزهای کشورمان رخ می‌داد گرفته تا چند بار حمله موشکی ایران به لانه تروریست‌ها در شمال عراق، ایران را در جایگاه ویژه‌ای قرار داده است. ایران توانست چتر امنیتی و دفاعی خود را فراتر از مرزهای جغرافیایی قرار دهد و سیاست‌های مقاومتی خود را به دیگر کشور‌ها صادر کند. امروز کشورهای بسیاری از دکترین مقاومت ایران در مبارزه با تحریم‌ها و مقابله با فشارهای اقتصادی بهره می‌برند که این موضوع حضور ایران در عرصه جهانی را مستحکم‌تر از هر زمانی کرده است. 

در سال‌های اخیر نیز شاهد بودیم چطور به فراخور تهدیدها، یگان‌های موشکی و پهپادی کشورمان حملات جانانه‌ای را به دشمنان در آن سوی مرزها انجام داده‌اند. سال 1398 ایران و آمریکا یک سلسله برخوردهای نظامی داشتند که نشان می‌داد سیاست صبر استراتژیک ایران در برابر ایالات متحده و متحدانش رو به اتمام است. از انهدام پهپاد گلوبال هاوک آمریکا در خردادماه 1398 گرفته تا حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد آمریکا که در پی شهادت حاج قاسم سلیمانی صورت گرفت، ایران خود را یک گزینه تهدیدکننده قدرتمند در سطح منطقه برای آمریکا نشان داد. سپس وقوع عملیات توفان الاقصی و ورود منطقه به منازعات کم‌نظیر نبرد بین جبهه مقاومت و رژیم صهیونیستی و آمریکا بود؛ ایران در پی این تحولات ابتدا شمال عراق و سوریه را هدف حمله موشکی قرار داد و ایادی موساد و تروریست‌های وابسته به اسرائیل را توامان هدف گرفت. نهایتا وقتی اسرائیل به کنسولگری کشورمان در سوریه حمله کرد، عملیات «وعده صادق» نماد قدرت منطقه‌ای و جهانی ایران اسلامی شد و طی یک شب، بیش از 300 فروند موشک و پهپاد ایرانی توان ناتو را در آسمان منطقه به محک آزمون گذاشتند و در این نبرد چندساعته، نیروهای نظامی کشورمان سربلند بیرون آمدند.

از این رو حداقل پس از عملیات «وعده صادق» جایگاه منطقه‌ای و جهانی ایران چنان بالا رفته که اکنون باید توجه به حفظ و ارتقای این جایگاه را نیز در زمره مطالبات مردمی از دولت آینده بدانیم. چنانکه دولت شهید سیدابراهیم رئیسی همراه با رئیس دستگاه خارجی آن شهید حسین‌ امیر‌عبداللهیان گام‌های بزرگی را در مسیر تقویت جبهه مقاومت اسلامی برداشتند و در یک همراهی کم‌نظیر با نیروهای نظامی کشورمان، دست آنها را در امور مختلف چون پرتاب انواع ماهواره‌ها باز گذاشتند. همچنین ارتباط ایران با کشورهای منطقه ضمن حفظ اقتدار و جایگاه ایران به طور ویژه در دولت سیزدهم پیگیری شد که این موضوع توانست ایران را عامل ثبات و امنیت منطقه قرار دهد. جامعه ایرانی در چند سال گذشته به طور مکرر شاهد سفر مقامات کشورهای همسایه به ایران بوده است که برای برقراری ارتباط و مراودات تجاری به ایران سفر کردند. همچنین عضویت ایران در مجامع مختلف اقتصادی و تجاری کمک بسیاری به تغییر اذهان عمومی نسبت به رفع مشکلات کشور کرد.

* اقتصاد، اجتماع، سیاست

در یک نگاه کلی، دغدغه‌ها و مطالبات مردمی را باید در 3 مقوله «اقتصادی، اجتماعی و سیاسی» بدانیم. در بحث اقتصاد موضوعاتی چون مهار تورم، ایجاد اشتغال، تامین مسکن و... مسائلی است که مردم در امور روزمره خود با آنها دست به گریبان هستند و بدیهی است در انتخاب رئیس جمهور بعد، توجه به کارنامه افراد در این باره اهمیت ویژه‌ای دارد. 

در مباحث اجتماعی نیز مطالبه مبارزه با فساد و رانت، انتصاب مدیران و افراد کارآمد و توانمند در سمت‌های دولتی، توجه به کرامت اجتماعی مردم، مردمی‌سازی اقتصاد و... مطالبات بحق عموم مردم ایران است. در مباحث سیاسی نیز همانطور که در بحث ارتقای جایگاه جهانی ایران به آن پرداختیم، مردم کشورمان به دنبال تقویت و ادامه راهی هستند که توسط شهدایی چون حاج‌قاسم سلیمانی، حسین امیرعبداللهیان، سید ابراهیم رئیسی و... پیموده شد تا شاهد ایران قوی در سطح بین‌المللی باشیم. موارد ذکر شده از آن دست موضوعاتی است که همگی در سال‌های اخیر و در حوادث و وقایع مختلف تجربه و به بوته آزمایش گذاشته شده است. کاندیدای ریاست جمهوری هر نامی که داشته باشد یا وابسته به هر جریانی باشد باید کارنامه‌ای قابل دفاع در اجرا داشته باشد و این دغدغه در وی شکل گرفته باشد که بخواهد در راستای رفع مطالبات مردم گام بردارد. کاندیدایی که یک کارنامه موفق در حوزه اجرایی دارد، ظرفیت بیشتری برای تحقق مطالبات مردم نیز خواهد داشت.

داشتن کارنامه از این جهت در صدر فهرست شاخص‌های انتخاب درست قرار دارد که می‌تواند اطمینان و اعتماد مردم را نسبت به تحقق وعده‌ها و مطالبات اصلی جلب کند. 

کاندیدایی که دارای کارنامه موفق است، در واقع یک اعتماد دوطرفه را با مردم ایجاد و از همه مهم‌تر نظام فکری و مختصات تصمیم‌گیری درست برای انتخاب صحیح را محقق می‌کند، بنابراین کاندیدایی که کارنامه موفق و برنامه‌های مدون برای ریاست‌جمهوری و تحقق وعده‌های خود دارد، نسبت به سایر کاندیداها از شانس بیشتری برای جلب اعتماد عمومی برخوردار است.