پس از مناظره دوم اقتصادی نامزد‌های چهاردهمین دوره ریاست جمهوری و اظهار نظر کاندیدا‌ها، رحمان سعادت، کارشناس اقتصاد و استاد دانشگاه سمنان موضوع‌های مطرح شده را تشریح مشکلات دانست.

سعادت گفت: مناظره اقتصادی دوم فقط تشریح مشکل در حوزه‌های سلامت، آموزش و توزیع یارانه‌ها بود. همه معتقد بودند عدالت در اقتصاد برقرار نیست و یارانه‌ها عادلانه توزیع نمی‌شود اما راهبردهایی که ارائه می‌کردند چندان عملیاتی نبود.

پنجشنبه‌شب دومین مناظره از 5 مناظره کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳با موضوع «خدمات عدالت‌محور دولت» برگزار شد. این مناظره 3 زیرعنوان کلی داشت که عبارت بودند از: سیاست‌گذاری در یارانه‌ها، محرومیت‌زدایی و فقر، ارتقای نظام سلامت و ارتقای نظام آموزشی.

مناظره دوم هم مانند مناظره اول انتظار مخاطبان و تحلیلگران را برآورده نکرد و به جز دوری کردن برخی کاندیداها از تنش‌های حاشیه‌ای، در امتداد همان پاسخ‌های احتیاط‌آمیز و کلی‌گویی به سوالات غیرچالشی کارشناسان بود. در این مناظره نیز مانند مناظره اول به نقش تحریم‌ها در اقتصاد کشور و معیشت مردم پرداخته شد. وی در ادامه گفت: در این مناظره نسبت به مناظره اول تنش کمتر بود، این مناظره فقط تشریح مشکل در حوزه‌های سلامت، آموزش و توزیع یارانه‌ها بود. همه معتقد بودند عدالت در اقتصاد برقرار نیست و یارانه‌ها عادلانه توزیع نمی‌شود اما راهبردهایی که ارائه می‌کردند چندان عملیاتی نبود. با این وجود به نظر می‌رسد اطلاعات اقتصادی کاندیداها نسبت به ادوار گذشته بیشتر شده است و پاسخ‌دهی آنها هم نسبت به مناظره قبل منسجم‌تر شده است.

* پیش از تحریم ها هم مشکلات اقتصادی داشتیم

استاد اقتصاد درباره چالش دوگانه تحریم و مذاکرات میان کاندیداها گفت: پیش از اینکه تحریم‌ها علیه کشور ما وضع شود هم مشکلات اقتصادی داشتیم. مشکل عدم بهره‌وری قبل از تحریم‌ها هم مطرح بود. مساله تحریم جز فشارهایی که خودش ایجاد می‌کند، ناکارآمدی سیستم اقتصادی نیز موجب تشدید اثرات آن می‌شود و بسیاری از مردم این فشارها را در زندگی خود احساس می‌کنند.

وی افزود: وقتی کاندیداها از راهکار برای خط فقر سخن می‌گویند باید بدانیم خط فقر در کشور ما یک خط فقر ثابت نیست و روزانه بر تعداد افراد و خانواده‌هایی که زیر خط فقر قرار می‌گیرند افزوده می‌شود. ممکن است برخی افراد در ۳ ماه اول سال بتوانند معاش خود را تامین کنند اما چون تورم رو به گسترش است، قدرت خرید مردم پایین می‌آید و در واقع اثرات تحریم بیشتر دیده می‌شود، بنابراین نمی‌توان نسبت به نقش تحریم‌ها بی‌تفاوت بود، اگر چه اغراق زیاد هم روا نیست.

* اگر تحریم مدیریت نشود، برنامه‌ها ناکارآمد خواهد بود

سعادت در ادامه گفت: باید موضوع تحریم مدیریت شود. اگر کاندیدایی برنامه درست هم داشته باشد با یک تحریم جدید، قیمت‌ها بالا می‌رود و برنامه تحت تاثیر قرار می‌گیرد، لذا در راستای موضوع نقش تحریم‌ها در معیشت مردم باید یک سیاست عزتمندانه و عاقلانه پیگیری شود به طوری که عزت مردم و نظام حفظ شود.

* پرداخت عادلانه یارانه

سعادت در تحلیل نقاط قوت و ضعف موضع کاندیداها نسبت به عادلانه کردن یارانه گفت: مساله‌ای که در این مناظره عمدتا اشاره می‌شد، مقایسه بین دهک‌های درآمدی بویژه در حوزه انرژی بود. کاندیداها معتقدند خانواده‌هایی که خودروی بیشتری دارند از یارانه بیشتری استفاده می‌کنند و باید این معضل تعدیل شود. این مسائل قبل از این هم بارها گفته شده است. یا در مساله آموزش و پرورش، از عدالت آموزشی و مقایسه آن با درآمد خانوارها سخن گفته شد که تشریح مواضع قبلی بود.

استاد اقتصاد افزود: در این زمینه برخی کاندیداها به راهبردهایی اشاره کردند که تا حدودی معقول به نظر می‌رسید. برخی گفتند اگر یارانه‌ها مستقیم پرداخت شود، خانواده‌ها می‌توانند خودشان آن را مدیریت کنند که این از نقاط قوت مناظره بود. علاوه بر این پرداختن به موضوع زنجیره یارانه‌ها یکی دیگر از نقاط قوت این مناظره بود. پیش از این شاید بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران در زمینه پرداخت یارانه به ابتدای زنجیره تولید، نظرات پراکنده و متفاوتی داشتند اما به نظر می‌رسد آگاهی کاندیداها نسبت به نحوه پرداخت یارانه‌ها بیشتر شده است. وی تصریح کرد: کاندیداها به این سمت رفتند که به جای اینکه همه یارانه‌ها به نحو کلی پرداخت شود باید بخشی از آن به بخش تولید داده شود و این یک نقطه قوت نسبت به دوره قبل است و منطقی بود. از طرف دیگر یکی از کاندیداها اشاره کرد که در کشور پرداخت یارانه‌ها به صورت کلی، منطقی است که باید اجرایی شود و به بهانه‌های مختلف اجرایی نمی‌شود که این موضع نیز درست است و دولتمردان آینده باید قانون را به طور درست مطالعه کنند و از ظرفیت‌های آن استفاده کنند.

* جای طرح موضوع «مالیات‌ها و یارانه‌ها» در مناظره دوم خالی بود

استاد اقتصاد در ادامه گفت: موضوعی که در مناظره دوم جای طرح آن خالی بود موضوع «مالیات‌ها و یارانه‌ها» بود، زیرا در کشور ما مالیات‌ها به صورت عادلانه دریافت نمی‌شود. اصناف بعد از یک سال و بعضا با چند ماه تاخیر مالیات پرداخت می‌کنند اما کارمندان و کارگران قبل از اینکه حقوق‌شان را بگیرند مالیات می‌دهند. این بی‌عدالتی که سالیان سال است در حق قشر متوسط و زحمتکش روا شده باید برطرف شود و اساسا کاندیداها در این زمینه چه برنامه‌ای دارند تا عدالت اقتصادی در جامعه ایجاد شود.

وی در پایان گفت: در مناظره دوم کاندیداها توانستند تا 70 درصد به سوالات کارشناسان پاسخ بدهند، البته درباره برخی پاسخ‌ها نیز باید گفت برنامه‌های مدون کاندیداها کیفیت لازم برای اقناع مخاطب را نداشت. مخاطبان دنبال کسانی هستند که برنامه‌های عملیاتی داشته باشند و علاوه بر این قدرت لازم برای عملیاتی کردن برنامه‌های‌شان را داشته باشند.