گروه سیاسی: این روزها فعالیت پزشکیان برای کارشناس‌ها و تحلیلگران در شرایط بسیار عجیبی پیش می‌رود. صدای فشارهای بیرونی اصلاح‌طلب‌ها برای گرفتن امتیاز از یک سو و گلایه‌های علنی از روند غیرکارشناسی آنقدر بلند شده است که باید گفت «سالی که نکوست از بهارش پیداست»!

پزشکیان در دوران تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری بر «کار علمی» تاکید می‌کرد. حالا منتظر اعلام نتیجه کارگروهی است که ظریف در توصیف آن می‌گوید: «ما ۵ کارگروه درست کردیم که البته «سلیقه‌ای» بوده و می‌توان آن را به شکل دیگری هم پیش برد». حالا می‌توان به لیست بلند بالای جناحی که در حال چینش دولت هستند، رفتار سلیقه‌ای را هم افزود! 

از آن طرف برخی گمان می‌کنند دولت پزشکیان نخستین دولتی است که از یک ظرفیت شبکه‌ای برای تعیین وزرا بهره می‌برد و تصور ساده‌لوحانه آنها این است که دولت‌های قبل با چند تلفن وزرا را مشخص می‌کردند! این باور ساده‌انگارانه نه‌تنها در تیم رسانه‌ای جریان اصلاح‌طلب که در چینش هیات دولت نیز کاملا جاری است. 

یک روز پس از اظهارات ظریف مبنی بر ملاحظات صداوسیما در زمینه اطلاع‌رسانی فرآیند انتخاب وزرا، اخباری مبنی بر پخش گفت‌وگوی زنده محمدجواد ظریف «رئیس شورای راهبری انتخاب اعضای دولت چهاردهم» در ساعت ۲۱:۵۰ روز چهارشنبه 27 تیرماه از شبکه خبر سیما، در رسانه‌ها منتشر شد. ظریف روز سه‌شنبه ۲۶ تیرماه با انتشار چارتی عجیب و انتقادبرانگیز از روند انتخاب اعضای کابینه چهاردهم، اعلام کرده بود: «بنا داشتیم روند بررسی و پیشنهاد اعضای هیات دولت را هر روز به صورت شفاف به مردم دلاور و هوشمند ایران گزارش دهیم اما افسوس که کوشش ما برای رفع ملاحظات سازمان صداوسیما تاکنون ناکام مانده و لذا ناگزیریم اطلاع‌رسانی را با تاخیر از طریق فضای مجازی انجام دهیم».

* عدم تشکیلات منظم

به هر صورت رئیس شورای راهبری انتخاب اعضای کابینه چهاردهم شامگاه 27 تیر مقابل دوربین رفت و در یک گفت‌وگوی پرحاشیه به تشریح برنامه دولت چهاردهم برای تشکیل دولت پرداخت اما پس از این گفت‌وگوی تلویزیونی نگرانی‌ها دوچندان شد! چرا که کارشناسان معتقدند اگر این شیوه عملکرد نقد نشود «زمینه عبور دولت پزشکیان از فضای فانتزی به فضای حقیقی» فراهم نخواهد شد و شاهد خسارت‌های جبران‌ناپذیری به کشور خواهیم بود. «تفکر فانتزی» مدیریت دولت ریشه در همان عبارت «غوغای روحانی‌نگر» دارد؛ با این تفاوت که پس از حضور سوپرمارکتی می‌گویند «غوغای پزشکیان‌نگر»! این نگاه از آن جهت در بین دولت احتمالی پزشکیان شکل گرفت که رئیس‌جمهور منتخب این روزها ترجیح می‌دهد در سوپرمارکت‌ها به خرید بپردازد و مهم‌ترین وظیفه خود - یعنی تدبیر چینش هیات دولت و وزرا - را به کارگروهی جناحی با وظایف نامشخص واگذار کند که آرا و نظرات سلیقه‌ای آنها را چهارشنبه از صداوسیما شنیدیم اما چرا معتقدیم با یک دولت فانتزی روبه‌رو هستیم؟

احتمالا بتوان «عدم تشکیلات منظم برای پیگیری اهداف» را مهم‌ترین نقطه ضعف دولت چهاردهم دانست. این موضوع متفاوت از بی‌برنامه بودن دولت چهاردهم است. در حالی که پزشکیان و اطرافیان وی گمان می‌کنند تشکیل کارگروه‌ نقطه قوت آنهاست اما الگوی رفتاری پزشکیان نشان می‌دهد عدم فعالیت منظم و تشکیلاتی را می‌توان در برنامه ارائه‌شده توسط ظریف به طور ملموس مشاهده کرد. «استفاده از حافظه به جای ارائه عملکرد مدون مکتوب»، «عدم تشریح فرآیند تشکیل کمیته‌ها و کارگروه‌ها»، «مشهود نبودن نحوه امتیازدهی به نامزدها و معلوم بودن غیرعلمی بودن مبانی انتخاب»، «مبهم بودن نقش شورای راهبری و نحوه انتخاب اعضای این شورا» و «مشخص نبودن نحوه امتیازدهی و جمع‌بندی امتیازات» از مهم‌ترین ضعف‌های کارگروهی است که در حال تصمیم‌سازی برای دولت پزشکیان است.

اما عجیب‌تر آنکه مسعود پزشکیان هنوز در بین اعضای این کارگروه حاضر نشده(!) و در جریان روند فعالیت آنها نیست(!)، چرا که این کارگروه نهایت وظیفه خود را مشورتی می‌داند. وی، مشخص نیست چه برنامه‌ای برای مدیریت دولت دارد و بر اساس چه سازوکاری قرار است کابینه خود را به مجلس معرفی کند. ظریف در گفت‌وگوی خود در توصیف این به‌هم‌ریختگی تشکیلاتی گفت: «امیدواریم در نخستین فرصت حضور رئیس‌جمهور منتخب در مجلس، لیست وزرا را آماده کنیم».

* رفتار هیجانی و پوپولیستی

دومین مساله چالش‌برانگیز «انتخاب بر اساس رفتار هیجانی و پوپولیستی به جای انتخاب برمبنای شایسته‌سالاری و کارآمدی» است. کمی بر این جملات متمرکز شوید: «۶۰ درصد افرادی را که سابقه عضویت در دولت نداشته باشند در اولویت داریم»، «در روند انتخاب وزرا، سابقه حضور یک امتیاز منفی است» و «اگر نامزدی مرد باشد امتیازی نمی‌گیرد ولی اگر زن باشد ۱۰ امتیاز می‌گیرد. همین طور اگر از مذاهب و ادیان دیگر باشید امتیاز می‌گیرید و اگر از مسلمانان شیعه باشید اینجا امتیازی نمی‌گیرید». اگر شما هم شوکه شده اید باید گفت این جملات محمدجواد ظریف است که این روزها در حال پیشنهاد کابینه به دولت پزشکیان است. همه چیز هیجانی، سطحی، بی‌برنامه و پوپولیستی پیش می‌رود. این روند را در کنار لیست جناحی‌ای که اخیرا منتشر شده است بگذارید تا عمق فاجعه پیش رو را بهتر درک کنید. آقای پزشکیان که می‌گفت «من دوره دیدم. در دانشگاه هاروارد دوره دیدم. [خطاب به سعید جلیلی] مردم شریف حرف‌هایی که ایشان می‌زنند و می‌گویند من بلد نیستم، من جزو هیچ حزبی نیستم» و همچنین تاکید می‌کرد «بنده نه بی‌سواد هستم و نه وابسته به حزب هستم و نه خودم را از مردم جدا کردم. درون مردم بودم و با مردم زندگی کردم. اینکه می‌گویند دولت چندم فلانی هستم، تهمت است» و با افتخار تکرار می‌کرد که «من دوره‌های مدیریت را در کشورهای مختلف دیده‌ام از جمله آمریکا، انگلیس، سوییس، تایلند و ژنو...» حالا قرار است چطور کابینه را بچیند؟ آقای پزشکیان قصد ندارد نظمی به کارگروه‌هایی که در حال چینش دولت وی هستند بدهد و به این سوال پاسخ دهد: کار علمی که وی برآن تاکید داشت کی و کجا قرار است متجلی شود؟ آقای رئیس‌جمهور کی قرار است توضیح دهد حذف باتجربه‌ها، شایسته‌سنجی بر اساس جنسیت و اقلیت مذهبی، همچنین تاکید بر گزینه‌های غیردولتی بر اساس کدام شاخص علمی است؟ چرا که وی معتقد بود: «برنامه را 4 تا هیات علمی نمی‌تواند بنویسد؛ برنامه‌نویس باید بنویسد. به پیر به پیغمبر نمی‌شود با چند نفر هیات علمی برنامه نوشت».

* سهم‌خواهی مدعیان

مساله مهم و خسارت‌آفرین دیگر «سهم‌خواهی و فشار به دولت برای گرفتن امتیاز و جایگاه» است. پزشکیان در حالی که در ایام انتخابات گفته بود «هر کسی بیاد ستاد من می‌پذیرم چون می‌خوام رای بیارم!» حالا با سهم‌خواهی این گروه‌ها مواجه شده است، به طوری که رئیس شورای راهبری انتخاب اعضای کابینه چهاردهم هیچ ابایی از اعلام این موضوع ندارد. ظریف در گفت‌وگوی تلویزیونی خود با اشاره به حضور چهره‌ها و مبلغان در ستاد انتخاباتی پزشکیان اعلام کرد «سهمی از کمیته اصلاحات برای کسانی که زحمت زیادی در این روند کشیدند، گذاشته‌ایم».

البته ظریف به موضوع مهم‌تری هم اشاره می‌کند، او می‌گوید: «بزرگان و ریش‌سفیدان احزاب و سیاسیون سهم‌خواهی نکنند». در نهایت اینکه همه فرآیند چینش دولت عجیب است؛ از آن روزهایی که وعده «مدیریت علمی» و «دوره‌های مدیریتی» داده می‌شد، 2 هفته بیشتر نگذشته است اما دولت در شرایط عجیبی به‌سر می‌برد. 

روز پنجشنبه اسامی اعضای شورای راهبری انتخاب کابینه دولت چهاردهم اعلام شد. مروری کوتاه بر اسامی این اعضا نشان می‌دهد همه آنها را می‌توان در ۲ دسته اصلاح‌طلب‌ها و اعضا و نزدیکان دولت روحانی خلاصه کرد. این در حالی است که پزشکیان در ایام تبلیغات انتخاباتی و مناظره‌ها تاکید داشت «حزبی» نیست. همچنین وقتی او را به ادامه راه روحانی متهم می‌کردند، برافروخته می‌شد و می‌گفت نسبتی با آنها ندارد. با این حال اما اکنون با معرفی اعضای شورای راهبری مشخص شده است پزشکیان هم حزبی است و هم با تیم حسن روحانی درهم‌تنیدگی دارد.

این ترکیب همچنین ادعای تشکیل دولت ائتلافی را که ظریف قبل از انتخابات در یاسوج مطرح کرده بود نیز زیر سوال برد و نشان داد فعلا تا این مرحله شاهد یک تشکیلات حزبی و غیرائتلافی برای مدیریت دولت چهاردهم هستیم.

به هر حال تصمیم‌گیرنده نهایی - البته بر اساس قانون - مسعود پزشکیان است. پزشکیان به عنوان رئیس‌جمهور باید فهرست نهایی وزرای پیشنهادی را به مجلس ارائه کرده و برای آنها رای اعتماد بگیرد. شاید مسعود پزشکیان در نهایت تغییراتی در فهرست نهایی شورای راهبری اعمال کند و شاید هم همان فهرست شورای راهبری را فقط به انضمام یک امضا تایید کند.

***