نگاهی به فعالیتهای استاد محمد نوری، خواننده مطرح و سرشناس موسیقی به بهانه چهاردهمین سالگرد درگذشتش
گروه فرهنگ و هنر: محمد نوری از جمله محبوبترین خوانندگان و موسیقیدانان ایرانی به شمار میآید که طرفداران موسیقی او را با آهنگ «جان مریم» و «ایران ایران» به یاد میآورند. وی علاوه بر مدارج مهم هنری و آکادمیک، در سال ۱۳۸۵ خورشیدی به عنوان چهره ماندگار موسیقی انتخاب و معرفی شد.
نوری متولد یکم دی ۱۳۰۸ خورشیدی بود. او زمانی که در نوجوانی شروع به خواندن کرد، با توجه به علاقهاش به زبان انگلیسی با فرهنگ غرب آشنایی داشت و گاهی حتی قطعات خارجی را با ترجمه اجرا میکرد. زمانی که به هنرستان موسیقی میرود در حوزه آواز گرایش موسیقی غرب را انتخاب میکند؛ رشتهای که در آن باید قواعد موسیقی غربی را با قواعد موسیقی ایرانی همگام میکرد و با توجه به استعدادی که داشت در این زمینه به یکی از خبرهترین هنرمندان بدل شد. نوری از جمله هنرمندانی بود که تکنیکهای آوازی را در حوزه فولکلور یاد گرفته بود و اگر موسیقی غربی هم میخواند به این موضوع توجه میکرد؛ موضوعی که امروز در خوانندگان و آهنگسازان به ندرت یافت میشود.
محمد نوری، از خوانندگان مطرح و پرمخاطب موسیقی کلاسیک، آوازخوانی را نزد استاد باغچهبان و تئوری موسیقی را نزد سیروس شهردار و فریدون فرزانه از اساتید هنرستان عالی موسیقی فراگرفت. وی شیوه آواز خود را متأثر از بافت و غنای زخمهای اساتیدی چون حسین اصلانی، ناصر حسینی و محمد سریر انتخاب کرده بود.
به گواه بسیاری از هنرمندان حوزه موسیقی نوری از همان ابتدا سبک ویژه و زیبای خودش را داشت و بسیاری از جوانان و نوجوانان جذب صدایش شده بودند. در دهه 40 و سالهایی که موسیقی پاپ تازه جایش را در ایران باز کرده بود، نوری سراغ سبکهای جاز، بلوز یا مشابه آنها نرفت و همین یکی از تفاوتها و تمایزهای او با سایر همدورهایها و همرشتهایهایش به شمار میرود. نوری به زبان انگلیسی تسلط داشت و برخلاف خیلیها آثار غربی را گوش میکرد و بخوبی میشناخت و این شناخت و تسلط کاملش بر موسیقی غرب و موسیقی ایرانی باعث شد تمام قطعاتش در کنار وام گرفته شدن از موسیقی غربی با ریشه ایرانی درهم آمیخته شود و سبک نو و منحصر بهفردی را خلق کند.
نوری موسیقی ردیف دستگاهی را میشناخت، روی موسیقی نواحی و فولکلوریک ایران کار کرده بود و با ادبیات کلاسیک و معاصر ایران بویژه شعر آشنایی عمیق و گسترده داشت که همه اینها دست به دست هم داده و از او چهرهای خاص ساخته بود. جدای از همه اینها، نوری همیشه تشنه دانستن بود و پیش استادان گوناگون عرصه موسیقی و ادبیات تحصیل کرده و چیزهای بسیاری فراگرفته بود. از طرف دیگر مطالعات بسیاری در زمینههای مختلف هنری و فرهنگی داشت که باعث شده بود به کارش عمق داده شود.
محمد نوری با صدای خود به اشعار نیما که بیشتر ترانههایش از این شاعر بود، طنین دیگری بخشید و گویی آنها را از وادی خاموش واژهها به قلمرو باشکوه و پرفراز و نشیب اصوات رهنمون کرد.
این هنرمند سرشناس در گفتوگویی درباره راز ماندگاریاش گفته بود: «من هرگز خود را در اوج ندیدهام. با زیربنایی سست هم میتوان به اوج رفت اما ماندن در قله، کار هر کس نیست، کار ما هم نیست، آن که به سرعت اوج میگیرد، با همان سرعت سقوط میکند. رمز ماندگاری در همین است که طوری باید به اوج رفت که بیبرگشت باشد».
محمد نوری فارغالتحصیل هنرستان تئاتر، زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران و مبانی تئاتر از دانشکده علوم اجتماعی بود. او پس از انقلاب اسلامی، فعالیت هنری خود را با آلبوم در شب سرد زمستانی همراه با فریبرز لاچینی و احمدرضا احمدی در ۱۳۶۸ خورشیدی از سر گرفت و این همکاری بعدها با آلبوم آوازهای سرزمین خورشید ادامه یافت. در ۱۳۸۵ خورشیدی او از طرف سازمان صداوسیما به عنوان چهره ماندگار موسیقی انتخاب و معرفی شد.
نوری سرانجام پس از سالها مبارزه با بیماری سرطان مغز استخوان و وخامت وضعیت جسمانی شامگاه ۹ مرداد ۱۳۸۹ خورشیدی درگذشت.