گروه اقتصادی: نظام بانکداری جهان با سرعت بسیار بالا به سمت دیجیتالی ‌شدن در حرکت است، به همین نسبت زیرساخت‌های مهم نیز باید از سوی سیاست‌گذار پولی کشور یعنی بانک مرکزی تأمین شود.

ریال دیجیتال یکی از جدیدترین ابزارهای پرداخت به حساب می‌آید که می‌تواند نقش مهمی در اقتصاد کشور و کاهش تورم ایفا کند. هدف ریال دیجیتال کم کردن اسکناس موجود در دست مردم یک جامعه است. سرعت گردش پول یکی از موضوعاتی است که ذهن بسیاری از اقتصاددان‌ها را به خود مشغول کرده است. سرعت گردش پول و از طرف دیگر چاپ اسکناس ریالی باعث شده ضربه‌های سنگینی به اقتصاد کشور ‌زده شود.

* ریال دیجیتال رونمایی شد

دیروز در جلسه‌ای با حضور رئیس‌ کل بانک مرکزی، اعضای هیات عامل این بانک و مدیران عامل بانک‌ها «ریال دیجیتال» رونمایی شد. این پول مشابه اسکناس، تعهد بانک مرکزی به شکل الکترونیک است. با اقدامات بانک مرکزی و توسعه فاز آزمایشی خدمت جدید و عملیاتی‌ شدن «ریال دیجیتال» در جزیره کیش، مشتریان شبکه بانکی از تیر 1403 می‌توانند بدون استفاده از پول‌های کاغذی یا کارت‌های بانکی، بسادگی از طریق کیف پول ریال دیجیتال و تنها با اسکن بارکد تولیدشده توسط نرم‌افزارهای ارائه‌شده، با شیوه‌های نوین خریدهای خود را انجام دهند یا نسبت به انتقال وجه به کیف پول سایر مشتریان اقدام کنند.

* توانایی نظام بانکی در پیاده‌سازی پروژه ریال دیجیتال

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در این مراسم گفت: ریال دیجیتال پروژه بسیار بزرگی است و کشور ما در اجرای این پروژه جزو برترین کشورهای دنیاست، زیرا نظام بانکی ما از معدود نظام‌هایی است که موفق به پیاده‌سازی این روش پرداخت شده است.

مهران محرمیان افزود: در کشور ما 93.5 درصد اشخاص بالای 18 سال ایرانی به خدمات بانکی و بانکداری الکترونیک دسترسی دارند. این اتفاق در شرایط تحریم است؛ هر ایرانی به طور میانگین روزانه 5 تراکنش بانکی دارد.

وی با بیان اینکه با حذف اسکناس، مردم برای پرداخت‌های خرد مشکل داشتند، گفت: اگر می‌خواستیم برای حل این مشکل اسکناس چاپ کنیم، رسما به عقب بازمی‌گشتیم. به همین دلیل به سمت چاپ واحد پول دیجیتال کشور پیش رفتیم.

معاون فناوری‌های نوین ریال دیجیتال را محدود به پرداخت‌های خرد ندانست و وعده داد در آینده گام‌های بعدی برای ریال دیجیتال برداشته خواهد شد و توضیح داد: ریال دیجیتال عملا اسکناس است؛ هر آنچه برای اسکناس تصور می‌کنیم، شامل ریال دیجیتال هم می‌شود، جز حالت فیزیکی.

محرمیان ادامه داد: در جزیره کیش بانک‌های ملت و تجارت دستگاه‌های پوز را مجهز کردند، در تاکسی‌ها هم به‌صورت نزدیک کردن موبایل‌ها با هم یا اسکن QR پرداخت انجام می‌شود.

وی همچنین از رونمایی اعتبارسنجی در آینده نزدیک خبر داد و گفت: این پروژه هم بتدریج در تمام بانک‌ها اجرایی می‌شود.

* ارائه خدمات ریال دیجیتال با ابزارهای نوین بانکی

بانک‌های ملت و تجارت مجریان طرح پایلوت ریال دیجیتال فرشید فرخ‌نژاد، مدیرعامل بانک ملت که عامل اجرای این طرح است در این جلسه گفت: نرم‌افزار سکه و به‌پرداخت بانک به منظور ارائه خدمات ریال دیجیتال به‌روزرسانی شده است.

هادی اخلاقی‌فیض‌آثار، مدیرعامل بانک تجارت هم در جایگاه مجری دیگر این طرح در جزیره کیش اعلام کرد: ریال دیجیتال یکی از اقدامات شاخص بانک مرکزی در این دوره بوده است که آثار بسیار ارزشمندی در آینده خواهد داشت.

وی افزود: شیوه‌های موجود با تأخیر تسویه‌ها را انجام می‌دهند ولی ریال دیجیتال به صورت آنی تسویه می‌شود. به همین دلیل جاذبه‌هایی برای مشتریان دارد.

* سامانه ارز توافقی افتتاح می‌شود

رئیس کل بانک مرکزی نیز در این مراسم با بیان اینکه در ریال آفشور الان به مرحله آزمایشی رسیده‌ایم، به برنامه این بانک برای ایجاد سامانه یکپارچه ارزی اشاره کرد و گفت: بزودی سامانه ارز توافقی افتتاح می‌شود.  محمدرضا فرزین در مراسم رونمایی از ریال دیجیتال گفت: اعداد و ارقام و شواهد نشان می‌دهد در حوزه بانکداری الکترونیک جزو برترین‌ها در دنیا هستیم؛ عموم مردم ایران دسترسی لازم به خدمات بانکی را به ‌صورت الکترونیک دارند.

وی با بیان اینکه سهم اسکناس و مسکوک به 1.3 درصد رسیده است، افزود: یکی از روسای بانکی کشورهای عربی به من گفت خیلی تعجب کردم در روستاها هم پوز دارید! از گستردگی خدمات بانکی کشور ما تعجب کرده بود. وی با اشاره به ریال دیجیتال گفت: ریال دیجیتال با رمز ارز متفاوت است؛ در حوزه رمز ارز هم اقداماتی انجام شده که بعدا اعلام می‌کنیم. در ریال آفشور الان به مرحله آزمایشی رسیده‌ایم و بعد از آن وارد مرحله اجرایی می‌شویم.

رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: آمادگی در جزیره کیش به وجود آمده و زیرساخت‌ها فراهم شده است. نخستین منفعت این کار، بسترسازی برای توسعه اقتصاد دیجیتال است، از سوی دیگر عملیات سیاست پولی را تسهیل و دقیق‌تر می‌کند. ضمن اینکه ابزار پدافند غیرعامل هم است.

فرزین با بیان اینکه کم‌اثرشدن تحریم‌ها منفعت دیگر ریال دیجیتال است، تصریح کرد: ریال آفشور نیز طرح بعدی است که بزودی با روسیه شروع می‌کنیم؛ با سایر کشورها نیز در حال مذاکره هستیم. وی ادامه داد: آخرین نکته هم اینکه کیش را انتخاب کردیم، چرا که این جزیره خودش را جزیره نوآور معرفی کرده و بستر‌سازی مناسبی هم در این بخش انجام شده است. فرزین با بیان اینکه استقبال مردم از این طرح در توسعه ابزارهای مختلف بسیار اهمیت دارد، گفت: سامانه‌های ارزی و نظارتی هم دارای اهمیت است و در آینده نزدیک سامانه‌های متمرکز نظارت هوشمند خواهیم داشت.

رئیس کل بانک مرکزی به برنامه این بانک برای ایجاد سامانه یکپارچه ارزی هم اشاره و تصریح کرد: بزودی سامانه ارز توافقی افتتاح می‌شود؛ سایر سامانه‌ها هم در دستور کارمان است.

* ریال آفشور با روسیه اجرایی می‌شود

فرزین گفت: همچنین از ریال دیجیتال در طرح ریال آفشور نیز استفاده خواهیم کرد و بزودی ریال آفشور را با روسیه اجرایی می‌کنیم و درباره سایر کشورها نیز تلاش داریم ریال آفشور را عملیاتی کنیم. وی در ادامه گفت: طرح توسعه اعتبارسنجی پوشش 100 درصدی خواهد داشت و تمام مردم دارای رتبه اعتباری خواهند شد که بزودی افتتاح می‌شود.

* فرق ریال دیجیتال با رمز ارز چیست؟

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در تشریح تفاوت ریال دیجیتال با رمز ارز نیز گفت: ریال دیجیتال مدیریت متمرکزی است که از سمت بانک مرکزی اعمال می‌شود و سیاست‌های پولی بر آن حاکم است. مهران محرمیان درباره تفاوت رمز ارز ملی با ریال دیجیتال اظهار داشت: ریال دیجیتال به لحاظ فناوری مبتنی بر همان فناوری DLT است ولی به لحاظ کارکرد کاملا با رمز ارزها متفاوت است؛ ریال دیجیتال ماینینگ ندارد، ریال دیجیتال مدیریت متمرکزی است که از سمت بانک مرکزی اعمال می‌شود و سیاست‌های پولی بر آن حاکم است. وی با تأکید بر اینکه ریال دیجیتال تفاوت‌های زیادی با رمز ارز دارد، گفت: البته فناوری استفاده شده در ریال دیجیتال همان فناوری‌ای است که در رمزارزها استفاده می‌شود.

محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی در مراسم رونمایی از ریال دیجیتال همچنین توضیحاتی درباره اهمیت ریال، واحد پول ملی کشورمان داد و تصریح کرد: ریال پول ما است و واحد پولی ما است و در تمام مبادلات از آن استفاده می‌کنیم و به هیچ‌وجه ریال دیجیتال جایگزین واحد پولی ما نمی‌شود.

در یک تعریف ساده و کلی، ریال دیجیتال مشابه اسکناس، تعهد بانک مرکزی به شکل الکترونیک است که می‌تواند جهت انجام پرداخت‌های عمومی مورد استفاده قرار گیرد. ریال دیجیتال برخلاف سایر انواع پول الکترونیک رایج در کشور که از طریق حساب‌های بانکی و ابزارهای پرداخت متداول همچون کارت بانکی مورد استفاده قرار می‌گیرد، نیاز به تسویه بین بانکی برای انتقال وجوه بین خریدار و فروشنده نداشته و به محض انجام عملیات خرید، وجوه دریافتی آن در اختیار فروشنده قرار می‌گیرد و قابل بهره‌برداری است.

* پرداختی ساده با مؤلفه‌های امنیتی بالا

به دلیل استفاده از ابزارهای نوین در انجام عملیات پرداخت در این روش، پرداخت در عین افزایش امنیت، بسیار ساده‌تر از شیوه‌های رایج پرداخت کارتی است.

 گفتنی است با اقدامات بانک مرکزی و توسعه فاز آزمایشی خدمت جدید و عملیاتی‌شده «ریال دیجیتال» در جزیره کیش، مشتریان شبکه بانکی از تیر 1403 می‌توانند بدون استفاده از پول‌های کاغذی یا کارت‎های بانکی بسادگی از طریق کیف پول ریال دیجیتال و تنها با اسکن بارکد تولید شده توسط نرم‌افزارهای ارائه شده، با شیوه‌های نوین خریدهای خود را انجام داده یا نسبت به انتقال وجه به کیف پول سایر مشتریان اقدام کنند.

بعد از طی مراحل مطالعاتی اولیه، طراحی پروژه ریال دیجیتال از سال 1400 پس از اخذ مجوزهای لازم از شورای پول و اعتبار در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت و متعاقبا اجرای فاز پیش‌آزمایشی از ابتدای سال 1401 آغاز شد که پس از بررسی دستاوردهای فاز پیش‌آزمایشی، فاز آزمایشی محدود این پروژه از خرداد 1402 آغاز شد. با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام شده، با مشارکت فعال شبکه بانکی و همکاری‌های لازم در شبکه پرداخت کشور، از تیر 1403 با مشارکت ۲ بانک ملت و تجارت پروژه یادشده وارد مرحله گسترده فاز آزمایشی با امکان بهره‌برداری عمومی شده است. در این مرحله که به ‌صورت مشخص از محدوده جغرافیایی جزیره کیش آغاز شده، مشتریان شبکه بانکی و گردشگران این امکان را خواهند داشت تا با استفاده از این ابزار پرداخت جدید، نسبت به پرداخت هزینه‌های خرید کالا و خدمات اقدام کنند.