کد خبر: 286528تاریخ: 1403/3/30 00:00
تحلیل کارشناسی اظهارات اقتصادی کاندیداهای ریاست جمهوری چهاردهم
راهکار: شفافیت اقتصادی
گروه اقتصادی: نخستین مناظره 6 کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری با محوریت اقتصاد برگزار شد. بررسی‌های «وطن امروز» در این باره نشان می‌دهد نظر اکثر کارشناسان اقتصاد این است که دیدگاه‌های اقتصادی نامزدهای انتخاباتی باید از حالت کلی‌گویی خارج شود و کاندیداها برنامه‌ها و راهکارهای خود را به صورت شفاف و مصداقی بیان کنند و به مطرح کردن مشکلات بسنده نکنند و مشخص‌تر و دقیق‌تر درباره راهکارهای حل مشکلات موجود سخن بگویند و راهکارهای خود را نیز شفاف ارائه کنند تا مردم به متر و میزانی قابل اعتماد برای انتخاب برسند.
* نامزدها مصداقی قابل لمس به مردم ارائه کنند
6 کاندیدای چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری در این مناظره به صورت جامع به تکرار مشکلات اقتصادی رو آوردند، البته برنامه‌ها و خط‌مشی‌های اقتصادی خود را نیز تا حدی تشریح کردند و راهکارهای کلی را نیز برای حل این مشکلات ارائه کردند اما مصداقی قابل لمس برای مردم در زمینه راهکارهای خود بیان نکردند و با یک نگاه کلی می‌توان گفت عموم مردم به برداشتی ویژه از دیدگاه یک نامزد خاص نرسیدند و راهبرد ویژه‌ای را در گفته‌های کاندیداها ندیدند که با استناد به آن بتوانند به جمع‌بندی کلی برای انتخاب برسند.
افزایش حقوق و دستمزد متناسب با تورم، توجه ویژه به اجرای برنامه هفتم توسعه، رفع مشکلات مردم در تعامل با دنیا، شفافیت اقتصادی، آزادسازی اقتصاد از اثرات ارز، پیگیری تقویت ارزش پول ملی، جلوگیری از خام‌فروشی با تکیه بر دانش، خصوصی‌سازی توسط افراد علمی و متعهد، خنثی‌سازی تحریم‌ها با اتکا به توان داخلی، توجه به بورس، ایجاد سپر حمایتی برای مردم در برابر تورم، جلوگیری از خلق پول توسط بانک‌ها و تخصیص اعتبار طلا به جای یارانه به مردم از اهم محورهای مطرح شده در مناظره اقتصادی کاندیداها بود. حال سؤال این است: آیا نمی‌شد سؤال‌های مصداقی دقیق‌تری پرسید تا به عمق نگاه نامزدهای انتخاباتی رسید؟
* پرداختن به کلیات کافی نیست
موضوعاتی که در این مناظره به آن پرداخته شد، از اهمیت بالایی برخوردار بود اما بنا بر نظر کارشناسان اقتصاد، صرفا پرداخت به کلیات کافی نیست و این مطالب به صورت روزمره در رسانه‌ها شنیده می‌شود و آیا بهتر نبود نامزدها بدون تکرار مکررات به صورت شفاف برنامه‌ها و راهکارهای دقیق خود را بیان می‌کردند؟ همه مردم می‌دانند این 6 نامزد انتخاباتی همگی در ادوار گذشته مسؤول و دست‌اندرکار در حوزه‌ای بوده‌اند و با اینکه مشکل اصلی کشور، اقتصاد و معیشت است اما باز هم به نظر می‌رسد برخی کاندیداها هنوز به مشکلات اقتصادی اشراف چندانی ندارند.
* کاندیداها به بیان شفاف برنامه‌های مدون اقتصادی نیاز دارند
نظر عموم مردم و کارشناسان پس از این مناظره این بود که برای مثال به موضوع تورم اشاره شد ولی علت اصلی و راه‌حلی که بسیاری از کشورها برای حل این مشکل به کار برده‌اند بیان نشد و از دیدگاه عمومی این خلأ به این معناست که جز آقای قالیباف که معتقد بود با اجرای کامل برنامه هفتم به رفع مشکلات نزدیک خواهد شد یا آقای جلیلی که می‌گفت برای به ثمر نشستن برنامه هفتم راهکارهایی دارد، باقی کاندیداها اشراف یا برنامه‌ای مدون نداشتند یا مشاوری را که در این برهه از زمان با توجه به مسائل و مشکلات راهکار مناسبی ارائه دهد، در دسترس نداشتند.
همه نامزدها تورم را یک عارضه دیدند اما به علل و راهکارهای آن به صورت شفاف و همه فهم اشاره‌ای نکردند و صرفاً به کلیات پرداختند، در حالی که مردم متوقع بودند نامزدها بگویند علت چیست. البته به طور کلی اشاره کردند که دولت‌ها باعث ایجاد تورم هستند و واقعیت هم همین است اما سؤال مردم این است: چگونه؟ و منتظرند دیدگاه‌های کلان اقتصادی و راهبردی این کاندیداها را بشنوند.
* مردم منتظر شنیدن راهکارها و آشنا شدن با مهره‌های اقتصادی نامزدها هستند
پرسش و پاسخ‌های «وطن امروز» طی ۲۴ ساعت گذشته از مردم و کارشناسان اقتصاد به این دیدگاه کلی رسید که مردم می‌خواهند بدانند مهره‌های اقتصادی این کاندیداها چه کسانی هستند و این مهره‌ها چه در کابینه این نامزدها و چه در سازمان‌های مسؤول چگونه و با چه راهکاری می‌خواهند موضوع اضافه‌پرداخت بانک‌ها و خلق نقدینگی و در نهایت تورم را مهار کنند.
مردم معتقدند شکل و زمان‌بندی مناظرات را می‌شد به گونه‌ای در نظر گرفت که به ابرمشکلاتی نظیر ناترازی بانک‌ها، اشتغال، محیط‌زیست و سایر موضوعات مهم دقیق پرداخته شود و کاندیداها هم نتوانند در پاسخ‌های خود به حاشیه بروند یا حداقل بگویند از طریق کدام کارشناسان و کدام تیم می‌خواهند به حل مشکل بپردازند تا با شناخت از آن افراد، مردم و کارشناسان اقتصادی بتوانند مسیر را تحلیل و اقدام به تصمیم برای انتخاب کاندیدای اصلح کنند.
* مردم: به جای رویارویی با هم با ما حرف بزنید
نظر عمومی مردم این است که کاندیداها با وجود اینکه نسبت به دوره‌های قبل به اخلاق پایبند بودند ولی بهتر بود به جای حمله به یکدیگر با دیدگاه‌ها و راهکارهای منطقی موجب می‌شدند مردم بتوانند به یک اجماع منطقی برسند. از سویی با اینکه مردم منتظر بودند کاندیداها با آنها سخن بگویند، بیشتر به نظر می‌رسید خطاب آنها به یکدیگر است و به جای تأکید بر سیاست‌های اقتصادی، سعی در به چالش کشیدن یکدیگر دارند.
نظر برخی کارشناسان اقتصاد هم این بود که پیرو دولت و برنامه‌های شهید رئیسی نشان دادن خود، برنامه نیست و بهتر است برنامه‌های خود را بیان کنند. با وجود اینکه در این مناظره به دولت شهید رئیسی هم انتقاداتی وارد شد و به مشکلاتی درباره تورم، بورس، اشتغال، فرار سرمایه، چندنرخی شدن ارز و سیاست‌های دستوری نیز در این راستا اشاره شد ولی کارشناسان و مردم معتقدند به دستاوردهای دولت شهید رئیسی که شکی در موفقیت نسبی برخی از آنها هم نیست نباید حمله شود و در این مناظرات کاندیداها باید با توجه به شرایط موجود اقدام به ارائه راهکار منطقی و اقتصادی کنند و در این شرایط به دنبال مقصر نباشند.
***
نامزدها تیم اقتصادی و معاونان خود را معرفی کنند
آلبرت بغزیان، استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی و کارشناس اقتصاد در رابطه با نظرات اقتصادی کاندیداها در مناظرات به «وطن امروز» گفت: انتظار می‌رفت کاندیداها به سؤالات پاسخ صریح دهند، در حالی که تقریباً همه مشکلات را با زبان دیگری بیان کردند، همه معتقدند تورم داریم اما نظر دقیقی در زمینه راهکار ارائه نکردند.
وی ادامه داد: کاندیداها با اشاره به دولت فعلی و نقد عملکرد دولت آن هم در شرایطی که کسی از دولت حضور نداشت تا از عملکرد آن دفاع کند، کار صحیحی انجام ندادند.
بغزیان گفت: در کل نامزدهای انتخابات شاخص‌های دولت‌های قبلی را نقد کردند و همه معتقدند کشور برنامه منسجمی برای مهار تورم و نرخ ارز نداشته، کاهش ارزش پول ملی اتفاق افتاده، بر بانک‌ها نظارت دقیق وجود نداشته و در برخی شاخص‌های اقتصادی مشکلات هنوز موجود است، بنابراین همه آنها مشکل را شناسایی کرده‌اند و نیازی به صرف وقت برای بررسی وضع موجود ندارند و باید بحث را روی راه‌حل ادامه داد.
* نامزدها تیم اقتصادی، وزرا و معاونان خود را معرفی کنند
وی در ادامه تأکید کرد: همه نامزدهای انتخاباتی تیم خود را دارند و این برنامه را دارند که با شروع کار، از همکاری این کارشناس‌های اقتصاد استفاده کنند و من امیدوار بودم تیم اقتصادی خود را معرفی کنند تا اگر انتخاب شدند، مشخص شود چه کسی وزیر و مسؤول خواهد بود تا ما هم بتوانیم اطمینان خاطر داشته باشیم که افرادی که کاندیدای ما آنها را در نظر دارد می‌توانند از مشکلات بکاهند.
استاد اقتصاد ادامه داد: رئیس‌جمهور نباید همه تخصص‌ها را داشته باشد ولی باید تشخیص دهد فرد مورد نظر خود تخصص کافی را دارد و می‌تواند بهترین کار را انجام دهد؛ بنابراین خوب بود بدانیم با چه شخصی قصد همکاری را دارند. از طرفی کارشناسان اقتصاد از نامزد ریاست‌جمهوری این انتظار را ندارند که خود پاسخ سؤال‌های کارشناس‌هایی مانند دکتر دانش‌جعفری، دکتر آل‌اسحاق و دکتر ایروانی را در میزگردها بدهد.
* کارشناسان نامزدها راهکار ارائه دهند
بغزیان با اشاره به این موضوع که قرار نیست از کاندیداها امتحان جامع در رشته اقتصاد بگیریم، گفت: باید نحوه نگاه نامزدهای انتخابات را بررسی کرد. به عنوان مثال سؤالی پرسیده شد که شما چه الزاماتی را برای ناترازی بانک‌ها می‌بینید؟ اما پاسخ در وادی دیگری بود و به طور کلی کسی جواب صریح نداد، مثلاً وقتی دکتر آل‌اسحاق پرسیدند چطور تراز تجاری کشور را مثبت می‌کنید؟ جواب مشخص است! باید صادرات را بیشتر از واردات کنیم اما صادرات به نرخ ارز، کیفیت محصول و قیمت تمام‌شده، بازاریابی و... بستگی دارد.
کارشناس مرکز ملی رقابت توضیح داد: برای کم شدن واردات باید جایگزینی برای این عدم واردات در کشور پیدا کنیم و راهکارهایی هم برای تسریع ارز داشته باشیم اما در این برنامه از دیدگاه اقتصادی نباید این سؤال پرسیده می‌شد، من اگر جای کارشناس اقتصادی این برنامه بودم می‌پرسیدم در چند کلان‌مساله موضع خود را مشخص کنید.
* از کاندیداها چه سؤالاتی باید پرسیده شود؟
بغزیان در ادامه گفت: من از کاندیداها می‌پرسیدم نظر شما درباره نرخ ارز چیست؟ آیا قبول دارید بانک مرکزی فنر نرخ ارز را نگه داشته؟ آیا اصولاً به فنر نرخ ارز اعتقاد دارید؟ یا می‌پرسیدم ارز باید بالا برود یا پایین بیاید؟ و در جواب باید صریح می‌گفتند به ثبات نرخ ارز معتقدم یا معتقدم به بالا رفتن یا شناور شدن قیمت ارز، من جوابی از این مناظره نگرفتم چون سؤالی که لازم بود پرسیده نشد.
وی ادامه داد: یا می‌شد از منتخبان پرسید آیا قبول دارید نرخ بهره ۳۰ درصد برای کشور مضر است؟ در حال حاضر بانک‌های خصوصی کمتر از ۳۶ درصد وام نمی‌دهند چون مردم و بانک‌ها سود ۳۰ درصدی را به صورت پایه دارند و همین موجب شده بانک‌ها ۶ درصد برای خود بانک در نظر بگیرند. سؤال اصولی درباره برجام و تحریم‌ها پرسیده نشد، البته ممکن است در مناظره سیاسی مطرح شود ولی همه این جواب‌ها به بحث اقتصادی ارتباط دارد و اینجا مساله به اجتماع و اعتماد مردم به دولت بازمی‌گردد.
* کسب رأی مردم وابسته به پاسخ نامزدهاست
بغزیان افزود: توضیحات کاندیداها بازمی‌گردد به اینکه کدام سیاست امیدوار‌کننده را به مردم ارائه می‌کنند و چگونه می‌خواهند اعتماد مردم به بورس را برگردانند و خیلی جالب است که همه معتقدند سال ۹۹ دولت این بلا را سر بورس و مردم آورد ولی برنامه‌ای برای برعکس کردن این موضوع ندارند و در این باره حرفی نمی‌زنند، بنابراین من انتظار داشتم کاندیداها موضع خود را در برخی اصول اقتصادی مشخص کنند.
این اقتصاددان اظهار کرد: تأکید برخی منتخبان بر موضوع برنامه هفتم مشکلی ندارد، زیرا یک‌سری چیزهای ایده‌آل نوشته شده و دولت مکلف است طی یک سال به‌عنوان مثال فلان چیز را انجام دهد ولی نامزدها باید مد نظر داشته باشند که همه اینها بازمی‌گردد به پول و تأمین بودجه و این سؤال که هزینه اجرای برنامه‌هایی که نوشته شده تأمین می‌شود یا نه؟ وی به عنوان مثال گفت: فلان برنامه نیاز دارد به ۲۵۰ میلیارد دلار طی ۵ یا ۷ سال، بنابراین این ۲۵۰ میلیارد دلار را باید تهیه کرد، پس باید از کاندیداها پرسید چگونه می‌خواهند این تأمین مالی را عملیاتی کنند و این ۲۵۰ میلیارد را از کجا به دست می‌آورند؟