کد خبر: 287113تاریخ: 1403/4/17 00:00
«وطن امروز» برنامه‌های اقتصادی رئیس‌جمهور منتخب در مناظره‌ها را بررسی کرد
الوعده وفا
گروه اقتصادی: رئیس‌جمهور منتخب در دوران تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری از کاهش تورم، افزایش حقوق و دستمزد تا مبارزه با رانت‌خواری را وعده داد. هرچند برنامه‌ای را برای چگونگی اجرای این وعده‌ها ارائه نکرد اما از آنجا که در قبال رأی مردم متعهد است، این وعده‌ها پیگیری خواهد شد و رئیس‌جمهور باید درباره هر یک از این وعده‌ها گزارش‌های سالانه ارائه کند. مسعود پزشکیان به عنوان نهمین رئیس‌جمهور ایران برگزیده شد. در پی این انتخاب، «وطن امروز» نظرات، رویکردها و برخی وعده‌های اقتصادی رئیس‌جمهور منتخب را که در ایام تبلیغات انتخاباتی در برنامه‌های تلویزیونی و سخنرانی‌هایش در سفرهای استانی بیان کرد، بررسی کرد تا بتوان آنگونه که شایسته مردم فهیم و انقلابی ایران است پیگیر این وعده‌ها بود.
***
حمایت از بورس
به نظر می‌رسد وضعیت بازار سرمایه در دولت رئیس‌جمهور منتخب تغییر کند، چرا که پزشکیان در صحبت‌های انتخاباتی خود اعلام کرده بود به دنبال ارز تک‌نرخی است و ارز ترجیحی را صرفاً به کالاهای اساسی اختصاص خواهد داد. در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های صادراتی بورس معتقدند قیمت دلار مرکز مبادله ارزی به زیان آنهاست و اگر نرخ ارز نیما تغییر کند، درآمد آنها افزایش می‌یابد و سهامداران بیشتر سود می‌برند. با توجه به اینکه این شرکت‌ها از یارانه دولتی استفاده می‌کنند و همچنین رویکرد آزادسازی نرخ ارز روی قیمت مواد اولیه تأثیر منفی می‌گذارد، اجرای این سیاست به معنای افزایش تورم خواهد بود، بنابراین باید دید دولت چهاردهم چگونه می‌خواهد بدون تورم، سیاست‌های ارزی را اصلاح کند. با توجه به رویکرد مسعود پزشکیان و همچنین اعتقاد او به حمایت از بازار سرمایه باید از تأمین کسری بودجه از طریق بورس نیز خودداری کند. همچنین باید نرخ اوراق بهادار را اصلاح کند و به دنبال درآمدزایی از طریق افزایش نرخ خوراک صنایع و... برای جبران کسری بودجه نباشد. به طور قطع اجرای این سیاست می‌تواند به بازاری سبز در بورس ختم شود، به شرطی که آثار این عملکرد منجر به رانتی نشود که صاحبان سرمایه فربه شوند، در حالی که سفره دهک‌های پایین کوچک می‌شود.
***
حل مسأله ناترازی انرژی
پزشکیان همچنین اعلام کرده است: «همین الان ما که در دنیا در زمینه گاز و نفت جمعا اول هستیم در زمستان گاز نداریم به مردم بدهیم. تابستان نیز برق آنها را قطع می‌کنیم. بگویند ما چقدر در حال ضرر کردن در میادین مشترک هستیم؟ قطر، عمان، امارات و کویت در میدان‌های مشترک سهم خود را می‌برند اما ما اصلا عین خیال‌مان نیست. از این سمت می‌گوییم فلان شرکت‌ها می‌خواستند با ما فلان کار را بکنند». این سخنان رئیس‌جمهور منتخب حکایت از این دارد که قصد جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در صنعت نفت را دارد. حالا باید دید در 4 سال آینده کدام یک از این اهداف محقق می‌شود، البته رئیس‌جمهور منتخب باید گزارش‌های سالانه ارائه دهد و در قبال وعده‌های داده شده پاسخگو باشد، زیرا او در قبال رأی مردم مسؤول است.
***
شفاف‌سازی تخصیص منابع ارزی
همچنین رئیس‌جمهور منتخب در مناظره‌ها اعلام کرد: «به شما قول می‌دهم گزارشی از انواع رانت‌ها که در کشور توزیع می‌شود و جز فساد و نابرابری و بی‌اعتمادی تولید نمی‌کند به مردم ارائه کنم».
پزشکیان گفت: «استناد گزارش رئیس کل بانک مرکزی در ۳۰ فروردین ۱۴۰۳ این بوده که ۲۰ میلیارد دلار ارز به قیمت ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان فروخته شده است. ۵۰ میلیارد دلار ارز به نرخ زیر ۴۰ هزار تومان توزیع شده است. در حالی که این واردات هیچ تأثیری بر کنترل قیمت کالاها نداشته است. این موضوع نشان می‌دهد واردات کالا و همچنین تخصیص ارز باید شفاف شود. در سال‌های گذشته با افزایش تحریم‌ها عده‌ای در قبال واردات سودهای ارزی زیادی کسب کرده‌اند و همواره در قبال شفاف‌سازی آن تحریم‌ها را بهانه کرده‌اند».
***
شفافیت با FATF
پزشکیان علت قاچاق، زمین‌خواری، رانت و رشوه را عدم اجرای FATF می‌داند. وی معتقد است علت گم شدن پول در کشور نبود شفافیت در داده‌ها است، این در حالی است که قوانین مربوط به این موضوع نیز وجود دارد. بنابراین انتظار مردم این است که دولت به صورت دوره‌ای گزارش‌های مربوط به کشف و برخورد با رانت و رشوه و... را که عمدتا در برخی دستگاه‌های اجرایی رخ می‌دهد منتشر کند. وزیر اقتصاد اعلام کرده ایران از مشمولیت توصیه‌های لیست پولشویی خارج شده است. این دستاورد در نتیجه افزایش برخورد با پولشویی و تخلفات به دست آمده است، بنابراین در مقطع کنونی باید انتظار داشت پزشکیان در راستای خروج ایران از فهرست سیاه اقدام کند.
***
مدیریت هزینه‌های دولت
پزشکیان در مناظرات گفت: «بدهی دولت به بانک مرکزی از آغاز سال ۱۴۰۰ تا بهمن همان سال از ۱۱۵ همت به ۳۰۲ همت رسیده است. یعنی ما ۱۸۷ همت افزایش بدهی داریم، همچنین بدهی دولت به بانک‌ها از همان سال از ۴۱۶ همت به ۸۱۹ یعنی نزدیک به ۲ برابر رسیده است. انتشار اوراق مالی طی این سال‌ها ۷۵۲ همت شده است یعنی دو برابر آنچه در شهریور ۱۴۰۰ وجود داشت. به طور قطع اگر هزینه‌های دولت همچنان روند صعودی داشته باشد مجبور به استقراض از بانک مرکزی یا چاپ اسکناس خواهد شد که اثر آن افزایش نقدینگی و تورم خواهد بود. در حالی که در یک سال اخیر رشد نقدینگی در کشور از ۳۵ به حدود ۲۴ درصد رسیده است...، بنابراین دولت چهاردهم باید سیاست کنترل نقدینگی را در پیش بگیرد».
***
اجرای خصوصی‌سازی
یکی از رویکردهای تیم اقتصادی پزشکیان و رئیس تیم اقتصادی او تلاش برای خصوصی‌سازی بنگاه‌های دولتی است. علی طیب‌نیا بارها اعلام کرده است اعتقاد راسخ به خصوصی‌سازی برای افزایش بازدهی بنگاه‌های اقتصادی دارد. پزشکیان همچنین در یکی از مناظرات تلویزیونی خود گفت: «۸۵ درصد اقتصاد دولتی است که منافع خود را دنبال می‌کند، وقتی مبارزه با فساد رخ می‌دهد که دیوان‌سالاری و تعارض منافع نباشد. در این صورت همه چیز شفاف می‌شود. بنابراین بزرگ‌ترین فساد در کشور ناکارآمدی است و دیوان‌سالاری و فساد و ضعف در اقتصاد در اینجا رخ می‌دهد». این موضوع حکایت از این دارد که دولت باید شرکت‌های زیان‌ده را خصوصی کرده و هزینه‌هایی را که این شرکت‌ها به اقتصاد کشور تحمیل می‌کنند، اصلاح کند.
***
متناسب‌سازی حقوق با تورم
پزشکیان با اشاره به موضوع تفاوت میان نرخ دستمزد و تورم معتقد است در حقوق‌هایی که امروز به کارگران و کارمندان پرداخت می‌شود تورم ۴۰ درصد است اما در بهترین شرایط افزایش حقوق‌ها تنها ۲۰ درصد است. همچنین پزشکیان دولت و کسری بودجه دولت را عامل ایجاد تورم و خالی شدن جیب مردم عنوان کرده و معتقد است: «اگر حقوق‌ها متناسب با تورم رشد کند، مشکل اجاره‌نشینی نیز حل خواهد شد». بنابراین انتظار می‌رود روند کاهش تورم در دولت چهاردهم اتفاق بیفتد. از طرف دیگر سیاست‌های حقوق و دستمزد در راستای جبران فاصله با تورم اجرایی شود.
***
حذف قیمت‌گذاری دستوری
مهم‌ترین رویکرد تیم اقتصادی پزشکیان رفتن به سوی بازار آزاد و حذف قیمت‌گذاری دستوری است. پزشکیان در یکی از مناظرات انتخاباتی خود تأکید کرد: مگر می‌شود وقتی قیمت نهایی یک محصول برای تولیدکننده ۱۰ واحد (برای نمونه) تمام می‌شود، به او دستور بدهیم با قیمت ۸ واحد محصول خود را به فروش برساند. اینکه الان قیمت در کارخانه‌های خودروسازی و بازار آزاد متفاوت است، به خاطر دستوری بودن اقتصاد است.
این در حالی است که این مساله نباید منجر به افزایش قیمت کالاها و تورم شود. به عبارت دیگر برخی اطرافیان پزشکیان معتقدند قیمت کالاها باید در بازار یا بورس کالا کشف شود که این به معنای موج جدید تورمی است. به عبارت دیگر آنها اعتقاد دارند اصلاح قیمت‌گذاری باید جایگزین قیمت‌گذاری دستوری شود.
***
بنزین و واردات خودرو
یکی از حوزه‌های چالش‌برانگیز در سال جاری، ناترازی انرژی خصوصاً بنزین است. اگرچه در ابتدا بنزین ۲۰ هزار تومانی به عنوان یکی از نظرات تیم اقتصادی پزشکیان مطرح شد اما وی صراحتاً این موضوع را رد و تأکید کرد «هیچ تغییر قیمتی جز با در میان گذاشتن با مردم اتفاق نمی‌افتد. اگر قرار است قیمت بنزین افزایش یابد، باید خودروهای کم‌مصرف و باکیفیت وارد شوند تا مردم مجبور به خرید خودروهای پرمصرف داخلی نباشند». به گفته وی، همه مردم اعم از شهری و روستایی (حتی کسانی که خودرو ندارند) باید از یارانه بنزین بهره‌مند شوند.
***
تداوم تخصیص یارانه به دهک‌های پایین
پزشکیان معتقد است همچنان باید با شناسایی دهک‌های کم‌برخوردار یارانه پرداخت کرد. همچنین وی با انتقاد از وضعیت جمعیت زیاد زیر خط فقر در جامعه، عدم توزیع عادلانه ثروت در کشور را عامل اصلی افزایش فقر دانست. از طرفی رویکرد او برای مدیریت تورم، حل مشکلات بین‌المللی کشور بوده و برداشتن تحریم‌ها را مطرح کرده است. به طور قطع افزایش یارانه نقدی به دهک‌های پایین جامعه نیازمند منابع جدید است. به همین دلیل دولت چهاردهم پیش از اینکه وعده افزایش یارانه‌ها را بدهد باید به فکر افزایش درآمدهای کشور باشد. به طور قطع افزایش صادرات و کاهش هزینه‌های دولت کمک می‌کند این سیاست اجرایی شود.
***
تقویت معیشت کشاورزان و روستاییان
رئیس‌جمهور منتخب در مناظره تأکید کرد: «من آمده‌ام تا کشور را در مسیر اصلاح زیرساخت‌های تولید، مصرف انرژی و رفع ناترازی قرار دهم. دسترنج روستاییان، کشاورزان، عشایر و قومیت‌های کشور در معرض سوءاستفاده رانت‌خواران و دلالان است. آمده‌ام تا اطمینان حاصل کنم ضمن ارتقای سطح بهداشت و آموزش آنان، رابطه مستقیم این اقشار و بازار محصولاتشان برقرار شود». در حال حاضر بخشی از جمعیت کشور روستایی هستند و در مقطع کنونی از گرانی هزینه‌ها به نسبت قیمت فروش محصولات خود می‌نالند، به همین دلیل پزشکیان باید در راستای در اختیار قرار دادن کود و سمن ارزان برای کشاورزان، همچنین ترویج کشاورزی صنعتی برای افزایش بهره‌وری اقدام کند.
***
کاهش تورم
آقای پزشکیان در سخنرانی‌های انتخاباتی خود تأکید کرد: «تورم را دولت ایجاد می‌کند. عامل تورم و گرانی دولت است. گرانی ربطی به مردم ندارد. یکبار شب از پول مردم برمی‌دارد و یک بار از آنها مالیات می‌گیرد. طرف می‌خوابد صبح بیدار می‌شود متوجه تورم می‌شود و دولت از همان تورم دوباره مالیات می‌گیرد. با تورم 2 بار جیب مردم خالی می‌شود. یک بار جیب طرف خالی می‌شود و یک بار هم از داشته فرد مالیات گرفته می‌شود. دولت باید اینها را حل کند. در داخل با وحدت و انسجام می‌توانیم مشکلات ارز و سوخت مفت دادن و تورم را با هماهنگی بین قوا و کارشناسان و آدم‌های کاردان اصلاح کنیم». پزشکیان با اشاره به نرخ تورم بیش از ۴۰ درصد در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱، با اعلام تورم برخی اقلام پروتئینی، گفته است سال 1403 تورم گوشت قرمز و سفید، ۷۹ درصد و گوشت ماکیان ۸۰ درصد و ماهی ۶۳ درصد بوده است. از سوی دیگر رشد اقتصادی کشور در گروه کشاورزی منفی 2.2 درصد، گروه صنایع و معادن بدون نفت منفی نیم درصد و استخراج نفت و گاز طبیعی ۲۰ درصد بوده است. به همین دلیل تورم قیمت کالاهای اساسی یک جهش داشته و از این به بعد باید در یک محدوده کنترل شود، چرا که در شرایط کنونی تقاضا نیز بشدت کاهش یافته است. البته رئیس‌جمهور منتخب اعلام کرده «براحتی می‌توان نفری ۱۰ میلیون تومان یارانه پرداخت کرد اما لازمه آن، مدیریت تورم و شاخص‌ها، انسجام داخلی، کنار گذاشتن دعواها و رسیدن به زبان و نگاه مشترک و همچنین دیدن مردم محروم است». در حال حاضر بسیاری از کارشناسان اقتصاد معتقدند کنترل تورم اثر بهتری روی اقتصاد دارد تا اینکه جهش تورمی ایجاد و بعد به مردم یارانه پرداخت شود.
***
اجرای سیاست‌های کلی و قانون برنامه هفتم
در حال حاضر برنامه هفتم توسعه تدوین شده است و رئیس‌جمهور قرار نیست برنامه جدیدی بنویسد و سیاست جدیدی را در کشور اجرا کند، بلکه سیاست‌های کلی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری روشن و مشخص است. بنابراین هر دولتی که در کشور ما روی کار بیاید موظف است برنامه‌های موجود را عملی و اجرایی کند. هر چند با نگاهی به دهه‌های اخیر پی خواهیم برد که رئیس‌جمهوری نیز داشته‌ایم که به برنامه توسعه پشت کرده و تبعات آن نیز گریبان اقتصاد کشور را گرفته است.
***
حل مشکل معیشتی بازنشستگان، کارگران، معلمان و کارمندان دولت
پزشکیان اعلام کرده است: «بازنشستگان ما عزیزانی هستند که ماه‌ها سر احقاق حقوق خود از این اداره به آن اداره مراجعه می‌کنند. آمده‌ام تا امکانات زندگی و رفاه حداقلی آنها را فراهم کنم. در واقع کارگران و مهندسان ایران که چرخه صنعت را می‌چرخانند و کشور را به سوی تکنولوژی جدید روان می‌سازند باید بتوانند از حق و حقوق خود به طور مساوی برخوردار باشند. آمده‌ام تا در بهبود سطح زندگی این اقشار مؤثر باشم و به دستیابی در حقوق‌شان آنها را یاری دهم. همچنین ارتشیان و سپاهیان و نیروهای امنیتی که حامیان امنیت و استقلال ایران عزیز و مایه مباهات و غرور ملی هستند، مستحق احترامی شایسته‌اند. اوضاع مالی و معیشتی اینها در تنگنای جدی است و من آمده‌ام احترام را به آنها برگردانم که درخور جایگاه رفیع آنهاست و سطحی از زندگی را برای آنها تأمین کنم که درخور آن عزیزان باشد». این سخنان رئیس‌جمهور منتخب ایران حکایت از افزایش رفاه در آینده نه‌چندان دور دارد، بنابراین پزشکیان 4 سال وقت دارد به وعده‌های خود جامه عمل بپوشاند.