گروه فرهنگ و هنر: نمایش‌های سنتی و آیینی در ایران، قدمتی صد‌ها ساله دارد که می‌توان نمونه‌های آن را در آیین «سوگ سیاووش» یافت. این آیین در ایران بعد از اسلام و حوادث بعد از عاشورا رفته‌رفته تغییر شکل و ماهیت داد و در سنت دیرینه تعزیه بشدت فراگیر و جزء جدایی‌ناپذیر عزاداری محرم شد، تا جایی که تکیه دولت مختص تعزیه ساخته شد. مردم نیز با هنر تعزیه چنان اخت شده‌اند که اجرای آن را همپای روضه‌خوانی، دسته‌روی و سایر سنت‌ها و مراسم عزاداری می‌دانند و چه‌بسا در برخی مواقع آن را مهم‌تر از سایر نشست‌ها و مراسم‌های عزاداری می‌شمارند. این ریشه تاریخی و ناگسستنی میان مردم و هنر تعزیه و همچنین پیشرفت هنر تئاتر از حیث سخت‌افزاری، فرصتی است تا حقیقت عاشورا بدون تحریف و ترویج خرافه برای مخاطب به نمایش درآید. هر چند استفاده افراطی از سخت‌افزار‌هایی مانند نور، دکور، جلوه‌های ویژه و... می‌تواند به شمشیری علیه آن تبدیل شود اما نباید از این نکته غافل شویم که محاسن این پدیده بر معایب آن غالب است و هنرمند نمی‌تواند نسبت به استفاده از آن دچار تردید شود. استفاده درست از این پدیده در دل نمایش‌های آیینی تازه نیست؛ «شب آفتابی»، «شبی در کهکشان‌ها» به کارگردانی بهزاد بهزادپور، «فصل شیدایی» به کارگردانی سعید اسماعیلی، «محشر» به کارگردانی صادق فتاحی، «سرزمین خورشید»، «روشنای شب تار» و «تنهاتر از مسیح» هر ۳ به کارگردانی حسن بزرا از نمونه‌هایی هستند که با تلفیق شبیه‌خوانی و جلوه‌های ویژه در فضایی وسیع‌تر از سالن‌ها روی صحنه رفتند و مخاطبان بسیاری را به خود جلب کردند.

این روز‌ها نمایش بزرگ میدانی «تنهاتر از مسیح؛ فصل راه سرخ» به کارگردانی حسن بزرا و تهیه‌کنندگی علی اسماعیلی، اجرا‌های خود را در بوستان ولایت آغاز کرده است و با استقبال نزدیک به 2 میلیون مخاطب به عنوان یکی از پرمخاطب‌ترین آثار نمایشی کشور به شمار می‌رود. این اثر در زمانی نزدیک به ۹۰ دقیقه تاریخ ۵۰ ساله صدر اسلام از واقعه غدیر خم در سال یازدهم هجرت تا واقعه عاشورا در سال ۶۱ هجرت را در چند پرده و فصل روایت می‌کند. حسن بزرا، کارگردان این اثر نمایشی در گفت‌وگو با «وطن امروز» پیرامون نحوه و چگونگی اجرای نمایش «تنهاتر از مسیح» صحبت کرد. 

***

*  آقای بزرا! لطفا از چالش‌های ساخت نمایش میدانی تنهاتر از مسیح بگویید؟

پر کردن سالنی که 2 هزار نفر ظرفیت دارد کار دشواری است، بویژه در  شرایطی که آثار زیادی در حال اجرا هستند، به همین دلیل یک اثر باید به قدری جذابیت داشته باشد که بتواند هر شب تعداد زیادی مخاطب را جذب کند. علاوه بر این یکی دیگر از چالش‌های پیش روی ما موضوع این نمایش است، چرا که مخاطب درباره آثار مذهبی حساسیت بیشتری دارد و همین امر باعث می‌شود تا ما در تهیه محتوای این نمایش وسواس دوچندانی داشته باشیم و زمان بیشتری را صرف تحقیق و پژوهش کنیم. 

*  روند تحقیق و پژوهش این نمایش چقدر به طول انجامید؟

تحقیق و پژوهش آثار تاریخی - مذهبی زمان بیشتری نسبت به آثار روز یا آثاری که صرفا تاریخی است می‌برد. اگر اشتباه نکنم سری جدید این نمایش با موضوع خاصی که دارد چیزی حدود ۳ ماه زمان برد و در روند تحقیق و پژوهش از کارشناسان مذهبی استفاده شد. 

* این نمایش هر شب ۲ اجرا دارد و ۵۰ شب هم قرار است روی صحنه برود، آیا این مساله مشکلی برای شما و سایر عوامل به وجود نمی‌آورد؟

ما چند سال است که تجربه اجرای آثار اینچنینی را داشته‌ایم، سال‌ها در محضر بهزاد بهزادپور تجربه اندوختم. «تنهاتر از مسیح» نخستین کار میدانی من است و بعد از آن «روشنای شب تار»، «عرض‌الشمس»، «جهان بانو»، «بازگشت»، «جان فدا»، «شهید القدس» و «آستان عشق»  را در سال‌های اخیر به اجرا رساندم. خدا را شکر تجربه‌های متفاوت نشان داده که عوامل تا اجرای آخر با جان و دل زحمت می‌کشند و سعی می‌کنند هم خودشان از اجرا لذت ببرند، هم حال خوب را به مخاطب منتقل کنند. 

*  این نمایش چند نفر بازیگر دارد؟ عوامل پشت صحنه چند نفر هستند؟

این اثر بیش از 200 بازیگر دارد و با عواملی که پشت صحنه مشغول فعالیت هستند، می‌توان گفت چیزی حدود 500 نفر در حال تلاش هستند تا در این 50 شب نمایش «تنهاتر از مسیح» را روی صحنه ببرند.

*  اگر بخواهید کسی را به تماشای این نمایش دعوت کنید، چه خواهید گفت؟ و اساسا چه قشری می‌توانند مخاطب این نمایش باشند؟

ما دعوت‌کننده کسی به این نمایش نیستیم. اگر دعوت‌کننده‌ای باشد و اگر بنا باشد کسی مخاطبان را به تماشای نمایش دعوت کند صاحب کار حضرت اباعبدالله(ع) است که با امضای ایشان تک‌تک این آدم‌ها به تماشای این نمایش می‌نشینند. در این 50 شب چیزی حدود 500 هزار نفر از بین میلیون‌ها نفری که در تهران زندگی می‌کنند به این نمایش دعوت می‌شوند. من فقط می‌توانم بگویم نمایش «تنهاتر از مسیح» حال شما را خوب می‌کند و بعد از دیدن این نمایش با یک حال خوب سالن نمایش را ترک می‌کنید. هر مخاطبی با هر عقیده و نوع نگاهی می‌تواند به دیدن این نمایش بیاید و این نمایش قطعا حال دل او و همه مخاطبان از هر قشری را خوب می‌کند. 

  آیا می‌توان امیدوار بود با توجه به نمایشنامه و محتوای این اثر شاهد باشیم که در پایان کار و زمانی که مخاطب محل اجرا را ترک می‌کند، اطلاعات تاریخی و دینی به داشته‌های او اضافه شده است؟

سعی کردیم به گونه‌ای پیش رویم که در نمایش هم شور وجود داشته باشد هم شعور، هم حال دل مردم را خوب کنیم هم به اندوخته‌ها و اطلاعات آنها اضافه کنیم و اطلاعات دینی و تاریخی را در بطن نمایش قرار دادیم. 

*  چرا بوستان ولایت را برای اجرای این نمایش انتخاب کردید؟

این بوستان از زمان اجرای نمایش «شب آفتابی» برای اجرای نمایش‌های میدانی انتخاب شده بود و سیاست‌های مجموعه‌های بالادستی مثل موسسه هنری - رسانه‌ای اوج و ققنوس این بود که در جنوب شهر تهران که امکانات و شرایط فرهنگی - هنری کمتری نسبت به مرکز یا شمال شهر وجود دارد پایگاهی ایجاد کنند تا بتوانیم خدمتگزار مردم در آن بخش شهر باشیم. در این چند سالی که در بوستان ولایت اجرا داریم به قدری استقبال خوب بوده که به مرکز تخصصی اجرای نمایش‌های میدانی در تهران تبدیل شده است. امیدوارم حمایت بیشتری شود و بتوانیم چنین مراکزی را در نقاط مختلف تهران داشته باشیم تا بتوانیم در همه جای تهران کارهای اینچنینی و باکیفیت اجرا کنیم و کمی بیشتر به فکر مردمی باشیم که هزینه سینما رفتن برای یک خانواده چند نفره را ندارند. نمایش بزرگ میدانی «تنهاتر از مسیح» از پنجشنبه ۲۸ تیرماه روی صحنه رفته و هر شب در ۲ سانس اجرا می‌شود. «تنهاتر از مسیح» اثری از سازمان هنری - رسانه‌ای اوج است که به همت موسسه هنری - رسانه‌ای سیمای ققنوس در ۵۰ شب اجرا هر شب در بوستان ولایت میزبان ۶ هزار نفر خواهد بود.