سیاست شعاری آنکارا علیه رژیم صهیونیستی باعث تنش بیسابقه در روابطش با باکو شده است
سیاست اعلانی ترکیه در قبال رژیم صهیونیستی جدای از اینکه سیاست اعمالی و واقعیاش چه باشد، باعث اختلاف میان آنکارا و باکو شده است؛ اتفاقی که در ۳ دهه گذشته و از زمان استقلال جمهوری باکو از شوروی بیسابقه است.
هر چند با گذشت 10 ماه از آغاز کارزار نسلکشی غزه توسط اسرائیلیها، ترکیه در عمل همچنان یکی از مهمترین تامینکنندگان اقلام مورد نیاز صهیونیستها بویژه در زمینه سوخت و مواد غذایی تازه است اما دستکم در سطح تبلیغاتی رجب طیب اردوغان، کارزار آتشینی را علیه تلآویو به راه انداخته است. به این وسیله رئیسجمهور ترکیه تلاش دارد با استفاده از عواطف جریحهدار شده مسلمانان از جنایات رژیم صهیونیستی علیه فلسطینیها برای خود اعتبار بینالمللی و رای داخلی کسب کند.
با این حال وابستگی بیحد و حصر حکومت باکو به اسرائیل و حامیان غربیاش باعث شده اطرافیان الهام علیاف حتی همین سیاست شعاری اردوغان را هم برنتابند. روابط 2 کشور در 10 ماه اخیر به وضوح به سردی گراییده و این خود عاملی شده تا ابتکار عمل ترکیه به نفع کریدور تورانی ناتو در قفقاز نیز محدود شود. طبیعی است حکومت باکو و حامیانش به خاطر اینکه بیش از 90 درصد جمعیت جمهوری آذربایجان، مسلمان و شیعه هستند و در منطقهای مسلمان محصور شدهاند، نمیتوانند اصل شعارهای دولت ترکیه علیه جنایتهای اسرائیل را زیر سوال ببرند، بنابراین آنها برای حمله به سیاست خارجی آنکارا، به گافهای گاه و بیگاه اردوغان و شخصیتهای حزب حاکم عدالت و توسعه اتکا میکنند. در جدیدترین مورد، اردوغان طی سخنانی عجیب زمانی که مدعی مداخله نظامی ترکیه در فلسطین اشغالی شد، برای ذکر مثال درباره مداخلات قبلی کشورش، دست به یک اعتراف تاریخی زد و گفت دولت او در درگیریهای قرهباغ و لیبی مداخله مستقیم نظامی داشته است. به این ترتیب مردی که در خیالاتش همچنان خود را سلطان پرزیدنت عثمانی جدید میبیند، تلاش کرد در واپسین سالهای عمر، همه آنچه را که دستاوردهای محور تورانی برمیشمارد در تاریخ به نام خود سند بزند و با این کار مجسمه الهام علیاف را که در ۴ سال گذشته تلاش کرده با تبلیغات بسیار خود را در افکار عمومی ترکزبانان فاتح قرهباغ جا بزند، به زیر کشید. این حرف نمکی بر زخمهای قبلی علیاف بود و بلافاصله توپخانههای رسانهای او اردوغان را هدف قرار دادند؛ روندی که روابط به سردی گراییده 2 کشور در یک سال اخیر را رو به وخامت برده است. در ماههای اخیر شبکههای تلویزیونی و روزنامههای جریان اصلی شمال ارس با اشاره پدرخواندههای صهیونیست، موضوع خیانتی که 15 سال پیش اردوغان به زعم آنها مرتکب شده بود را باز کردهاند. منظور آنها سند امضا شده بین آنکارا و ایروان در اکتبر 2009 در زوریخ با میانجیگری آمریکا، فرانسه و روسیه است. بر پایه این توافق، آنکارا پروتکلهایی را برای بازگشایی مرزهایش با ارمنستان، فارغ از حل مساله قرهباغ تعیین کرده و در نهایت مرزهایش را گشود. اخیرا در مجلس ملی آذربایجان سخنرانیهایی علیه ترکیه انجام شده، پرچمهای ترکیه از خیابان شهیدلر باکو برداشته شده و حتی تجمعات و راهپیماییهایی در آنکارا و شهرهای دیگر با حضور نمایندگان جمهوری آذربایجان برگزار شد. هفته گذشته (28 ژوئیه) وقتی در نشست حزب عدالت و توسعه در شهر ریزه، اظهارات رجب طیب اردوغان مبنی بر اینکه «ترکیه میتواند مانند قرهباغ و لیبی در درگیریهای غزه هم مداخله کند» علنی شد، دیگر صبر باند علیاف لبریز شد.
دولت آذربایجان در تلویزیون سراسری این سخنان را سخیف خواند و حتی با تشکیل نشست پنجشنبه گذشته هیاتهای ارمنی- ترکی در باکو مخالفت شد.
روزنامه آذربایجان دیروز در مقالهای با عنوان «مؤلف پیروزی قرهباغ، فرمانده کل قوا و ارتش آذربایجان است» پاسخی صریح و تند به اظهارات اردوغان داد.
این مقاله خلوص اردوغان را از سوی آذریها زیر سوال برد و به او یادآوری کرد که باکو هزینه تمام مهمات را تا آخرین سکه پرداخت کرده است.
در ادامه این مقاله با اشاره به ادعاهای سفیر پیشین آنکارا در این جمهوری مبنی بر اینکه ترکیه تمام امور جنگ قرهباغ را در دست دارد، آمده است: «متأسفانه گاهی اوقات افرادی از کشورهای دوست به این کمپین دروغپردازی میپیوندند. به عنوان مثال، اظهارات اونال چویکوز در زمان جنگ باعث ناامیدی همه ما شد. این مرد که یکی از مجریان اصلی روند عادیسازی روابط ترکیه با ارمنستان در سال 2009 بود، سیاهترین و لکهدارترین صفحه در تاریخ دیپلماسی ترکیه را رقم زد و بعد به حزب مخالف جمهوری خلق تغییر مکان داد... در حال حاضر در برخی محافل عمومی و سازمانهای رسانهای ترکیه ادعاهایی مبنی بر مشارکت سایر کشورها در آزادسازی اراضی آذربایجان از اشغال مطرح میشود و باز هم متأسفانه رسانههای ترکیه با فراموش کردن موضوعات مورد توجه جامعه، دستور کار مصنوعی جدیدی را ایجاد کردهاند».
سپس مقالهنویس روزنامه نزدیک به علیاف، غرض اصلی از حمله به سیاست خارجی ترکیه را لو میدهد و مینویسد: «تفسیر این جمله معروف که مداخله نظامی در اسرائیل انجام خواهد شد و آنها همانطور که وارد قرهباغ شدند وارد بیتالمقدس خواهند شد، در جهتی مغرضانه انجام میشود، حقیقت تحریف میشود و طرفداری آشکار از موضع ارمنستان اعلام شده است. ما دروغ ارامنه را فهمیدیم؛ تهمت اونال چویکوز را هم فهمیدیم اما واقعا ناراحتکننده است افرادی که دوست میدانیم جزو کسانی هستند که این تهمت را میزنند!»
در نهایت این روزنامه اینگونه از اینکه دیکتاتور باکو، سالهای سال دنبالهرو سیاست خارجی اردوغان بوده، ابراز پشیمانی میکند: «اجداد ما میگفتند دست چپ نمیداند دست راست چه میدهد، برادر به آنچه با برادرش کرد، لاف نمیزند... در اظهارات غمانگیز ترکیه به کمک بلاعوض مهمات نظامی به آذربایجان نیز اشاره شده است. از 15 سال قبل از جنگ، الهام علیاف، رئیسجمهور کشورمان فعالیتهای منظم و مستمری را برای بهبود و نوسازی صنعت دفاع ملی و همچنین ارائه زرادخانه نظامی ما با انواع تسلیحات و تجهیزات که منعکسکننده آخرین نوآوریهای فناوری در جهان است، انجام داد. بایراکدار ترکیه نیز در حمله هوایی و سامانه دفاعی ما حضور داشت اما این سیستم فقط از بایراکدار تشکیل نمیشد. یعنی هر گلوله، مهمات و تجهیزاتی که خریدهایم بهای آن را به آقایان دادهایم».