گروه فرهنگ و هنر: نام شهید حسین امیرعبداللهیان این روزها روی جلد چند کتاب دیده می‌شود که همگی‌شان کتاب‌هایی در حوزه سیاست خارجی و روابط بین‌الملل هستند. جدیدترین این کتاب‌ها، «صبح شام» بازخوانی خاطرات شهید از بحران منتهی به جنگ سوریه است.

شهید امیرعبداللهیان از دهه ۱۳۷۰ در مسؤولیت‌های اجرایی به جمهوری اسلامی خدمت کرد و ۳ دهه در وزارت امور خارجه مشغول به کار بود. در این مدت، حوادث کوچک و بزرگ بسیاری را به چشم دید و شاهد برخی تغییر و تحولات مهم زمانه، از جمله جنگ در سوریه بود. در کتاب «صبح شام» از این جنگ، از بحرانی که عمیق و گسترده شد و از اتفاقاتی که در مسیری بی‌بازگشت افتاد، صحبت می‌شود. کتاب به قلم محمدمحسن مصحفی تدوین شده و انتشارات سوره مهر، کار چاپ و نشر آن را انجام داده است. نقل است که «سردار سلیمانی یک سال قبل از درگذشت خود و در دیداری به حسین امیرعبداللهیان تأکید کرد برای انتقال پیام رشادت‌ها، شهادت‌ها، شجاعت‌ها و حتی جنایات و خیانت‌ها در سوریه و منطقه غرب آسیا، بخشی از خاطرات خود را مکتوب و منتشر کند».

این کتاب پس از انتشار و ارائه در بازار نشر به همت نهاد کتابخانه‌ها مورد نقد و بررسی قرار گرفت. در نشستی که با حضور مهدی رمضانی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، حجت‌الاسلام میثم امرودی مشاور وزیر امور خارجه در امور فرهنگی، عباس خامه‌یار منتقد، سعید فخرزاده نماینده گروه مؤلفان کتاب و محسن مؤمنی‌شریف رئیس پیشین حوزه هنری در سالن جلسات کتابخانه برگزار شد، کارشناسان و علاقه‌مندان از وزیر شهید و کتاب «صبح شام» گفتند.

* ویژگی شهدای خدمت، مردمی بودن آنهاست

در ابتدای این نشست مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ضمن تشکر از نویسندگان کتاب «صبح شام» و گرامیداشت یاد و خاطره شهید ابراهیم رئیسی و شهید حسین امیرعبداللهیان گفت: امیرعبداللهیان شخصیت برجسته و وارسته‌ای داشت. یکی از دوستانی که با این شهدا در این سفر همراه بود، بیان می‌کرد چگونه این افراد در آن هلیکوپتر جمع شدند و بعضی با اصرار به این سفر آمدند و قرار نبود در آن هلیکوپتر باشند اما قضا به گونه دیگری رقم خورد.

وی ادامه داد: وجه مشترک این افراد خلوص بود. تمام کسانی که در این پرواز بودند، مخلص بودند، شخصیت مردمی و توجه ویژه به همه آدم‌ها داشتند. آقای رئیسی آخرین حضور فرهنگی‌شان در نمایشگاه کتاب بود. وقتی ایشان به بازدید از غرفه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور آمدند، به همه افراد حاضر در غرفه توجه کردند. حتی وقتی می‌خواستند بروند، متوجه شدند به برخی توجه نکرده‌اند، دوباره برگشتند و با اعضای حاضر در غرفه گفت‌وگو کردند. همین شیوه را در تمام بازدیدها و جلسات داشتند. دکتر امیرعبداللهیان هم همین‌طور بود. ایشان هم وقتی به غرفه نهاد آمد، با هم توافقاتی برای همکاری مشترک کردیم.

* اهتمام مؤمنی‌شریف بر چاپ کتاب

سعید فخرزاده، نماینده گروه مؤلفان کتاب «صبح شام» در ادامه این نشست درباره این اثر توضیحاتی ارائه کرد و گفت: جرقه اصلی تدوین این اثر با همکاری محسن مؤمنی‌شریف‌ زده شد. ایشان رئیس پیشین حوزه هنری و از نویسندگان خوب دفاع‌مقدس هستند. ایشان با آقای امیرعبداللهیان هم‌محل و دوست و در جریان انقلاب نیز با هم همکار بودند و رابطه نزدیکی با ایشان داشتند. بعدها که حاج‌قاسم به شهید امیرعبداللهیان توصیه می‌کند ماجرای سوریه را ثبت کند، ایشان با آقای مؤمنی مشورت می‌کند. آقای مؤمنی می‌گوید اگر می‌خواهید این کار را در وزارت امور خارجه چاپ کنید، فقط مخاطب خاص دارد اما اگر کار در حوزه هنری دنبال شود، مخاطب عام دارد.

وی از چاپ هفتم کتاب «صبح شام» خبر داد و افزود: در یک برهه‌ای به دلیل اتفاقات رخ داده در منطقه، قرار بود حکومت سوریه را ساقط کرده و ایران را از داشتن پایگاه در این کشور محروم کنند. آنها می‌خواستند در گام‌های بعدی لبنان و عراق را هم بگیرند. اسرائیل همه کشورها را راضی کرده بود، حتی روسیه اما ایران ایستاد و اجازه این تحولات را نداد. البته برداشتم این است که اینها می‌خواستند مساله برجام را برای انحراف افکار عمومی پیش بیاورند، چون ما در تاریخ، مذاکراتی با این همه شخصیت اروپایی نداشتیم. آنقدر جلسات سنگین بود که همه ذهن‌ها درگیر این موضوع بود. امیرعبداللهیان بیان می‌کرد به همین دلیل به تنهایی روی سوریه متمرکز شدم. با نقش حاج‌قاسم و دیپلماسی امیرعبداللهیان، با شکست داعش، توطئه در منطقه خنثی و باز پیروزی نصیب فرزندان خدا شد.

* دشمن دنبال جنگ پایدار و پرهزینه بود

در بخش دیگری از این نشست حجت‌الاسلام میثم امرودی، مشاور وزیر امور خارجه در امور فرهنگی ضمن تقدیر از محسن مؤمنی‌شریف برای فراهم کردن زمینه انتشار خاطرات شهید امیرعبداللهیان بیان کرد: درباره رئیس‌جمهور شهید و شهید امیرعبداللهیان می‌توان کتاب‌های بسیاری نوشت. پس از توفان الاقصی شهید امیرعبداللهیان تصمیم گرفتند به منطقه بروند. به ایشان گفتیم اسرائیلی‌ها می‌دانند شما با کدام پرواز می‌روید و می‌آیید، یک جمله تکراری داشتند: «شاید یک وزیر شهید فایده‌اش از یک وزیر زنده بیشتر باشد».

مشاور وزیر امور خارجه در امور فرهنگی افزود: دشمن همچنین به دنبال جنگ پایدار و پرهزینه با آذربایجان و کردستان بود اما شما نتیجه دستاوردهای این افراد را ببینید که چگونه این تهدیدها به فرصت تبدیل شد. بن سلمان در تماس با جناب مخبر گفته بود وزیر خارجه ما رفیق وزیر خارجه ایران بود و ما می‌خواهیم به ایران بیاییم.

وی با بیان اینکه حاج‌قاسم علاقه زیادی به شهید امیرعبداللهیان داشت، گفت: در برخی سفرها امیرعبداللهیان و شهید رئیسی فقط 4 ساعت می‌خوابیدند و آیت‌الله رئیسی همیشه نماز شب می‌خواندند و به پهنای صورت اشک می‌ریختند.

امرودی با اشاره به اینکه امروز اقدام رایج مقاومت، زدن ناوها و هواپیماهای آمریکایی است، بیان کرد: امروز یمن، لبنان، حماس و حزب‌الله از نقاط مختلف ناوها و هواپیماهای آمریکایی را می‌زنند. بعد از عملیات «وعده صادق» امیرعبداللهیان سخنرانی کرده و گفتند: «محافظه‌کارها می‌گفتند ما می‌دانستیم مردم ایران چقدر شجاع هستند و برخی هم می‌گفتند شما شاخ غول را شکستید و ابهت آمریکا را از بین بردید».

* در این کتاب تبیین و تشریح قدرت سخت با زبانی نرم انجام می‌شود

عباس خامه‌یار به عنوان منتقد اثر در این نشست گفت: در مقدمه کتاب یک نوع دلدادگی بین امیرعبداللهیان و سردار سلیمانی می‌بینیم و این مساله نمایان است. در مقدمه کتاب شهید امیرعبداللهیان کتاب را تقدیم به روح سردار سلیمانی کرده است و با تمام افتخار کتاب را به ایشان هدیه می‌کند.

خامه‌یار با بیان اینکه جنگ سوریه یکی از سخت‌ترین جنگ‌های مذهبی بود، یادآور شد: وجه تمایز کتاب این است که جنگ سوریه از زبان یک دیپلمات ارشد با ویژگی نرم‌خویی، ادب، آرامش، صداقت و مهربانی تبیین شده است. در این کتاب تبیین و تشریح یک پدیده و قدرت سخت توسط یک زبان نرم انجام شده و این یک اعجاز است که شما قدرت سخت را با زبانی نرم تبیین و به مخاطبان عرضه کنید. در سراسر این روایت یک پیوند دیپلماسی با میدان وجود دارد.

وی گفت: شهید امیرعبداللهیان در این کتاب بر نقش رهبر معظم انقلاب در تبیین حداکثری امنیت ملی، تحقق صلح و امنیت منطقه و جهان و حفظ امت اسلامی تأکید می‌کند.

خامه‌یار با بیان اینکه بحران سوریه یکی از بزرگترین بحران‌های تاریخ منطقه بود و از سوی دیگر خطرناک‌ترین بحران هم به شمار می‌رفت، عنوان کرد: در پی جنگ تحمیلی در سوریه بر اساس آمار سازمان ملل حدود ۴۰۰ هزار نفر کشته و شهید و ۷ میلیون نفر آواره شدند. ۲۷۰ هزار فلسطینی مقیم سوریه دوباره آواره شدند و بیش از 2 میلیون واحد مسکونی خراب شد. مبلغ مورد نیاز برای بازسازی واحدهای مسکونی ۴۰۰ میلیون دلار تخمین ‌زده شد. هر کدام از اینها می‌توانست یک کشور را به فروپاشی بکشاند اما عوامل مختلفی موجب شکست آمریکا در سوریه شد.

وی افزود: در مقدمه کتاب به نقش رهبری و حاج‌قاسم در این بحران اشاره شده است. سردار سلیمانی یک ماشین جنگی را تا اطلاع ثانوی زمینگیر کرد.

خامه‌یار با اشاره به تاریخچه اشغال فلسطین بیان کرد: سردار، این ماشین تجزیه‌محور مقاومت را متوقف کرد. حرکت این ماشین از سودان، سوریه، حلب، لبنان و... شروع شد و هنر ایشان جلوگیری و زمینگیر کردن این ماشین تجزیه بود.

وی ادامه داد: نخستین آشنایی سردار سلیمانی با امیرعبداللهیان از طریق دریچه قدرت نرم است. سردار ایشان را در یک راهرو می‌بیند و می‌گوید خاطرات‌تان را شنیدم و باید اینها را ثبت کنید.

خامه‌یار کتاب «صبح شام» را یک سند گویا و قابل اعتماد در تاریخ شفاهی جنگ پرتنش سوریه دانست و تأکید کرد: امیرعبداللهیان در این کتاب بر رعایت مسائل اخلاقی در این نوشتار تأکید کرد و ادب، صداقت، راستگویی، دلسوزی و امانتداری در این کتاب تجلی یافته است. همچنین ایشان نقش دیگران را مصادره نکرده و در همه جای کتاب از همکارانش نام می‌برد.

وی در پایان بیان کرد: آنچه در اقدامات راهبردی رخ داد، باعث صیانت از منافع ملی ما در جنگ ۳۳ روزه، حوادث سوریه، توفان الاقصی و... شد. تدبیر جمهوری اسلامی و رهبری این بود که دایره جنگ گسترش نیابد. حزب‌الله تاکنون ۶۰۰ شهید داده است. اگر لبنانی‌ها علیه دشمن ضدحمله شروع می‌کردند و هر روز ۶۰۰ شهید می‌دادند، لبنان نیز با مشکل مواجه می‌شد. به هر حال قدرتی که ایران از خود نشان داده، همه چیز را تغییر داده و پشتوانه عظیم برای همه آزادگان جهان و نیروهای محور مقاومت به جا گذاشته است.