گلایه رئیس جمهور منتخب از سهمخواهی برخی گروههای سیاسی و تحمیل نمایندگان خود برای حضور در کابینه چهاردهم
گروه سیاسی: پس از پایان انتخابات و مشخص شدن چهره نهمین رئیسجمهور ایران، اصطلاح «شورای راهبری تعیین دولت چهاردهم» به سپهر سیاسی کشور اضافه شد. در دورههای گذشته خبری از چنین شورایی نبود اما حالا که قرار شده است 5 کارگروه که اتفاقا افراد حاضر در آنها جملگی به یک جناح خاص تعلق دارند، دولت «وحدت ملی» را انتخاب کنند، مشخص نیست خروجی چنین شورایی قرار است چه باشد و چطور میتوانند دولت «وفاق ملی» را که اخیرا مسعود پزشکیان از آن نام برده بود، تشکیل بدهند.
دیروز مسعود پزشکیان در دیدار با فعالان ستادهای مردمی در سالن همایشهای وزارت کشور با بیان اینکه مهم این است ما کابینهای با وفاق ملی انتخاب کنیم، گفت: «انتخاب مسؤولان برای ما معضل شده است، چون شعار دادیم انتخاب برتر میکنیم اما حالا به همه میگوییم کمک کنید، همه آدمهای خودشان را معرفی میکنند؛ نمیدانم باید چه کار کنیم».
رئیسجمهور منتخب که پس از مسجل شدن پیروزیاش در انتخابات حتی نشست خبری مرسوم کاندیداهای پیروز انتخابات را برگزار نکرد و کار مهم تعیین کابینه و مدیران دولتی را به یک شورا سپرد تا بیشتر وقت خود را در سوپرمارکتها و دیدارهای غیرکاری سپری کند، حالا اعتراف میکند نمیداند چطور باید از پس «معضل» انتخاب مسؤولان دولت چهاردهم برآید. این امر در حالی است که با صحبتهای گلایهآمیز دیروز او، این شائبه پیش میآید که آیا خود رئیسجمهور منتخب نیز از عملکرد شورای تعیین دولت چهاردهم راضی نیست؟
پیشتر از داخل جریان اصلاحات و اتفاقا افراد نزدیک به پزشکیان که در ستاد انتخاباتی او فعالانه حضور داشتند نیز سخنان اعتراضآمیزی نسبت به اعمال فشار برای تعیین اعضای دولت مطرح شده بود. محمدجواد آذریجهرمی سردمدار معترضانی است که چند بار به بهانههای مختلف نسبت به آنچه «پیرمردهای پرحاشیه سیاست ایران» مینامد، هشدار داده است.
وزیر ارتباطات دولت دوازدهم اخیرا در پستی معنادار در صفحه شخصیاش در فضای مجازی، به تلاش برخی برای کسب قدرت در دولت چهاردهم واکنش نشان داد. او در شبکه اجتماعی ایکس در واکنش به کنارهگیری «جو بایدن» از رقابتهای انتخاباتی نوشت: «در حالی که «پیرمرد پرحاشیه سیاست آمریکا» کنارهگیری کرد، «پیرمردان پرحاشیه سیاست ایران» همچنان مشغول مجاهدهاند».
جهرمی که عضو شورای راهبری انتخاب دولت چهاردهم است، پیشتر نیز درباره «سهمخواهی پیرمردهای پرحاشیه سیاست» در پست دیگری نوشته بود: «بزودی خیل مشتاقان حضرت اباعبدالله علیهالسلام راهی زیارت اربعین شده و این رویداد بزرگ همزمان با استقرار دولت جدید خواهد بود. در میانه نبرد پیرمردهای پرحاشیه سیاست برای اخذ سهم از دولت، امیدوارم رئیسجمهور منتخب توجه ویژهای به برنامهریزی برای خدمترسانی به این زوار عزیز داشته باشد».
جالب آنجاست که خود آذریجهرمی و محمدجواد ظریف که رئیس شورای راهبری تعیین دولت چهاردهم است نیز مورد انتقاد دیگر اصلاحطلبان قرار گرفتهاند! بهزاد نبوی از چهرههای شناختهشده جریان اصلاحات که نقش فعالی در پیروزی پزشکیان ایفا کرد، از جمله این افراد است که به صورت صریح از فشار اصلاحطلبان برای غارت مناصب و جایگاههای کلیدی دولت چهاردهم انتقاد کرد. او در متنی که اخیرا منتشر کرده، آورده بود: «با مطالعه مطالب دوستان، به نظر میرسد شعار «برای ایران» قبل از انتخابات، به شعار «برای وزارت» تبدیل شده».
نبوی در ادامه متن خود مطالبی را عنوان کرد که گویا مخاطبش افرادی چون ظریف و آذریجهرمی بودند. وی نوشته بود: «از همه اعضای کمیتهها عاجزانه استدعا دارم به خاطر ایران و به خاطر دکتر پزشکیان بینوا، دست از سهمخواهی از این گوشت قربانی بردارند. پیشنهاد میکنم رئیس و همه اعضای کمیتهها، از داشتن پست و مقام منع شوند تا بتوانند کمی هم به فکر ایران و آینده آن باشند».
طرح این مباحث آن هم به شکل علنی از سوی یکی از پیشکسوتان جبهه اصلاحات احتمالا موید آن است که فشارهای اطرافیان باعث شده کار در همین روزهای نخست از دست پزشکیان در برود. حالا رئیسجمهور منتخب در جمع فعالان ستادهای مردمی طوری سخن میگوید که او را شبیه همان «پزشکیان بینوا»یی میکند که نبوی در متنش یاد کرده بود!
پزشکیان دیروز گفته بود: «مساله اول انتخاب کابینه وفاق ملی و آن شعاری است که سر میدادیم که مملکت با یک دسته و جناح اداره نمیشود، خودمان هم باید به آن پایبند باشیم، در نتیجه باید کابینهای را شکل دهیم تا افراد صادق، باتجربه و بادانش انتخاب شوند و به سمت سیاستهای کلی مقام معظم رهبری حرکت کنیم».
پزشکیان میگوید کشور با یک جناح اداره نمیشود و در مقابل شورای راهبری که قرار است اعضای کابینه او را تشکیل بدهند، جملگی از یک جناح و طیف خاص هستند! حرفهای دیروز پزشکیان تفاوتهایی با سخنانی دارد که ظریف پیشتر درباره شورای راهبری و معیارهای آن گفته بود.
* کابینه اتحاد یا وفاق ملی
محمدجواد ظریف، رئیس شورای راهبری دولت چهاردهم پیشتر (شامگاه 27 تیرماه) در گفتوگوی ویژه خبری در پاسخ به این سوال که با دعوت از احزاب و گروههای مختلف برای تعیین اعضای کمیتههای شورای راهبری قرار است کابینه ائتلافی تشکیل یابد؟ گفته بود: «کابینه ائتلافی نیست. کابینه وحدت ملی است و قرار نیست افرادی که با گفتمان رئیسجمهور همراهی ندارند در کابینه حاضر باشند. مردم به یک نفر رای دادند و آن یک نفر هم افرادی را که حاضر باشند با آن گفتمان همراهی کنند جمع خواهد کرد». همچنین ظریف در همان گفتوگوی تلویزیونی به صراحت اعلام کرد «سهمی از کمیته اصلاحات را برای کسانی که زحمت زیادی در این روند کشیدند، گذاشتهایم».
درست روز بعد از سخنان ظریف، اسامی اعضای شورای راهبری انتخاب کابینه دولت چهاردهم اعلام شد. مروری کوتاه بر اسامی این اعضا نشان داد همه آنها را میتوان در ۲ دسته اصلاحطلبها و اعضا و نزدیکان دولت روحانی خلاصه کرد. این در حالی است که پزشکیان در ایام تبلیغات انتخاباتی و مناظرهها تاکید داشت «حزبی» نیست. وقتی او را به ادامه راه روحانی متهم میکردند، عصبی میشد و میگفت نسبتی با آنها ندارد اما با معرفی اعضای شورای راهبری که مشخص شد اصلاحطلبها و تیم حسن روحانی شاکله این شورا را در اختیار گرفتهاند، جای شکی باقی نماند که خروجی چنین شورایی چه میتواند باشد!
اعلام ترکیب شورای راهبری همچنین ادعای تشکیل دولت ائتلافی را که ظریف قبل از انتخابات در یاسوج مطرح کرده بود نیز زیر سوال برد و نشان داد فعلا تا این مرحله شاهد یک تشکیلات حزبی هستیم که صدای رئیسجمهور منتخب را هم درآورده است!
در شرایطی که آذریجهرمی پیرمردهای پرحاشیه سیاست را به سهمخواهی متهم میکند و از آن سو بهزاد نبوی به امثال او و ظریف توصیه میکند پزشکیان بینوا را رها کنند، دیروز رئیسجمهور منتخب به جای استفاده از «دولت وحدت ملی» از واژه کابینه «وفاق ملی» استفاده میکند و ماحصل فعالیت شورای راهبری را در یک جمله بیان میدارد: «همه افراد خودشان را معرفی میکنند»!
***
همه گزینه هستند مگر خلافش ثابت شود!
«حالا به همه میگوییم کمک کنید اما همه آدمهای خودشان را معرفی میکنند؛ نمیدانم باید چهکار کنیم»؛ این بخشی از اظهارات مسعود پزشکیان در دیدار با فعالان ستادهای مردمی بود که نشاندهنده سردرگمی و بلاتکلیفی رئیسجمهور منتخب در روزهای فشار بیرونی است؛ روزهایی که اتفاقا قابل حدس بود، همان موقع که «بیبرنامه بودن» افتخار بخشی از دستگاه تبلیغاتی رئیسجمهور وقت شده بود اما این ماجرا یک سوی دیگر هم دارد، اینکه این روزها همه فکر میکنند «گزینه» هستند. حالا فهرستهای متعددی در صفحات مجازی و کانالهای اطلاعرسانی دست به دست میشود که عدهای را «گزینه» وزارتخانه یا نهاد و یا سازمانی معرفی کرده است؛ در خلال این لیستها نامهای بسیاری به چشم میخورد و این تکثر نام عجیب است. گویی یک نفر را پای سیستم نشاندهاند و هر آنچه در جستوجوی اینترنتی و پرسه در وبسایتهای خبری یافته است را به عنوان گزینه معرفی کرده است. هر آنچه نیز در صفحات مجازی منتشر نشود، رژه افرادی است که در محافل میچرخند و خود را گزینه بالقوه پستها میدانند. هیچگاه و در هیچ دورهای نگارنده به خاطر ندارد که چنین آواز آشفتگی در بدنه دولت بلند باشد؛ آشفتگیای که ریشه در بلاتکلیفی و رفتار شعاری «شورای راهبری دولت چهاردهم» دارد. غرض اینکه آقای رئیسجمهور دیگر باید واقف شده باشند که آنچنان هم نمیشود بدون برنامه پیش رفت. حاصل نخستین گام شما برای تعیین کابینه پشتیبانی شورایی جناحی شد که این شورا توهم «گزینه بودن» را به بسیاری از کسانی که از سطح علمی و تجربه عملی برخوردار نیستند، القا کرده است. البته قابلپیشبینی نیز بود، چنانکه حاصل معیارهای «۶۰ درصد افرادی که سابقه عضویت در دولت نداشته باشند را در اولویت داریم»، «در روند انتخاب وزرا سابقه حضور یک امتیاز منفی است» و «اگر نامزدی مرد باشد امتیازی نمیگیرد ولی اگر زن باشد ۱۰ امتیاز میگیرد. همینطور اگر از مذاهب و ادیان دیگر باشد امتیاز میگیرد و اگر از مسلمان شیعه باشد اینجا امتیازی نمیگیرد» جز وضعیت موجود نبود. این ایجاد انتظار در جامعه، خود ریشه رفتارهای غیرمنطقی، لابیگریها و فشارهای جناحی است که مرتب و در همه جا به آنها اشاره میکنید. حتی آش این ماجرا و سهمخواهی جریانهایی که شما وامدار حمایت آنها هستید آنقدر شور شده است که هیچ بعید نیست شاهد تشکیل دولت کوتاهقامتان سهمبگیر به جای دولت وحدت ملی باشیم. حال آنکه دوباره تأکید کردید که «مملکت با یک دسته و جناح اداره نمیشود، خودمان هم باید به آن پایبند باشیم، در نتیجه باید کابینهای را شکل دهیم تا افراد صادق، باتجربه و بادانش انتخاب شوند»، هرچند نشانی از آن را تاکنون مشاهده نکردهایم اما دوباره اعتماد میکنیم.
در حالی که جریان رسانهای حامی آقای پزشکیان تصور میکند انتقادات به رفتار یک شورای مسؤولیتناپذیر، تحمیل نوعی عصبانیت به دولت است اما سادهانگاری است که رفتار «جناحی، غیرعلمی و پرحاشیه یک شورا را که تکیه بر آرا و نظرات تئوریسینهای فروپاشی نظام دارد» نوعی عصبانیت تلقی کرد. باید تأکید کرد ما حتی نگران هم نیستیم، چه برسد به عصبانی! چراکه بالندگی یک نظام سیاسی را شاهد هستیم تحت پرچم کلیتی به نام جمهوری اسلامی ایران که به تندترین مخالفانش و آن پیشگوهای متوهم هم، فضای راهبری میدهد و برای بلوغ سیاسی هیجانزدهها صبر پیشه میکند اما این طیب خاطر دلیل آن نیست که دلسوز نباشیم و ساکن و ساکت در گوشهای صرفا نظارهگر شرایط باشیم. لذا مانند گذشته بر این تأکید داریم که نظام جمهوری اسلامی ایران همه جامعه را حتی آنهایی که روزگاری دلبسته فروپاشی بودند یا آن بخشی که هیچ التزامی به قانون اساسی برای خود نمیبینند را در آغوش میگیرد و در بالاترین لایه اثرگذاری پذیرا است. جالب آنکه حتی برخورد قهرآمیز هم نمیکند و صرفا خطقرمزها را ترسیم و یادآوری میکند. لایه بعد -که اتفاقا کمک به دولت است - لایه پیگیری و ابراز خطوط قرمز برای این گزینههاست، همان رسالتی که مانع گم شدن مسیر میشود و نمیگذارد رئیسجمهور و وزرا لابهلای فشارهای بیرونی و درونحزبی سردرگم شوند. دیروز رئیسجمهور در جمع حامیان ستادی خود گفت: «من همان آدم قبل هستم، اینطور نیست که رئیسجمهور شدهام عوض شده باشم؛ خیلیها گله میکنند که خودت را گم کردهای، به خدا شب و روز ندارم». حالا آنچه مانع «عوض شدن» رئیسجمهور میشود، رسانهای پویاست که در برابر تهاجمهای سهمخواهان، وعدههای پیشین را بازخوانی میکند و خطوط قرمز را به یاد وی میآورد اما رسانه منفعل جناحی در رسانه خود فریاد میکشد «عصبانی هستید!». آقای رئیسجمهور! انتظار از شما این است که در برابر هجوم گزینهها و فریادها، شما «عوض نشوید».